توسط معاون علمی رئیس جمهور؛
با وجود بحث‌های داغ بر روی تجمیع لوایح ایجاد مناطق آزاد و ویژه
مخالفت بهارستان با لایحه ایجاد مناطق جدید آزاد/ مخالفان: مناطق آزاد دروازه واردات شده است؛ یک طرف کپرنشین شده‌اند یک طرف برج‌نشین/ موافقان: واردات بی‌رویه حاصل سیکل معیوب تولید است
نمایندگان مردم در خانه ملت با کلیات لایحه ایجاد مناطق جدید آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی و اصلاح محدوده برخی از مناطق آزاد مخالفت کردند و این لایحه که مغایر برنامه پنجم توسعه بود، نتوانست دوسوم آرای نمایندگان را کسب کند.
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری آنا، کلیات لایحه ایجاد مناطق جدید آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی در دستور کار نشست علنی امروز -یکشنبه 29 آذرماه- مجلس شورای اسلامی، قرار گرفت.
علی‌محمدی: واردات بی‌رویه ناشی از سیکل معیوب تولید در کشور است، نه توسعه مناطق آزاد
در ادامه نمایندگان وارد بحث موافقان و مخالفان شد. عمران علی‌محمدی در موافقت با کلیات این لایحه گفت: از نظر بانک جهانی، مناطق آزاد تجاری قلمرو خاص حساب می‌شوند و غالباً در محدوده خاصی قرار می‌گیرند که در آن تجارت آزاد با مناطق دیگر صورت می‌گیرد و برای کالاهایی که از مناطق آزاد به کشور میزبان وارد می‌شود، عوارض گمرکی مقرر می‌پردازند.
نماینده مردم ایلام، ایوان، شیروان و چرداول در مجلس شورای اسلامی افزود: مناطق آزاد علاوه بر تسهیل ارائه تسهیلات جهت تولید و ارائه کالاهای واسطه‌ای زمینه را فراهم می‌کنند ضمن آنکه این مناطق مکان مناسبی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. همچنین بدیهی است که مناطق آزاد برای فرآیند تولید و توزیع استفاده شوند.
وی ادامه داد: اگر واردات منفور است، این مسئله ناشی از توسعه مناطق آزاد نیست، بلکه برگرفته از وجود تولید رقابت‌ناپذیر در کشور است. از طرف دیگر مناطق آزاد ترازوی رقابت تولید داخل در قیاس با تولید خارج است. همچنین اگر امروز برخی درخصوص واردات بی‌رویه هوشیار هستند، باید گفت که این مسئله ناشی از توسعه مناطق آزاد نیست، بلکه ناشی از سیکل معیوب تولید در کشور است.
علی‌محمدی با بیان اینکه مدیریت و حوزه عملیاتی مناطق آزاد کاملا شفاف است، تصریح کرد: در این مناطق فارغ از قوانین سرزمین اصلی، تمام رویه‌های تجاری فعال است و این مناطق تجلی مزیت نسبی کشور هستند، از طرف دیگر در بحث واردات عوامل مهمی نقش دارد که مناطق آزاد کمترین سهم را دارند. البته برای هیچ کشوری قابل قبول نیست که صرفاً واردکننده باشد، همچنین صادرات صرف از مناطق آزاد با هیچ منطقی سازگار نیست، از این‌رو واردات و صادرات باید در کنار یکدیگر صورت بگیرد.
ندیمی: باید از مرزها برای توسعه اقتصادی کشور استفاده کرد
همچنین ابوذر ندیمی در موافقت با کلیات لایحه مذکور با اشاره به بالا بودن بیکاری در کشور و مشکلات معیشتی مردم، گفت: در شرایط کنونی آیا می‌توان درباره مسئله درآمدهای نفتی دولت که به اندازه اعتبارات یارانه رسیده است، ابتکاری انجام داد. در شرایط کنونی این انتظار است که بخش غیردولتی در حوزه تولید و اقتصاد کشور سرمایه‌گذاری کند، حال چرا باید بگوییم که این موضوع علمی و عقلی نیست؟ آیا این ادبیات سزاوار است؟
نماینده مردم لاهیجان و سیاهکل در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در شرایط کنونی باید از مرزها برای توسعه اقتصادی کشور استفاده کرد، افزود: برخی در این رابطه اعلام می‌کنند که قلمرو گمرکی وجود ندارد، خب ما می‌گوییم که قلمرو گمرکی را سخت کنید.
وی بر لزوم توجه ویژه و تغییر نگاه نسبت به مسائل مرزها تاکید کرد و گفت: در شرایط کنونی آیا وجود سه تا شش میلیون بیکار در کشور عادی است؟ از این‌رو باید مشکلات را با افزایش نظارت و برنامه‌ریزی درست حل کرد. همچنین ما در شرایط کنونی مورد سوال مردم هستیم که چرا از فرصت‌های اقتصادی استفاده نمی‌کنیم؟ برخی می‌گویند که فرصت اقتصادی در شهرک‌های صنعتی است، حال آیا این شهرک‌ها در شرایط کنونی فعال هستند که از آنها استفاده شود؟
ندیمی با بیان اینکه ایجاد مناطق آزاد به توسعه زیرساخت‌های مناطق مرزی کمک می‌کند، تصریح کرد: ایجاد این مناطق قطعاً به توسعه اقتصادی کشور کمک می‌کند.
پیرمؤذن: باید به داد بیکاران و حاشیه‌نشینان رسید
در ادمه نشست امروز، کمال‌الدین پیرمؤذن در موافقت با کلیات لایحه ایجاد مناطق جدید آزاد تجاری صنعتی و ویژه اقتصادی و اصلاح محدوده برخی از مناطق آزاد گفت: ظاهراً هر فردی که از زادگاه خود به تهران آمده است، زادگاه خود را فراموش کرده است، از طرف دیگر رهبر معظم انقلاب بارها اشاره کرده‌اند که در دوران قاجار و صفویه، اردبیل مورد بغض حاکمان آن زمان بوده است. همچنین قاجار و پهلوی به این نقطه مرزی اعتنایی نکردند و آن چیزی که دیده نشد، منطقه اردبیل بود. این در حالی است که این منطقه دارای حاصلخیزی و استعداد بسیاری در حوزه‌های کشاورزی، صنعتی و بازرگانی خارجی است.
نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: در شرایط کنونی این سوال مطرح است که آیا نمایندگان نمی‌خواهند که پایگاه تشیع و مناطق مرزی محروم کشور را حمایت کنند؟ هم‌اکنون باید به داد بیکاران و حاشیه‌نشینان باید برسیم. نباید در این وضعیت دست دولت را بست، از این‌رو درخواست امامان جماعت و ملت ایران ایجاد این مناطق است.
وی تصریح کرد: در شرایط کنونی دولت با استناد به اصل 44 قانون اساسی نمی‌تواند در مناطق آزاد سرمایه‌گذاری کند. همچنین دولت به علت کاهش قیمت نفت از تخصیص اعتبارات عاجز است، از این‌رو باید به راهکار دولت توجه ویژه‌ای کرد.
پیرموذن خطاب به نمایندگان مخالف لایحه گفت: آمار و ارقام نشان می‌دهد که تصمیمات شما موجب می‌شود که تمام توجهات به سمت 6 استان به ویژه تهران و اصفهان معطوف شود که این موضوع مشکلات جامعه و کشور را رفع نمی‌کند.
توکلی: مناطق آزاد دروازه واردات شده است
در ادامه، احمد توکلی در مخالفت با این لایحه گفت: اهمیت این لایحه از این جهت است که مناطق آزاد و مناطق ویژه باید با مقدماتی همراه شود تا موجبات رشد را فراهم کند، در غیر این صورت سبب فلاکت کشور می‌شود.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: مناطق آزاد و مناطق ویژه را به دلیل دستیابی به افزایش صادرات و مابقی فواید آن می سازیم که در اصطلاح اقتصادی به این مناطق پارک صادرات نیز می‌گویند؛ در چین سال 1984 اولین منطقه آزاد تاسیس شد و ظرف 20 سال، 55 درصد صادرات منطقه چین از این طریق صورت می گرفت و در سال 2006 حدود 164 منطقه آزاد و منطقه ویژه اقتصادی در این کشور وجود داشت اما ما می‌خواهیم در یک تصمیم آنی به یکباره 87 منطقه آزاد و ویژه بسازیم، آیا این تصمیم عقلایی است؟
توکلی ادامه داد: در ایران در سال 68، سه منطقه را آزاد اعلام کردند و در سال 73 دبیرخانه آن شکل گرفت و سال 75 قانون مربوطه تصویب شد و قرار بر این شد این مناطق از محل عوارض واردات و فروش زمین کسب درآمد کنند و زیربناها را بسازند؛ اما اگر چین موفق می‌شود، نه آنکه فقط شهر و راه آماده داشته باشد بلکه تمام سوله‌ها و ساختمان‌های مورد نیاز را نیز ساخته‌اند ولی ما در ایران فقط یک ساختمان گمرک و یک ایستگاه قطار داریم.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با بیان اینکه وقتی زیربناهای اولیه آماده نیست، نتیجه کار زمین فروشی و گرانی زمین و مسکن می‌شود، گفت: به محض اینکه نمایندگان این لایحه را تصویب کنند، زمین در تمامی مناطق گران خواهد شد و اجاره‌نشین‌ها بیچاره می‌شوند.
وی با تأکید بر اینکه مناطق آزاد دروازه واردات شده است، افزود: از صد درصد بازرگانی خارجی در چهار ساله اول برنامه چهارم تا سال 88 بیش از 86 درصد واردات و 14 درصد صادرات بوده است و سوال اینجاست چرا وقتی کاری را غلط انجام داده ایم اصرار به تکرارش داریم.
توکلی با بیان اینکه تصویب این لایحه اثر منفی بسیار بالایی بر بیکاری دارد و گویی بیکاری وارد می کنیم، اضافه کرد: اگر این انرژی و سرمایه، صرف تولید شود اتفاق بهتری خواهد افتاد. سیاست‌های غلط وضعیت مردم را به اینجا کشانده است، به عنوان مثال قرار بود در قشم طی 5 سال 100 هزار شغل ایجاد شود اما در 20 سال تنها 24 هزار شغل ایجاد شده است و ادامه این کار جامعه را به نابودی می‌کشاند.
کامران: اهداف مناطق آزاد محرومیت‌زدایی است ولی یک طرف کپرنشین هستند، طرف دیگر برج‌نشین
در ادامه حسن کامران به دلایل مخالفت خود با طرح لایحه ایجاد مناطق آزاد تجاری- صنعتی و ویژه اقتصادی و اصلاح محدوده برخی مناطق آزاد توضیح داد و گفت: در بند «و» ماده 112 برنامه پنجم درباره مناطق آزاد مصوب کردیم ملاحظات امنیتی و دفاعی لحاظ شود اما به عنوان کمیسیون فرعی هم به کمیسیون امنیت ملی ارجاع نشد تا در کمیسیون نظر دهد؛ در حالی که باید نظر ستاد کل مکتوب شود به همین دلیل دو سوم رأی می‌خواهد.
کامران با طرح این سؤال که «اهداف مناطق آزاد چیست؟»، افزود: اهداف مناطق آزاد محرومیت زدایی است، قشم به ظاهر محرومیت‌زدایی کرده است، اما یک طرف کپرنشین و یک طرف دیگر این جزیره برج‌سازی شده است. بند «ز» برنامه پنجم می‌گوید یک درصد عوارض مناطق آزاد باید برای فقرا باشد، در حالیکه به کمیته امداد و بهزیستی که مناطق اجرایی هستند گفتیم به این افراد رسیدگی کنند اما هیچ وقت اجرایی نشد.
وی با بیان اینکه هرمزنشینان مردمانی شهید پرور و محروم هستند، گفت: اگر دلتان برای این مردم می‌سوزد چرا هنوز کسی در شهرک صیادی ساکن نشده است، بنابراین تمام این حرف‌ها شعار است. کسی مخالف منطقه آزاد نیست، به یقین باید آمایش سرزمین صورت بگیرد یعنی به نحوه تشخیص بهره‌برداری از سرزمین دست پیدا کنیم، بنابراین نقشه‌هایی که ارسال می شوند باید به مهر و تعیین هیات دولت برسند و سوال اینجاست چرا منطقه آزاد در ایران از سال 71 تاکنون نتوانسته به پیشرفت منطقه کمک کند، چرا که استراتژیک آن واردات و قاچاق است.
کامران با بیان اینکه تا حاکمان بر خود سخت نگیرند اقتصاد مقاومتی امکان‌پذیر نخواهد شد، گفت: می‌گویند آقا فرموده است نفت را کنار بگذارید در حالیکه آقا گفتند تولید بومی، اقتصاد مقاومتی منهای نفت. در واردات منطقه آزاد چرا وقتی 20 سال از مالیات معاف هستند، برخی از شرکت‌ها تخلف کرده و پس از 19 سال دوباره شرکت می‌زنند. آی ااین اقتصاد مقاومتی و توجه به فقر محرومیت است؟ به همین دلیل من مخالف لایحه فوق هستم و در برنامه پنجم هم ایراداتی به آن وارد کردم.
حیدری طیب: ابتدا زیرساخت‌ها اصلاح شود، سپس مناطق جدید تأسیس کرد
سعید حیدری طیب از دیگر مخالفان این لایحه عنوان کرد: با اصل موضوع مخالفت نیستم و معتقدم منطقه مهران، قصر شیرین و مناطق مرزی دیگر که سال‌های سال درگیر جنگ بودند و زیرساخت‌های خود را از دست داده‌اند باید از امتیاز مناطق آزاد برخوردار شوند.
عضو کمیسیون انرژی مجلس ادامه داد: باید دقت کرد از اصول علمی و منطق دور نشد، به همین دلیل باید ابتدا زیرساخت‌ها اصلاح شود و همانطور که در قانون آمده باید به منظور رفع اشتغال و و بیکاری مناطق آزاد را ایجاد کرد. همانطور که رئیس‌جمهوری قول دادند در تمام مناطق مرزی مناطق آزاد به شرط ایجاد زیرساخت‌ها باید ایجاد شود.
مصنوعات و تولیدات ایران در بازارهای همسایه بیشترین مشتری را دارد
اکبر ترکان، به عنوان نماینده دولت در موافقت با لایحه ایجاد مناطق جدید آزاد تجاری صنعتی و ویژه اقتصادی، اظهار کرد: منطق مشترکی در تمامی لوایح مربوط به ایجاد مناطق آزاد در کشور وجود دارد و آن، اینکه رابطه با همسایگان به‌عنوان یکی از بازارهای مرتبط با ظرفیت‌های اقتصادی ایران را به خود اختصاص است.
رئیس شورای عالی مناطق آزاد تجاری و صنعتی ادامه داد: مصنوعات و تولیدات ایران -به جز آنچه که مشتقات نفت و گاز است- در بازارهای همسایه بیشترین درخواست را دارد تا در فاصله‌های دور و کشورهای صنعتی؛ که بعید است مصنوعات ایران در آنجا بازاری مانند همسایگان داشته باشد.
وی تاکید کرد: برای عراق جنوبی، منطقه آزاد اروند را داریم که در مرز شلمچه تجارت دارد و صادرات سال گذشته از شلمچه یک میلیارد و 200 میلیون دلار بوده و امسال به یک میلیارد و 500 میلیون دلار رسیده است؛ در عراق مرکزی که به بغداد نزدیکترین نقطه را دارد، منطقه آزاد مهران پیشنهاد شده است که بیشترین ظرفیت را برای توسعه تجاری عراق را به خود اختصاص داده است.
ترکان تاکید کرد: برای اقلیم کردستان عراق نیز منطقه آزاد بانه و مریوان پیشنهاد شده که آن هم یکی از نقاط دوجانبه است که می‌تواند با اقلیم کردستان یک سرپل تجاری مثبت برای کشور داشته باشد.
وی گفت: در شمال، منطقه آزاد ماکو را داریم که کار با ترکیه از اهدافمان به شمار می‌رود؛ ارس برای کار با قفقاز طراحی شده که هم‌اکنون کار با قفقاز، ارمنستان و آذربایجان را به پیش می‌برد و استان اردبیل منطقه مرزی مجاور آذربایجان پیشنهاد شده که با ظرفیت‌های صنعتی و کشاورزی می‌تواند برای صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی تاثیرگذار باشد.
رئیس شورای عالی مناطق آزاد تجاری و صنعتی افزود: منطقه آزاد اینچه‌برون بعد از افتتاح راه‌آهن قزاقستان- ترکمنستان و ایران که از اینچه‌برون به مرز ما در گلستان وارد می‌شود، پیشنهاد شده که روسای جمهور قزاقستان، ترکمنستان و ایران جلسه‌ای برگزار کردند که در آن این موضوع نیز مطرح شد.
وی گفت: منطقه آزاد سیستان نیز در این لایحه است که پل ارتباطی تجاری و صادرات ما به افغانستان است همانطور که می دانید اکنون صادرات به افغانستان 3 میلیارد دلار است، ظرفیت بالاتری برای این وجود دارد که تلاش داریم این سرپل اتصالی از سیستان با چابهار داشته باشد و یک دالان تجاری را از چابهار و سیستان بسازد تا بتوان رونق اقتصادی و آبادانی را شاهد باشیم.
ترکان افزود: همچنین منطقه آزاد جاسک به عنوان پایانه دوم نفتی کشور پیش‌بینی شده است؛ در جاسک پیبش بینی انبار نفت و پالایشگاه شده که قطب نفتی در دریای عمان ایجاد می شود از سویی دیگر منطقه آزاد بوشهر از دیگر مناطق پر استعداد است.
رئیس شورای عالی مناطق آزاد تجاری و صنعتی تأکید کرد: بند (الف) این لایحه مربوط به دولت است و بند (ب) آن که در مورد هرمز است در گذشته دولت آن را در لایحه ای تقدیم مجلس کرده است که بر اساس آن جزیره هرمز به جزیره آزاد قشم ملحق خواهد شد.
وی گفت: دیگر مناطق آزاد موجود در گزارش کمیسیون، پیشنهاد نمایندگان است که البته تا جایی که بار مالی برای دولت نداشته باشد مورد حمایت دولت است.
مخالفت مجلس با ایجاد مناطق جدید آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی
در نهایت پیش از رأی‌گیری درباره این لایحه، محمدرضا باهنر گفت: براساس تبصره 1 ماده 117 قانون برنامه پنجم توسعه برقراری هرگونه تضعیف یا معافیت مالیاتی در طول برنامه ممنوع است. این مهم اعم از اینکه موضوع لایحه باشد یا طرح مصداق دارد، لذا با توجه به اینکه لایحه مغایر برنامه پنجم توسعه است، بنابراین تصویب آن نیاز به دو سوم رأی نمایندگان دارد.
نمایندگان مجلس با 117 رأی موافق، 85 رأی مخالف و 8 رأی ممتنع از مجموع 230 نماینده حاضر در صحن مجلس با کلیات لایحه ایجاد مناطق جدید آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی مخالفت کردند.
پس از مخالفت نمایندگان با کلیات لایحه مذکور، باهنر که ریاست جلسه علنی امروز را برعهده داشت، گفت: به نظر نمی‌رسد مشکلی درخصوص تصویب این لایحه وجود داشته باشد، چرا که براساس آیین‌نامه داخلی مجلس اگر طرح یا لایحه‌ای در مجلس به تصویب نرسد، می‌توان با 50 امضا آن را مجدد به جریان انداخت، اما به هر حال باید کمیسیون رعایت حال بیشتری کند تا با ضابطه بیشتر و محاسبه دقیق‌تر این موضوع پیگیری شود.
انتهای پیام/
