دستگاه دیپلماسی ایران فاقد راهبرد پیشرفته اقتصادی است/ در حال از دست دادن فرصت‌های موجود در روسیه هستیم

گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا - محمد جعفری، روح الله مدبر تحصیل‌کرده مقطع دکتری تخصصی روابط بین‌الملل و تحلیل‌گر مسائل فدراسیون روسیه تصریح کرد که متأسفانه به علت اینکه دستگاه دیپلماسی ایران هیچ راهبردی به‌عنوان دیپلماسی اقتصادی ندارد نتوانسته از ظرفیت‌های بین‌المللی ازجمله فرصت‌های موجود در فدراسیون روسیه به نفع کشور استفاده کند.

متن کامل مصاحبه با روح الله مدبر به شرح ذیل است:

آنا: گزارش‌های موجود به ما می‌گویند که روسیه هرسال بین 18 تا 30 میلیارد دلار مواد غذایی وارد می‌کند و سهم ناچیز ایران از این بازار به نیم میلیارد دلار هم نمی‌رسد. به عقیده شما دلیل این سهم ناچیز چیست؟ آیا نگاه به غرب بعضی از مقامات در دولت فعلی باعث این وضعیت شده؟

مدبر: سؤال بسیار مهمی است. متأسفانه به علت اینکه دستگاه دیپلماسی ایران هیچ راهبردی به‌عنوان دیپلماسی اقتصادی ندارد، به همین دلیل، ریل‌گذاری برای هماهنگی و استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی توسط سفارتخانه‌های ما که خط مقدم این موضوع هستند را در بخش عمده‌ای از کشورهای دنیا نداریم که نمونه بارزش هم فدراسیون روسیه است.

این‌یکی از ریشه‌های اساسی است که ما نتوانسته‌ایم از ظرفیت‌های توسعه اقتصادی با همسایه شمالی‌مان باوجوداینکه صدها معاهده، قرارداد، سفر، اعزام هیئت‌های مختلف و پیمان‌نامه‌های دوجانبه داریم به‌خوبی استفاده کنیم.

رویکرد روس‌ها با ما رویکرد عزتمندانه و مناسبی است، مثل اروپایی‌ها بدعهدی با ما ندارند، رویکرد دخالت در امور داخلی ما ندارند، اروپایی‌ها در امور داخلی و امور نظامی ما کاملاً دخالت می‌کنند

بعد از اتمام جنگ سرد در دنیا، مسیر دیپلماسی سنتی که همین دستگاه دیپلماسی ما هم‌اکنون دارد انجام می‌دهد، تغییر کرد. یعنی خصوصاً بعد از جنگ جهانی دوم، شروع مسیر دیپلماسی اقتصادی گسترش پیدا کرد که رشد آن بعد از دوران جنگ سرد بود.

اکثر کشورها از ظرفیت دیپلماسی اقتصادی استفاده کردند. سفارتخانه‌های کشورهای مختلف دنیا این پنل را در دستور کار خود قرار دادند و دیدیم پیمان‌نامه‌های متعدد تجاری بین کشورهای مختلف دنیا به وجود آمد اما هنوز می‌بینیم متأسفانه مسیر دستگاه دیپلماسی ایران، همان رویکرد سنتی دیپلماسی سیاسی و واکنش به کشورهای مختلف دنیاست.

وقتی زیرساخت یک کشور آماده نباشد و پنل برای برنامه‌های اقتصادی و دیپلماسی اقتصادی نداشته باشد، همان ضعف‌ها می‌توانند در توسعه روابط اقتصادی و استفاده از ظرفیت‌های دیگر کشورها خود را نمایان کنند.

ما در حوزه فدراسیون روسیه از بخش دیپلماسی اقتصادی، خسارات فراوانی داریم می‌بینیم، یعنی از این فرصت نمی‌توانیم استفاده کنیم.

چندین نمونه بارزش مشخص است. به‌عنوان‌مثال بعد از موضوع جزیره کریمه سال 2014 که اتحادیه اروپا تحریم‌هایی را برای فدراسیون روسیه ایجاد کرد، روس‌ها هیئت‌های مختلفی را به ایران فرستادند و اعلام کردند ما از همین امروز آماده‌ایم تمام زیرساخت‌های موردنیاز شما را در فدراسیون روسیه آماده کنیم که شما در بحث صادرات، خصوصاً صادرات اقلام کشاورزی، لبنی و محصولات مرتبط با ما همکاری‌های گسترده داشته باشید.

حتی با دستور آقای ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در آن دوره خرید هر نوع محصول اروپایی که از کانال‌های دیگر هم می‌آمد ممنوع شده بود. روس‌ها یک سیاستی دارند به اسم سیاست ضد تحریم. یعنی هم‌زمانی که ما در حال مذاکره با گروه‌های 1+5 بودیم، حدود هفت سال قبل، غرب شروع به تحریم طرف روسی کرد و در آن زمان مسکو از سیاست ضد تحریم استفاده کرد.

سیاست ضد تحریم به این صورت بود که روسیه محصولاتی که موردنیازش بود را از کشورهای هم‌پیمان خودش جایگزین می‌کرد، بعد زیرساخت‌های تولید آن محصولات را در کشور ایجاد می‌کرد. روسیه با کشورهایی که پیمان‌های مشترک دارد، تولید آن محصول را در داخل کشور خودش انجام می‌دهد و ظرفیت‌های دانش‌بنیان را به کار می‌گیرد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهم کرد.

در آن زمان یعنی وقتی روسیه تحریم شد، در فروشگاه‌های زنجیره‌ای مسکو حتی دیگر نمی‌توانستید کره، پنیر و شیر خارجی پیدا کنید و بهترین فرصت برای ایران بود که از این ظرفیت استفاده کند. روسیه در سال حدود 20 میلیارد دلار فقط اقلام و محصولات خوراکی کشاورزی وارد می‌کند که حدود 530 میلیون دلارش سیب و 130 میلیون دلارش خیار است. 5 میلیارد دلار واردات لبنیات دارد. این بحث واردات لبنیات بهترین فرصت بود برای ما که در آن شرایطی که تحریم روسیه شروع شد از آن استفاده کنیم.

اروپایی‌ها قرار بود کانال مالی SPV را ایجاد و به قول خودشان گشایش اقتصادی ایجاد کنند اما آن را به کانال اینستکس تبدیل کردند که این کانال یک حالت نفت در برابر غذا و دارو و توهین به ملت ایران بود

یا بعد از اختلافی که بین فدراسیون روسیه و ترکیه در بحث سقوط جنگنده روسی در سوریه پیش آمد، مجدداً روس‌ها بازار خودشان را بر روی ترک‌ها بستند که فرصتی بود برای ایران اما از آن فرصت هم استفاده نشد.

دلیلش را عرض کردم، اولاً، نبود هیچ برنامه دیپلماسی اقتصادی در دستگاه دیپلماسی برای ایجاد زیرساخت و ریل‌گذاری اساسی جهت ورود بقیه دستگاه‌ها؛ ثانیاً، نبود عزم جزم. صدالبته دلیل دوم از اولی مهم‌تر است.

متأسفانه در کشورمان جریانات غرب‌گرا و جریاناتی که علاقه‌مند به ارتباط با طرف غربی باشند، نفوذ، قدرت و امکانات خیلی بیشتری هم در حوزه رسانه و هم در حوزه مسئولیت‌های سیاسی موجود، دارند.

متأسفانه در حدود هشت سال گذشته کل اقتصاد کشور را معطل وعده‌های طرف غربی کردیم. حتی زمانی که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق آمریکا از برجام خارج شد، دستگاه دیپلماسی ما در برجام باقی ماند و به تمام تعهدات خودش عمل کرد و تروئیکای اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) فقط به ایران وعده دادند.

یادتان هست قرار بود کانال مالی SPV را ایجاد و به قول خودشان گشایش اقتصادی ایجاد کنند اما کانال SPV را به کانال اینستکس تبدیل کردند که این کانال یک حالت نفت در برابر غذا و دارو و توهین به ملت ایران بود اما حتی همان اینستکس را هم عملیاتی نکردند و خود آقایان دستگاه دیپلماسی اعلام کردند که از اینستکس ما هیچ سودی نبردیم.

روس‌ها به‌هیچ‌وجه مناسباتشان به‌صورت مناسبات موسمی نیست، آن‌ها مناسبات پایدار خصوصاً در بحث تأمین مواد غذایی می‌خواهند

دیدیم که در دیدار اخیر اعضای مجلس خبرگان رهبری با رهبر معظم انقلاب، ایشان اشاره کردند، قرآن هم می‌گوید اگر کسی به وعده‌اش عمل نکرد، شما هم باید مثل خود آن‌ها عمل کنید.

وقتی‌که دیدیم آمریکا از برجام خارج شد، اروپایی‌ها به تعهداتشان عمل نکرد اما متأسفانه دولت ماند و هیچ دستاوردی به دست نیاوردیم. دستاورد ما از این توقف و انتظار از غرب، هیچ بود و هیچ خواهد بود.

چرا؟ به خاطر اینکه نگاه طرف اروپایی در مذاکرات خصوصاً به‌طرف شرقی و طرف ایرانی، نگاه بالا به پایین است. این یک مسئله است، مسئله دوم عدم استقلال اتحادیه اروپا و طرف غربی است. اروپایی‌ها بدون آمریکا هیچ استقلالی ندارند و اینکه ما جریان کشور را معطل آن‌ها کنیم، همین خسارت به وجود می‌آید.

همین مسئله باعث وقفه اساسی طی هفت سال گذشته شد، وقتی می‌گویم هفت سال طلایی و کلیدی، به خاطر اینکه دو اتفاق مهم در روابط روسیه با کشورهای مختلف دنیا به وجود آمد، این مسائل باعث ایجاد خلأ شد که ما می‌توانستیم این خلأ را به‌صورت کامل پر کنیم.

 در روسیه بعد از قانون اساسی بالاترین مرجع رئیس‌جمهور است. ولادیمیر پوتین سه دستور به‌عنوان قانون برای توسعه و نزدیکی مناسبات فدراسیون روسیه با ایران خصوصاً در حوزه تجاری صادر کردند.

اما می‌بینیم سطح صادرات ما به‌طرف روسی رقم خیلی پایینی است. اینکه می‌گویم نیم میلیارد دلار تنها در یک دوره اتفاق افتاد. یک سال با بیشترین تلاش‌ها شد 500 میلیون دلار، اما غالباً حدود 350 تا 400 میلیون دلار است، این رقم خیلی تلرانس دارد، یعنی متأسفانه حتی این‌قدر هم نیست.

بیشتر بخوانید:

کارشناس اوراسیا در گفت‌وگو با آنا: ایران، روسیه و چین محور مقاومت در برابر لیبرالیسم غرب تشکیل داده‌اند

روحانی در دیدار رئیس دومای روسیه: ایران، روسیه و چین در توسعه روابط مصمم هستند

اینکه می‌گویم عزم طرف روسی برای تجارت با طرف ایرانی جزم است، از این جهت است که در شمال دریای خزر، روسیه یک استان به نام آستراخان دارد. این استان آستراخان از طریق کانال رود ولگا متصل است به ولگاگراد و رود دن و دریای آزوف. یک کانال بسیار مهم دریایی دارد که به دریای آزاد هم راه دارد. بنادر بسیار مهمی در استان آستاراخان هست. آستاراخان در کنار دریای کاسپین نیست، از طریق رود ولگا با چند کیلومتر فاصله به دریای کاسپین می‌رسد.

روس‌ها 15 بندر در استان آستاراخان ایجاد کرده‌اند. یک منطقه آزاد تجاری به لوتوس ایجاد کردند. منطقه آزاد تجاری لوتوس صرفاً برای توسعه همکاری‌های اقتصادی با کشورهای حاشیه دریای خزر خصوصاً‌ ایران است. آنجا برنامه جدی برای همکاری با ایران دارند.

ولادیمیر پوتین سه دستور به‌عنوان قانون برای توسعه و نزدیکی مناسبات فدراسیون روسیه با ایران خصوصاً در حوزه تجاری صادر کرد

تقریباً یک سال و نیم پیش آقای میخائیل میشوستین نخست‌وزیر فدراسیون روسیه دستور توسعه همکاری بندر لوتوس با طرف ایرانی را صادر کرد. خب زیرساخت کاملاً آنجا آماده است اما ما هنوز نتوانسته‌ایم ارتباط تجاری و توسعه بخش صادراتی‌مان را با طرف روس برقرار کنیم.

چرا؟ نمونه‌اش این است که مثلاً ما در یک حوزه معمولی متوقف هستیم. برای توسعه مناسبات تجاری‌مان با طرف روس، استفاده از ظرفیت دریای کاسپین باید از کشتی رورو (roll-on roll-off ship) استفاده کنیم (کشتی رورو نوعی کشتی که در طراحی آن امکان بارگیری و تخلیه خودرو و وسایل باربَری جاده‌ای و چرخ‌بار و قطار ازطریق شیب‌راهه در نظر گرفته شده است). در داخل ایران می‌گویند ما کشتی رورو نداریم، نمی‌توانیم بگیریم، تعدادش محدود است. درحالی‌که در خود 1015 قلعه که یکی از بنادر قبل از بندر آستاراخان است، بیش از 10 کشتی روروی فوق‌العاده روسی آماده است که طرف ایرانی آن را اجاره کند.

آنا: به نظر شما چه دستگاهی در این زمینه اول‌ازهمه باید وارد عمل شود؟

مدبر: این یک کاری است که سفارت باید به‌فوریت اجاره آن را انجام دهد، اصلاً لازم نیست ما برویم کشتی بخریم که هزینه سنگینی هم برای کشور داشته باشد. می‌شود از طریق اجاره حجم صادراتمان را افزایش دهیم، تعداد رفت‌وآمد کانتینرهای محصولاتمان را بالا ببریم چون طرف روسی اولین اصلش در بحث خرید محصولات، دوام صادرات است. یعنی قراردادی که با شما می‌بندد باید به او تعهد دهید که مثلاً دو سال این محصول را دقیقاً به او تحویل می‌دهید اما مشکل این است که چون زیرساخت را ما در کشور آماده نمی‌کنیم، توجهی به این ظرفیت ویژه صادراتی با طرف روسی نداریم و این را نمی‌بینیم، همه نگاه ما به غرب است و اینکه آیا گشایشی از سمت غرب به وجود می‌آید، این فضا را آماده نمی‌کنیم، حضور ما در بازار روسیه و حتی اتحادیه اقتصادی اوراسیا، یک حضور موسمی، فصلی و زودگذر می‌شود. روس‌ها به‌هیچ‌وجه مناسباتشان به‌صورت مناسبات موسمی نیست، آن‌ها مناسبات پایدار خصوصاً در بحث تأمین مواد غذایی می‌خواهند.

توجهی به ظرفیت ویژه صادراتی با طرف روسی نداریم و این را نمی‌بینیم چراکه همه نگاه ما به غرب است و اینکه آیا گشایشی از سمت غرب به وجود می‌آید یا خیر

این خیلی مهم است که ما راهبردی در بحث استفاده از ظرفیت روسیه خارج از شعار ایجاد نکنیم، در شعار، همه مسئولان، دستگاه دیپلماسی، سفرا و همه دارند می‌گویند اولین برنامه‌مان است، عزممان جزم است، نه! این‌ها شعار است و در حد عکس یادگاری است.

آنا: آیا هم‌اکنون فرصت قابل‌توجهی برای جبران و توسعه روابط اقتصادی با روسیه وجود دارد؟

مدبر: در حوزه عمل الآن ما یک فرصت سه‌ساله به‌صورت موقت برای همکاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا داریم. یک سال و نیم از این فرصت گذشت، یک سال و نیم دیگر مانده. اگر در این یک سال و نیم آینده، زیرساخت حضورمان را تقویت کنیم، می‌توانیم به گام بررسی عضویت ناظر در این اتحادیه دست پیدا کنیم که خود طرف روسی ظرفیت تجاری که صرفاً با اتحادیه اقتصادی اوراسیا دارد، بیش از 20 میلیارد دلار واردات از این اتحادیه می‌کند.

پرچم‌ کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا

یا راهگذر (کریدور) شمال به جنوب، یک برنامه اساسی است. راهگذر شمال به جنوب سال 2000 توسط آقای ولادیمیر پوتین در سن‌پترزبورگ با دعوت از طرف ایرانی و طرف هندی ایجاد شد زیرا روسیه برنامه توسعه مناسبات چند صد میلیارد دلاری با طرف هندی دارد. الآن هند سومین صادرکننده محصولات مختلف خصوصاً در حوزه غذایی به روسیه است. محصولات و اقلامش را از طریق کانال سوئز می‌فرستد به سن‌پترزبورگ، یک مسیر بسیار طولانی، بیش از دو ماه و اندی طول می‌کشد. به همین دلیل روس‌ها با طرح راهگذر شمال به جنوب که از سن‌پترزبورگ، مسیر ریلی می‌خورد به آستاراخان، از آستاراخان مسیر دریایی می‌خورد به انزلی، از انزلی هم مسیر ریلی و مسیرهای مختلف می‌خورد به بندر چابهار و بندرعباس ایران و از چابهار به‌سوی هندی و سایر کشورهای مختلف، محصولاتشان را می‌فرستند. این راهگذر اگر راه بیفتد، سالی 20 میلیارد دلار هزینه ترانزیت و عوارض عاید جمهوری اسلامی ایران می‌شود، در این مسیر چین هست، بقیه کشورها هم هستند. این مسیر واردات و صادرات به روسیه را بیش از 45 تا 50 روز کاهش می‌دهد اما متأسفانه در عملیاتی کردن این راهگذر هم متوقف شده‌ایم.

اگر راهگذر شمال به جنوب را عملیاتی می‌کردیم که اتفاقاً چند شاخه دارد، درآمد عایدی از آن به‌اندازه درآمد صادرات نفت هر بشکه 50 دلار برای ما در برداشت. اما متأسفانه به علت اتلاف وقت، به علت نبود راهبرد، نبود عزم جزم و نبود نیروی متخصص ما در این عرصه دچار مشکل شدیم.

مسئله بعدی اینکه روسیه خیلی خاص است. روسیه چه در حوزه دیپلماسی، چه در حوزه مراودات، گرفتن امتیاز و تفاهم‌نامه بستن خیلی خاص است. شما باید طرف روسی و فرهنگ روسی را بشناسید. دیپلماسی روسی خیلی متفاوت است. سبک مذاکراتی روسی با سبک‌های دیگر بسیار متفاوت است. ما در ایران ضعف جدی در این حوزه داریم. یعنی افراد این شناخت را از طرف روسی ندارند، به همین دلیل مذاکرات ما، مذاکرات موفقی نمی‌شود و به نتیجه نمی‌رسد. ما داریم در روابطمان با روسیه درجا می‌زنیم. روابط ما با روسیه باوجوداینکه ساختارش آماده است متأسفانه هنوز تاکتیکی است و وارد فاز راهبردی نشده‌ایم. سال 1397 که آقای ولادیمیر پوتین به ایران آمدند و با مقام معظم رهبری دیدار داشتند و حتی در دیدار چند سال قبلشان خود مقام معظم رهبری گفته بودند الآن زمان مناسبی است که روابط ایران و روسیه وارد فاز راهبردی شود اما زیرساختش را باید دولت‌ها به وجود آورند و دولت‌ها این کار را نکردند و ما با این ضعف در حوزه صادرات و حوزه‌های مختلفمان دچار مشکل می‌شویم.

دیپلماسی روسی خیلی متفاوت است. سبک مذاکراتی روسی با سبک‌های دیگر بسیار متفاوت است. ما در ایران ضعف جدی در این حوزه داریم

آنا: به عقیده شما دیگر ظرفیت‌های مناسب که تابه‌حال منفعل مانده‌اند یا کمتر بکار گرفته‌شده‌اند و اگر کاملاً بکار گرفته شوند خواهند توانست همکاری‌های همه‌جانبه را تقویت کنند چه مواردی هستند؟

مدبر: روسیه چندین بورد دارد ازجمله علوم پایه و دانش علوم پایه در دانشگاه‌های روسی به وجود آمده است. روسیه در حوزه علوم پایه و علوم فضایی و دانش زیر سطح زمین و اقیانوس‌ها حرف اول را در دنیا می‌زند. این ظرفیت فوق‌العاده‌ای است که ما هم می‌توانیم از آن استفاده کنیم.

از سال 2014 توجه بسیار ویژه‌ای به حوزه دانش‌بنیان‌ها در روسیه شد. ما در مسکو یک پارک علم و فناوری داریم به اسم اسکولکوو. زمانی که کلنگ این پارک زده شد و بعد چند سال بعد، تقریباً چهار، پنج سال قبل بود که به بهره‌برداری رسید، آقای ولادیمیر پوتین این را اعلام کرد که اسکولکووی روسی در مقابل سیلیکون ولی آمریکایی است.

روسیه در حوزه علوم پایه و علوم فضایی و دانش زیر سطح زمین و اقیانوس‌ها حرف اول را در دنیا می‌زند. این ظرفیت فوق‌العاده‌ای است که ما هم می‌توانیم از آن استفاده کنیم

در خود مسکو 36 پارک علم و فناوری بسیار بزرگ وجود دارد اما پارک اسکولکوو مادر پارک‌های علم و فناوری فدراسیون روسیه است و در حوزه‌های مختلف، خصوصاً حوزه دانش‌بنیان کار می‌کند.

زمانی که روسیه در سال 2014 تحریم شد، به شرکت‌های دانش‌بنیان دستور داده شد 80 قلم کالای روسی که ویژه بودند و در تحت تحریم قرار گرفته بودند را باید شرکت‌های دانش‌بنیان تولید کنند و دولت دیگر حق ندارد آن محصولات را از طرف خارجی بخرد. الآن روسیه در آن 80 قلم کالای ویژه‌اش خودکفایی پیدا کرده.

همکاری‌های علمی و دانش‌بنیان ایران با طرف روسی یک ظرفیت فوق‌العاده‌ای برای ما خصوصاً در بحث تبادل دانش و نیروی کار ایجاد می‌کند. می‌توانیم از این فرصت استفاده کنیم.

نکته بعدی مغفول ماندن حوزه فرهنگی است. مناسبات فرهنگی ما با طرف روسی خیلی پایین است. الآن بیش از 9 سال است که روس‌ها می‌خواهند مرکز فرهنگی‌شان را در ایران افتتاح کنند، هنوز نتوانسته‌اند این مجوز را بگیرند.

اگر مباحث فرهنگی ما به هم نزدیک شود، ملت ما و ملت روسیه همدیگر را بهتر بشناسند، نفوذمان در همدیگر بیشتر می‌شود. این‌جوری در بازار هم بهتر می‌توانیم ورود پیدا کنیم، محصولات هم را بیشتر می‌توانیم بخریم، تبادلات علمی‌مان بیشتر می‌تواند باشد، همگرایی‌هایمان بیشتر می‌تواند باشد، خب روس‌ها هم مثل ما با یک‌جانبه‌گرایی آمریکا مقابله دارند اما ما باید در بین نخبگان روسی نفوذ کنیم اما متأسفانه این مبادلات فرهنگی را نداریم.

ما تابه‌حال یک فیلم سینمایی مشترک با روس‌ها نساخته‌ایم. ما تا حالا یک موسیقی مشترک با روس‌ها نساخته‌ایم. این‌ها ظرفیت‌های ویژه‌ای بود که می‌توانستیم از آن‌ها استفاده کنیم. الآن به‌صورت غیردولتی تبادلات دانشجویی صورت می‌گیرد، خیلی از دانشجویان ایرانی در روسیه دارند درس می‌خوانند، ‌این‌ها الآن دارند به‌صورت آزاد می‌روند، اگر این‌ها به‌صورت هدایت‌شده از طرف ما باشند، ما می‌توانیم در آن کشور فرهنگ خودمان را گسترش دهیم و البته اجازه دهیم آن‌ها هم در ایران کار فرهنگی کنند. فعالیت دوجانبه فرهنگی در تعمیق روابط 100 درصد مؤثر است.

اینجا یک جریان غرب‌گرا و رسانه‌های غرب‌گرایشان دوباره مانع این مسئله می‌شوند. همیشه در حوزه روسیه هر وقت اتفاق افتاده، یک عده‌ای فلش بک می‌زنند به 200، 250 سال گذشته، برمی‌گردند به جنگ ایران و روسیه. درحالی‌که در جنگی که بین حکومت قاجار و تزارها راه افتاد، الآن فرصت نیست من به این اشاره‌کنم، اگر نگاه کنید می‌بینید که انگلیسی‌ها محرک اصلی این جنگ بودند و ما را وارد این جنگ کردند. یعنی به این بحث اشاره نمی‌شود. این‌قدری که علیه روابط ایران و روسیه، روزنامه‌نگاران، برخی نخبه‌ها و افراد مختلف می‌نویسند و می‌گویند، درباره ظلم‌هایی که انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها به ما کردند، هیچ‌کس صحبت نمی‌کند چون یک عده‌ای مدینه فاضله‌شان آمریکاست.

الآن این روسیه با روسیه تزار 100 درصد متفاوت است. نگاه این روسیه بسیار نزدیک به ایران است. ما می‌توانیم از این فرصت استفاده کنیم، می‌توانیم یک ائتلاف ویژه ایجاد کنیم.

مناسبات فرهنگی ما با طرف روسی خیلی پایین است. الآن بیش از 9 سال است که روس‌ها می‌خواهند مرکز فرهنگی‌شان را در ایران افتتاح کنند، هنوز نتوانسته‌اند این مجوز را بگیرند

این دومین باری است که در دریای عمان مانور مشترک با روسیه برگزار می‌کنیم. این مانور یک حلقه فوق‌العاده است که می‌تواند مسیر روابط ما را به سمت راهبردی شدن پیش ببرد، ما باید این فرصت را گسترده کنیم. تجربه‌ای که ما در سوریه با طرف روسی داشتیم، یک تجربه ارزشمند بود. الآن در سوریه، پست‌های دیده‌بانی مشترکمان با طرف روسیه یک کار بسیار نظامی فوق‌العاده است یا فعالیتی که می‌توانیم باهم در حوزه قره‌باغ داشته باشیم. این ظرفیت‌ها ظرفیت ویژه مغفول مانده است.

حوزه توریسم هم یک حوزه مغفول مانده است. البته در بحث لغو روادید اگر مرزها باز شود می‌توانیم به‌صورت الکترونیک از طرف روسی روادید بگیریم.

یک عده‌ای درباره روس‌ها این‌طور فکر می‌کنند که آن‌ها فقط نیاز به ساحل و آب گرم دارند، نه! روس‌ها به شهرهای تاریخی خیلی علاقه دارند. گردشگر روسی با گردشگر کشورهای دیگر خیلی متفاوت است. گردشگر روسی ازنظر هزینه کرد، ازنظر مباحث رفاهی باعث گشایش زیادی در حوزه اقتصادی کشور مقصد می‌شود.

لذا شناخت روس‌ها از ما که پیشینه آن فرهنگی باشد در حوزه گردشگری هم روابط ما را خیلی نزدیک می‌کند و این موضوع در حوزه ارزآوری هم برای ما بسیار مفید و مؤثر خواهد بود.

آنا: گسترش روابط با روسیه چه برتری بر گسترش روابط با اروپای غربی دارد؟

مدبر: در بحث برتری روابط ایران و روسیه، بنده این نکته را بگویم که این بحث بسیار مهمی است، ‌شاید خیلی‌ها ندانند. تولید ناخالص داخلی روسیه امسال باوجود بحران کرونا بیش از 4.2 تریلیون دلار شده، یعنی روسیه در تولید ناخالص داخلی ششمین کشور دنیا شده. آلمان 4.4 تریلیون دلار است. آلمان که قطب اقتصادی و صنعتی و پیشرفته اتحادیه اروپاست، الآن روس‌ها دارند به آلمان می‌رسند.

خب آلمان یکی از اعضای تروئیکای اروپایی است که بعضی از آقایان شیفته آلمان، فرانسه، بریتانیا و ایالات‌متحده هستند، روسیه دارای یک برنامه راهبردی به اسم سند 2030 است. آن‌ها مصمم هستند که در سال 2030 به‌عنوان قدرت اول در حوزه‌های مختلف شناخت شوند و هم‌اکنون با تکیه‌بر مفاد این سند به جلو پیش می‌روند.

گردشگر روسی با گردشگر کشورهای دیگر خیلی متفاوت است. گردشگر روسی ازنظر هزینه کرد، ازنظر مباحث رفاهی باعث گشایش زیادی در حوزه اقتصادی کشور مقصد می‌شود

طبق اعلام بانک جهانی روسیه در سال 2024 رتبه پنجم اقتصاد دنیا را به دست خواهد آورد. یعنی حتی در اقتصاد هم از آلمان پیشی می‌گیرد. روسیه دارد مسیر توسعه‌ را به‌سرعت پیش می‌رود. پیشینه خوبی برای مناسبات با ما دارد. شرایط فعلی‌اش، نخبگان حاکمش، رویکرد بسیار مثبتی برای توسعه مناسبات با ما دارند.

خب این‌ها برتری‌هایی است که ما می‌توانیم با طرف روسی داشته باشیم، مناسباتمان را به سمت ریشه‌ای شدن ببریم. اگر ما تا دو سال آینده روابط عمیقی با طرف روسی تنظیم نکنیم و مسیر توسعه مناسباتمان را به سمت راهبردی نبریم، آنگاه سخت می‌شود ادامه مسیرمان را به سمت راهبردی شدن حرکت دهیم، اگر خودمان را دوباره معطل غربی‌ها کنیم، هیچ امتیازی به ما نمی‌دهند و نخواهند داد.

مسئله بعدی این است که در ادامه همین، ما یک قانونی داریم به اسم معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری‌های ایران و روسیه. این یک معاهده فوق‌العاده‌ای است. اسفندماه دارد به پایان می‌رسد و قرار است تمدید شود.

تقریباً 20 سال گذشته ما این معاهده را داشتیم، قرار بود طبق این معاهده روابطمان با روسیه به سمت راهبردی شدن برود اما چون فقط در حوزه امضا و قرارداد ماند، سطح مناسبات ما فعلاً در این حد مانده. تمدید این معاهده و اضافه کردن بندهای جدید به آن، تصویب در مجلس شورای اسلامی و الزام‌آور شدن اجرای معاهده هم در افزایش سطح مناسبات ما با طرف روسی بسیار مؤثر خواهد بود.

ما حلقه‌های مفقوده‌ای در روابط با طرف روسی داریم که اگر این حلقه‌های مفقوده که بنده به بخش‌های کوتاهی از آن اشاره کردم شناخته شوند، می‌توانیم گام‌به‌گام مسیر روابطمان را با طرف روسی افزایش دهیم، ائتلافمان را قدرتمند کنیم. توسعه مناسبات ما با طرف روسی یعنی افزایش قدرتمان در شانگهای، افزایش قدرتمان در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، افزایش قدرتمان در آسیای پاسیفیک و حتی در بخش‌های عمده‌ای از اروپا.

الآن اروپایی‌ها به خاطر بحث انرژی به‌طرف روسی نیازمندند. خط لوله گاز نورد استریم آدین و نورد استریم دو که در اتحادیه اروپا توسط دولت فدراسیون روسیه ایجاد شده، یک شاهراه حیاتی است که روس‌ها نبض جریان انرژی در اروپا را به دست گرفته‌اند و می‌توانند در مواقع لزوم به آن‌ها فشار بیاورند.

طبق اعلام بانک جهانی، روسیه در سال 2024 رتبه پنجم اقتصاد دنیا را به دست خواهد آورد و حتی در اقتصاد هم از آلمان پیشی می‌گیرد

الآن در جریان ماجرای ناوالنی، غربی‌ها دخالت‌هایی کردند اما به دلیل نیازی که به انرژی دارند، فقط در حد یک‌کلام باقی ماند. پس این فرصتی است که ما می‌توانیم با نزدیک شدن به‌طرف روسی، در حوزه‌های مختلف سطح نفوذ، امتیاز گیری و قدرتمان را افزایش دهیم.

توسعه مناسبات با روسیه باید در اولویت دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی باشد. اگر ما می‌خواهیم در نظام بین‌الملل قدرت پیدا کنیم باید باعزت وارد مذاکرات شویم. رویکرد روس‌ها با ما رویکرد عزتمندانه و مناسبی است، مثل اروپایی‌ها بدعهدی با ما ندارند، رویکرد دخالت در امور داخلی ما ندارند، اروپایی‌ها در امور داخلی و امور نظامی ما کاملاً دخالت می‌کنند. ما چنین چیزی به‌هیچ‌وجه با طرف روسی نداشتیم.

آلکسی ناوالنی، رهبر معترضان روسیه که مورد حمایت غرب است

اروپایی‌ها در امنیت ملی، در تحریک افکار عمومی برای ایجاد ناامنی، ایجاد آشوب‌های اجتماعی و ایجاد شایعه و فضاسازی دخالت می‌کنند. شبکه‌های مختلف ماهواره‌ای، رسانه‌ای و فیلم‌های مختلف ایجاد کرده‌اند. ما تابه‌حال چنین چیزی از طرف روسی نداشتیم. هیچ‌وقت تا حالا روس‌ها نه در امور داخلی ما دخالت کردند، نه در ایجاد آشوب در کشور ما دخالت کرده‌اند، نه تا حالا رسانه‌ای علیه ما تبلیغ کرده. این‌ها نکات بسیار مثبتی است.

اروپایی‌ها گاهاً قصد براندازی جمهوری اسلامی را داشته‌اند، روس‌ها همیشه کنار و هم‌پیمان ما بودند و پیشینه عمیق فرهنگی با ملت ایران دارند. در بخش‌هایی از شهرهای شمالی ما ببینید، این‌ها با یک نسل خانواده‌هایشان به روس‌ها می‌رسند.

الآن که در پانصد و سی و چهارمین سال از روابط ایران و روسیه هستیم، می‌توان با عزم جزم، ‌استفاده از نیروهای متخصص و توانمند که روسیه را می‌شناسند، تغییر ساختار دستگاه دیپلماسی و عملیاتی کردن سفارت ایران در مسکو با استفاده از نیروهای متخصص، این مسیر را ان‌شاءالله به لطف خدا در راستای منافع ملی جلو ببریم که یکی از راه‌هایش هم همین توسعه دیپلماسی اقتصادی است.

انتهای پیام/4155/