كشاورزی ارگانیك چیست ؟

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، كشاورزی ارگانیك موضوع جدیدی نیست؛ كشـاورزی ارگانیـك روشی است كه بر اساس آن غذای انسان از هزاران سال قبل تا پیش از پیدایش سموم و كودهای شیمیایی در قرن اخیر بدان طریـق تولیـد میشد.

طی جنگ جهـانی دوم، كـاربری كشـاورزی مـواد شـیمیایی آمونیوم كشف شد و به عنوان منبع كود و سم ارزان قیمت به صورت گستردهای مورد مصرف قرار گرفت و در مقیاس صنعتی نیز كشاورزی متكی به مواد شیمیایی رشد پیدا كرد، اما به تدریج انتقادات از این نوع كشاورزی شروع شد و تا كنون ادامه دارد . امروزه اهمیت پرداختن به غذاهای سالم، با توجه به فوائـد فـراوان محصـولات ارگانیک بـیش از پیش بر دانشمندان، دولتمردان و مصرف كنندگان آشكار شده است.

مزایای کشاورزی ارگانیک :

كشاورزی ارگانیك نـوعی از كشـاورزی اسـت كـه هـدف آن :

• ایجـاد نظامهای تولیدی كشاورزی یكپارچه، نظام یافته و انسانی اسـت كـه تضادی با منافع زیست محیطی و اقتصادی ندارد.


• كشاورزی ارگانیك می تواند از لحاظ :

1. حفاظت محیط زیست،


2. حفظ منـابع تجدیـد ناپـذیر


3. بهبود كیفیت مواد غذایی،


4. كاهش تولید فـرآورده هـای مـازاد و غیـر ضروری و

جهت گیری مجدد بخش كشاورزی به سوی نیازهای بازار مؤثر واقع شود.

هدف سیستم کشاورزی ارگانیک :

• تولید


• حفظ


• نگهداری منابع


• پایداری عوامل تولید از یـك سـو


• تـامین سـلامت و امنیـت غذایی برای مصرف كنندگان از سوی دیگر مـیباشـد.

در ایـن روش كشت كاربرد مواد شیمیایی به حداقل مورد نیـاز خـود كـاهش یافتـه است. در عوض تولید محصـول وابسـتگی بیشـتری بـه نگهـداری و استفاده از منابع موجود در مزرعه مانند دام، انسان و ضایعات گیـاهی (بقایای گیاهی) دارد . در كشاورزی ارگانیك درجه اطمینان نسبت به منابع تجدیدپـذیر مورد بهره برداری توسط بخش كشاورزی به حدی است كه امكان و توان تولید مقادیر قابل قبولی از محصولات زراعی و دامی مورد نیـاز انسان و همچنین شرایطی از قبیل مصونیت در برابر آفات و بیماریهـا برای گیاهان و دامها فراهم میآید .

بنـابراین، هـدف پایـداری در بطن مفهوم كشاورزی ارگانیك نهفته است. عامل اصلی كـه موجـب تمایز كشاورزی ارگانیك از روشهای كشـاورزی متعـارف مـی شـود، وجود استانداردهای مدون است كه برای تعیین ضابطه دقیق تفـاوت بین سیستم كشاورزی ارگانیك و سایر سیستم های زراعی، بـویژه در رابطه با اهداف بازاریابی بـه كـار مـیرود.

مزایـای عمـده كشـاورزی ارگانیك شامل:

1. امنیت غذایی و سلامت جامعه،


2. پایـداری منـابع تولیـد،


3. تنوع و كاهش ریسك تولید،


4. اثرات زیست محیطی و


5. اثرات اجتماعی و اقتصادی میباشند.

البته این روش تولید دارای مشكلات و معایبی نیـز هست كه از آن جمله می توان بـه كـاهش عملكـرد تولیـد بـه دلیـل كاهش استفاده از سموم و كودهای شیمیایی است . قدم اول در پرداختن و حركت به سمت توسعه تولید محصـولات سالم، شناسایی هدف، یعنی مصرفكنندگان است، چرا كه عامل اصلی رشد هر سامانه اقتصادی، داشتن دانش مدیریت بـر مبنـای شـناخت رفتار مصرفكننده، عوامل تأثیرگذار بر آن و قدرت پـیشبینـی رفتـار وی میباشد .

لذا بررسی جامعه هدف، یعنی رفتار مصرفكننـدگان كه اولین و مهمترین حلقه یك سیستم اقتصادی هستند ضـروری بـه نظر میرسد. شناخت رفتار مصرفكننده از آن جهت اهمیـت دارد كـه در تنظیم برنامه بازاریابی و افزایش كـارایی فراینـد تولیـد تـا مصـرف میتواند راهگشا باشد.

قربانی و همكاران ،در یك بررسی میدانی در شهر مشهد، به بررسـی تقاضـا و تـرجیح مصـرف كننـدگان بـرای محصولات ارگانیك به صورت توصیفی پرداختند. براساس نتایج این تحقیق، حدود 80 درصد پاسخگویان اطـلاع مناسـبی از محصـولات ارگانیك ندارند، با این حال، اغلب پاسخگویان تمایل به مصـرف ایـن محصولات نشان دادند.

نتایج نشان داد که ارزش غذایی مهمترین عامل گرایش مصرف کنندگان برای خرید و مصرف این محصولات می باشد و اهمیت افزایش آگاهی مصرف کنندگان نسبت به ارزش غذایی محصولات ارگانیگ در تغییر رفتارهای مصرفی آنان و توسعه و گسترش تولید و مصرف مواد غذایی سالم مورد تایید قرار گرفت.

رجبی و همكاران ، در مطالعهای به بررسی دانش و تمایل افراد نسبت به خریـد و مصـرف محصـولات ارگانیـك پرداختند. یافته های تحقیق نشان داد كه میزان دانش افراد نسـبت بـه محصولات ارگانیك در حد متوسط میباشد. البته میزان دانش افـراد یكسان نبوده و با توجه به این كه افراد سابقه فعالیت كشاورزی دارند یا نه، تغییر می كند.

حقجو و همكاران ، عوامل مؤثر بر تمایل بـه پرداخت نرخ افزوده بالقوه برای محصـولات غـذایی سـالم در اسـتان آذربایجان شرقی را مورد ارزیابی قرار دادند. نتایج حاصـل از تخمـین مدل حاكی است كه عواملی چون درآمد افراد، بعد خـانوار، تمـایلات حفظ محیط زیست، سطح اطلاع افراد از ویژگیهای محصولات سـالم و ریسك مواد غذایی خطرزا اثـر مثبـت و معنـیداری بـر تمایـل بـه پرداخت آنها برای محصولات غذایی سالم دارد.

قربانی و همكاران ،عوامل مؤثر بـر تقاضـای بـالقوه اعتبـارات كشاورزان استان خراسان رضوی برای گرایش به تولید خیار ارگانیـك گلخانه های با استفاده از الگوی رگرسیون خطـی را بررسـی كردنـد. بـا توجه به یافته ها، ایجاد نظـام اطلاعـات بـازار محصـولات ارگانیـك، تشویق به كشاورزی تمام وقت، ارتقا درآمدهای كشـاورزان در جهـت افزایش توان مالی برای سرمایه گذاری، استفاده از ناظرین كشـاورزی و ارتقا نقش آنها در تولید محصولات گلخانه ای و نیز بیمه به عنوان پیشنهاد ارائه شد.

بـر اسـاس این تحقیق، دانش فرد نسبت به خواص فیزیكی محصولات ارگانیـك از مهمترین عوامل مثبت و قیمت بـالاتر محصـول و عـدم دسترسـی مناسب مهمترین عوامل منفی تأثیرگذار بر این موضوع هستند. كمبود اطلاعات و عدم آگاهی از ویژگیهای محصولات ارگانیك عامل اصلی عدم خرید توسط مصرفكنندگان آمریكایی بیان شده است. وجود اقلیمهای مختلف آب و هوایی از یـك سـو و تنـوع بـالای محصولات زراعی و دامـی از سـوی دیگـر، ظرفیتهـا و توانمنـدیهای فراوانی برای استقرار و گسترش كشاورزی ارگانیك در ایران به وجـود آورده است.

همچنـین حفـظ سـلامت جامعـه بـا توجـه بـه افـزایش روزافزون انواع بیماریهای صعب العلاج ناشی از تغذیه نامناسب، توسعه و ترویج تولید و مصرف محصولات غـذایی سـالم را بـه عنـوان یـك ضرورت حیاتی و اجتناب ناپذیر مطرح میسازد. از این رو در سالهای اخیر، اقداماتی در جهت حمایت از تولید محصولات ارگانیـك صـورت گرفته است .بررسیها نشـان مـیدهـد میـزان مصـرف كودهـای شیمیایی در ایران از 4/2 میلیون تن در سال 1378 به 3/3 میلیون تن در سال 1387 رسیده اسـت. همچنـین سـالانه بـیش از 27000 تـن آفتكش شیمیایی در بخش كشاورزی مصرف مـیشـود .

ایـن در حالی است كه حدود 230 هزار هكتار از مزارع كشور شامل 125 هزار هكتار باغات و 105 هزار هكتار از اراضی زراعی به صورت طبیعـی از پوشش مصرف سموم و كودهای شیمیایی خارج بوده و بـیش از 800 هزار هكتار از اراضی كشور، حدود 254 هزار هكتـار از باغـات و 554 هزار هكتار زمین زراعی از سموم شیمیایی استفاده نكرده اند. همچنین بر اساس آخرین اطلاعات، حدود 12 هـزار هكتـار اراضـی بـا عنـوان كشاورزی ارگانیك در ایران ثبت شده است .

بر اسـاس اطلاعـات سازمان خوار و بار كشاورزی ملل متحد (فـائو) از تعـداد 66 محصـول شامل 41 محصول زراعی و 25 محصول باغی اصلی تولیـدی بخـش كشاورزی، ایران با 7 محصول زراعـی و 15 محصـول بـاغی، از نظـر میزان تولید در رتبههای اول تـا دهـم قـرار دارد .در حـال حاضـر تعدادی از این محصولات به صورت ارگانیك تولید مـی شـود كـه از مهمترین آنها می توان به انجیر، خرما، پسته، بادام، گیاهـان دارویـی، انار، گلاب و زعفران اشاره كرد. همچنین نخلستانهای مركز و جنـوب كشور نیز تا حد زیـادی بـر اسـاس اصـول كشـاورزی ارگانیـك اداره میشوند. تولیدات دامی نیز از دیگر مواردی هستند كه قابل تولیـد بـه صورت ارگانیك هستند.

بر این اساس با توجه بـه مزایـای متعـدد اقتصـادی، اجتمـاعی و زیست محیطی و امكان بالقوه موجود در كشور بـرای توسـعه تولیـد و مصرف محصولات ارگانیك، فرصت جدیدی به وجود آمده تا از طریق شناخت موانع و محدودیتهای موجود، بتوان از یك طرف بـه افـزایش رفاه كشاورزان كمك نمود و از طرف دیگر بـا افـزایش سـطح كیفـی محصولات غـذایی تولیـدی، شاخصـهای بهداشـتی جامعـه را ارتقـاء بخشید.

در واقع، بررسی عوامل مؤثر بر گرایش مصـرفكننـدگان بـه محصولات ارگانیك و اولویتبندی این عوامل میتواند تصویر شـفاف و كاملی را در اختیار برنامهریزان و سیاستگذاران بخش قرار دهد تا با شناخت جامع از سطح تقاضا و سازه های مؤثر بـر آن، برنامـهریـزی كاملی را برای اجرای سیاستهای حمایتی لازم در زمان مـورد نیـاز و پاسخگویی كامل به نیازهای تولیدكنندگان و مصرفكنندگان داشـته باشند تا در نهایت فرآیند تولید محصولات ارگانیك گسترش یافته و از طریق مجرای بازاریابی مناسب وارد بازار مصرف شود.

از آنجاكه بیش از 60 كشور دنیا، استانداردهای فنـی محصـولات ارگانیك و اعطای گواهینامه را به كار بسته انـد، اسـتفاده از تجربیـات كشورهای پیشرو در این زمینه می تواند مفید باشد.

منبع https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=241256:

بررسی عوامل مؤثر بر تمایل به مصرف محصولات ارگانیك در شهرستان مشهد 4 - محسن رجبزاده 3 - *محمد قربانی 2 - هومن منصوری 1 علیرضا كوچكی

انتهای پیام/ر