قصور پزشکی از منظر قانون/ قصور پزشکان جرمی شبه‌عمد است

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، چیزی عزیزتر از جان خود و عزیزانمان نداریم؛ اما گاهی این جان عزیز را به دلایل بیماری، تصادف، جراحت و .... ناچاریم به دست شخص دیگری به نام پزشک بسپاریم که دردمان را درمان کند. اما با تمام اعتمادی که به پزشک می‌کنیم و جان خود یا عزیزانمان را به دست او می‌سپاریم و علی‌رغم همه تلاشی که پزشک برای بهبودی بیمار می‌کشد گاهی این ضرب‌المثل که آمدی ابرویش را درست کنی چشمش را هم خراب کردی می‌تواند در مورد ما مصداق پیدا کند.

در مراجعه به پزشکان نیز همواره این نگرانی وجود دارد که گاهی برای درست کردن ابرو چشم را خراب کنند یا برای درمان یک درد، درد دیگری نیز بر روی آن بگذارند. بنابراین آگاهی از قوانین قصور پزشکی به نظر امر مهمی است.

قوانین مرتبط با خطاهای پزشکی

1. صدور گواهی‌های خلاف واقع

2. فاش کردن اسرار پزشکی

3. قصور پزشکی

4. عدم اخذ برائت

5. رضایت سقط‌جنین جنایی

حفظ اسرار پزشکی که یکی از مصادیق تعامل با بیمار محسوب می‌شود

راز پزشکی عبارت است از آنچه خود بیمار به پزشک در مورد خودش می‌گوید خواه در برابر سؤال پزشک یا به‌عنوان شرح بیماری و یا آنچه پزشک با معاینه بیمار و یا در منزل و یا در محل بستری شدن مشاهده می‌کند، باشد.

اسرار خانوادگی نیز جزئی از اسرار پزشکی محسوب می‌شود علاوه بر پزشک تمام کسانی که با او در محل کار وی همکاری دارند نیز موظف به حفظ اسرار پزشکی هستند.

 در بین این افراد وابستگان به حرف پزشکی از قبیل پرستار و ماما و غیره که خود دارای مسئولیت حرفه‌ای هستند خودشان پاسخگو نبوده اما مسئولیت سایر افراد با پزشکی است که آن‌ها را به کار گذاشته است در رویه‌های قانونی و پزشکی ما حفظ اسرار پزشکی تا جایی که به جامعه و افراد دیگر لطمه نزند،‌ لازم است.

 حفظ اسرار پزشکی در مقابل سؤالات مقامات قضایی و انتظامی یک نوع پوشیده داشتن جرم و کمک به مجرم تلقی می‌شود.

 مسئله رضایت و برائت

این مقوله از دو جنبه رضایت و برائت تشکیل‌ شده که در کشور ما پزشکان بیشتر به گرفتن رضایت بسنده می‌کند و در نتیجه دچار مشکلاتی که ناشی از عدم گرفتن برائت است می‌شود زیرا گرفتن رضایت ممکن است مسئولیت کیفری را منتفی سازد ولی اگر برائت حاصل نشود می‌تواند منجر به بروز مسئولیت مدنی شود.

تعریف رضایت عبارت از کسب اجازه از بیمار یا اولیا یا سرپرستان یا نمایندگان قانونی وی در جهت درمان بیماری او اعم از درمان طبی یا جراحی و غیره قانونی است.

تعریف برائت

آگاهی دادن به بیمار یا اول یا سرپرستان یا نمایندگان قانونی بیمار نسبت به نوع بیماری،  نحوه درمان،‌ خطرات و عوارض درمان بیماری،‌ تبری جستن پزشک از خطرات و عوارض احتمالی درمان برائت است.

شرایط برائت‌دهنده

برای اینکه برائت حاصل‌شده ازنظر قانون مورد قبول بوده و در دادگاه پذیرفته‌ شده باشد لازم است برائت‌دهنده شرایط زیر را دارا باشد:

1: اهلیت قانونی داشته باشد یعنی به سن بلوغ رسیده باشد و از قوه عقل برخوردار باشد که در غیر این صورت نیاز به قیم با شرایط قانونی آن دارد.

2. برائت از روی آگاهی و آزادانه صورت گیرد چه زمان برائت باید قبل از اقدام درمانی یا جراحی توسط پزشک باشد.

3. زمان برائت باید قبل از اقدام درمانی یا جراحی توسط پزشک باشد

 قانون مجازات اسلامی درباره برائت

 ۲ ماده‌ قانونی در مورد برائت در قانون مجازات اسلامی به شرح ذیل آمده است:

ماده ۶۰ قبل از شروع درمان یا اعمال جراحی از مریضی یا ولی برائت حاصل نموده باشد ضامن خسارت جانی یا مالی یا نقص عضو نیست و در موارد فوری که اجازه گرفتن ممکن نباشد طبیب ضامن نیست.

ماده ۳۲۲ هرگاه طبیب یا بیمار و مانند آن قبل از شروع به درمان از مریض یا ولی از صاحب حیوان برائت حاصل کند به عهده‌دار خسارت پدید آمده نخواهد بود.

 البته باید توجه داشت که پزشک موظف به رعایت قوانین و مقررات دولتی و شغلی و پرهیز از بی‌احتیاطی و بی‌مبالاتی است و صرف گرفتن رضایت و برائت نمی‌تواند این مسئولیت خطیر را از دوش او بردارد این برائت به‌عنوان یک سند تا زمانی معتبر است که رضایت بیمار جلب و رعایت موازین علمی و فنی و نظامات دولتی شده باشد.

اصول پزشکی یکی از جنبه‌های خطای پزشکی است که آشنایی پزشکان با قوانین این موضوع می‌تواند کمک شایانی به پیگیری از بروز این موارد کند.

قصور پزشکی عبارت است از کوتاهی در اجرای استاندارد مراقبت‌های پزشکی که باید به عمل آید. در حقیقت قصور عبارت است از ترک فعل لازم یا انجام فعل ممنوعه است.

 قواعد الزامات شغلی قوانینی است که محدوده تعهدات پزشکی را معین و مشخص کرده است بر طبق این عقیده می‌توان قصور پزشکی را به عدم انجام تعهدات خاصی که حرفه پزشکی و غیرپزشکی واجب کرده است تعریف کرد.

 باید دانست که علاوه بر میزان علم در یک‌رشته خاص و در نظر گرفتن زمان بروز خطای پزشکی مسائل دیگری مانند شرایط مکانی و دوری از مرکز وضعیت خاص بیمار نبودن پرستار یا پزشک نیز در ارزیابی اصول پزشکی مورد توجه قرار می‌گیرد. تمام بیماران حق‌ دارند از پزشکشان انتظار یک درمان طبی استاندارد داشته باشند ولی این بدان معنا نیست که پزشکان باید نتیجه‌ای درمانی رضایت بخشی را برای بیماران تضمین کنند زیرا دخالت عوامل بیولوژیکی می‌تواند در نتیجه نهایی قابل پیش‌بینی درمانی اختلال ایجاد کند.

بنابراین عدم نتیجه‌گیری مطلوب در درمان یک بیمار ضرورتاً به معنی اصول پزشکی بوده و عدم‌تشخیص یک بیماری به دنبال شرح‌حال درست معاینه بالینی کامل آزمایش‌ها پاراکلینیکی لازم قصور محسوب نمی‌شود.

شرایط لازم جهت اعمال لفظ قصور پزشکی عبارت است:

 1: پزشک وظیفه مراقبت و درمان بیمار را به عهده گرفته باشد

2: پزشک در انجام این وظیفه تخطی کرده باشد

3: خطایی در وظیفه سبب آسیب روانی یا جسمی به بیمار شود

 قصور پزشکی در قانون مجازات اسلامی در تبصره ماده ۳۳۶ به ۴ عنوان بی‌احتیاطی و بی‌مبالاتی عدم مهارت و عدم رعایت نظامات دولتی تعریف می‌شود.

بی‌احتیاطی این تعریف در قانون مجازات اسلامی به معنی عملی است که نبایستی از نظر اصولی علمی و پزشکی انجام گیرد ولی در اثر سهل‌انگاری انجام می‌شود و ناشی از عدم توجه کافی است.

بی‌مبالاتی این تعریف در بحث خطاهای پزشکی است و به معنی عملی است که باید انجام می‌گرفت ولی در اثر غفلت انجام نمی‌یابد.

عدم مهارت شامل مواردی است که پزشک تبحر علمی و فنی لازم را برای انجام کار به خصوصی ندارد.

عدم رعایت نظامات قانونی به معنای عدم اعلام قوانین و آیین‌نامه‌های نظام پزشکی و دستورالعمل‌های وزارت بهداشت و بخشنامه‌های مراکز علمی و درمانی است عدم رعایت نظامات دولتی می‌تواند علاوه بر محکومیت کیفری و جبران خسارت وارده منتهی به تنبیه انضباطی پزشکان و صاحبان حرف وابسته شود.

قصور پزشکی جرم شبه عمد

 آشنایی با موادی از قانون مجازات اسلامی در خصوص قصور پزشکی تبصره ۳ ماده ۲۹۵ هرگاه براثر بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا عدم مهارت و عدم رعایت مقررات مربوط به امری قتل یا ضرب‌وجرح واقع شود به‌نحوی‌که اگر آن مقررات رعایت می‌شد حادثه اتفاق نمی‌افتاد است و یا ضرب و حجره در حکم شبه عمد خواهد بود.

ماده ۶۱۶ درصورتی‌که قتل غیر عمد به‌واسطه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا اقدام به امری که مرتکب در آن مهارت نداشته است یا به سبب عدم رعایت نظامات وارد شود مصوبه پس از یک تا سه سال و نیز به پرداخت دیگر در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم محکوم خواهد شد مگر اینکه خطای محض باشد.

با توجه به موارد فوق از قانون مجازات اسلامی و تعریف اصول می‌توان گفت که قصور پزشکی جرم شبه عمد است.

انتهای پیام/4159/پ