میزگرد آنا با عوامل نمایش «بوقلمون» - بخش اول
اجرای نمایش برگزیده جشنواره فجر در بدترین زمان ممکن/ تقیانی‌پور: منتظر بودم با من تماس بگیرند!
نمایش «بوقلمون» در سی‌وسومین جشنواره تئاتر فجر شرکت کرد و موفق به دریافت شش جایزه بهترین نمایشنامه، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر مرد، بهترین بازیگر زن، بهترین طراحی لباس و بهترین موسیقی شد و درنهایت به‌عنوان برترین نمایش این دوره از جشنواره برگزیده شد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، به بهانه اجرای عمومی نمایش«بوقلمون» که از 29 آذرماه آغاز می‌شود، میزگردی را با حضور خیرالله تقیانی‌پور (نویسنده و کارگردان نمایش و برنده بهترین نویسندگی و کارگردانی)، جواد پورزند (بازیگر)، محمدصادق ملکی (بازیگر)، مه‌لقا باقری (برنده جایزه اول بازیگری زن)، سیروس همتی (برنده جایزه اول بازیگری مرد) برگزار کرده‌ایم.
آیا زمان مناسبی را برای اجرای نمایش، اختصاص داده‌اند؟
تقیانی‌پور: زمان اجرا کاملا نامناسب است. از آنجا که این نمایش را بر اساس مختصات سالن چهارسو طراحی شده است، نمی‌توانستم نمایش را در سالن دیگری اجرا کنم و انتظار داشتم نمایش منتخب جشنواره، در زمینه اجرای عمومی مشکلی نداشته باشد اما سیستم تئاتر به‌صورتی است که کارگردان‌ها را مجبور می‌کنند در هر زمانی که ممکن بود، نمایش‌های‌شان را اجرا کنند، البته باید این نکته را اعلام کنم که اصلا قرار بود به این نمایش اجرا ندهند و مدیریت تئاتر شهر نیز اصراری برای اجرای نمایش نداشت، از این‌رو بر این مساله تاکید دارم که اجرای این نمایش در زمان برنامه‌ریزی برای زمان اجرای نمایش‌ها در تالار چهارسو در نظر گرفته نشده بود. حمید امجد قرار بود در این زمان در تالار چهارسو نمایش اجرا کند اما نمی‌دانم به چه دلیل، شاید به این دلیل که شرایط نامناسب اجرای تئاتر در این زمان را دید، از اجرای نمایش انصراف داد و با پیگیری‌های مهدی شفیعی، این زمان را به نمایش «بوقلمون» اختصاص دادند. اما چه اجرایی؟! در برخی از روزها ناچاریم دو نوبت در روز نمایش را اجرا کنیم تا 30 اجرای‌مان پر شود! گاهی به این فکر می‌افتم که ای کاش اجرا نمی‌دادند.
مدت زمان اجرای این نمایش چقدر است؟
75 تا 80 دقیقه.
با توجه به مدت زمان اجرای نمایش و دو اجرایی شدن آن در برخی از روزها و همچنین بازی‌های فیزیکی و سنگین بازیگران، چه اتفاقی برای بازیگران نمایش رخ می‌دهد؟
پورزند: احتمالا حسنی دارد و آمادگی بدنی بازیگران افزایش می‌یابد! جالب اینجاست که تازه نمایش «بوقلمون» در جشنواره تئاتر فجر مورد استقبال قرار گرفته بود.
تقیانی‌پور: باید دید کدام اتفاق در تئاتر ایران طبق اصول است که اجرای تئاتر ما اصولی باشد؟ انگار هر اثری که مورد اقبال واقع شود، در زمان اجرای عمومی با شرایط سخت‌تری مواجه می‌شود!
سیروس همتی: بحث مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که در ادوار گذشته کارگردان اثر برگزیده جشنواره تئاتر فجر این اختیار را داشت که خودش زمان اجرای عمومی نمایش را انتخاب کند.
تقیانی‌پور: منتظر بودم با من تماس بگیرند و بپرسند که مایلم چه زمانی نمایش را اجرا کنم اما دیدم خبری نشد! خودم پیگیر شدم و گفتند شما اصلا در لیست اجرای نمایش در سالن چهارسو نیستید!
مه‌لقا باقری: در زمان جشنواره فقط حرف می‌زنند. در آن زمان نه تنها در مورد اجرای عمومی نمایش برگزیده صحبت کردند بلکه میگفتند برای افراد برگزیده امکاناتی را در نظر می‌گیریم به عنوان مثال برای تحصیل آنها را بورس می‌کنیم و ... مطالبی میگفتند که من الان فکر می‌کنم و درمی‌یابم چقدر جوگیر شده بودند که این وعده‌ها را دادند.
محمدصادق ملکی: از همه اینها بدتر اینکه تمام مدیران دولتی از زیر بار تعهد اجرا شانه خالی می‌کنند. درست است که اتفاقی در تئاتر ما رخ داده و سالن‌های کوچک خصوصی در حال افتتاح هستند و بسیار هم اتفاق میمون و مبارکی است اما این مسئله دلیل نمی‌شود که مدیران دولتی ما از زیر بار مسئولیت‌شان شانه خالی کنند. شما از تئاتر حمایت نمی‌کنید. می‌گویید برای جشنواره فجری که تنها ویترین تئاتر ایران است نمایش آماده کنید و کارگردانی به‌همراه گروهش نمایش تولید می‌کند و آن نمایش به عنوان برگزیده جشنواره شما شناخته می‌شود و بعد از آن فرار می‌کنید!؟ از سوی دیگر ما نمی‌دانیم سه ماه بعد آیا مسئولی که با او درباره اجرای اثرمان صحبت کرده‌ایم بر سر پست خود هست یا تغییر صورت گرفته! ما مانند چند چریک عاشق، متن می‌نویسیم و تئاتر کار می‌کنیم، تمرین می‌کنیم و آسیب می‌بینیم، به عنوان مثال نمایش «بوقلمون» اثری پر حرکت است و الان زانوی مه‌لقا باقری آسیب دیده است. پای سیروس همتی آسیب دیده است. این مسائل که اصلا به چشم نمی‌آیند. می‌گویند: «بازیگر تئاتر مرد، اشکال ندارد یک بازیگر جایگزین او کنید! یک بازیگری که تئاتر، سینما و تلویزیون شما به وی مدیون است درحال آسیب دیدن است و شما هیچ‌گونه تعهدی احساس نمی‌کنید.»
با این تفاصیل چه اتفاق‌هایی برای سایر جشنواره‌های تئاتر که بسیار هم پر تعداد هستند رخ می‌دهد؟
ملکی: سال گذشته نمایش من به عنوان اثر برگزیده منتقدین شناخته شد و به من قول دادند که مستقیم به جشنواره تئاتر فجر بروم. یک‌سال و نیم است که منتظر اجرای تئاترم هستم! فیلم را فرستاده‌ایم و به ما گفتند باید فیلم نمایش را مورد بررسی قرار دهیم. هر چه می‌گوییم جایزه ما در آن جشنواره این بود که مستقیما به جشنواره تئاتر فجر راه پیدا کنیم فایده‌ای ندارد، گویا قصد دارند دوباره فیلم را بازبینی کنند و می‌گویند اگر صلاح دیدیم به فجر راه پیدا می‌کنید. من نمی‌دانم باید تمریناتم را آغاز کنم یا نه. هر روز با آنها تماس می‌گیرم و جواب می‌شنوم که اجازه دهید بررسی کنیم!
همتی: به یاد دارم در مراسم اختتامیه یکی از جشنواره‌های تئاتر فجر پانته‌آ بهرام جایزه گرفت و سکه‌ها به زمین ریخت. در آن روز با خودم گفتم خدایا یک روز این جایزه را نصیب من کن. از من بپرسید سیروس همتی به عنوان جایزه بازیگر برگزیده جشنواره تئاتر فجر چه‌قدر گرفتی؟ یک‌میلیون و پانصد هزار تومان!
باقری: با افتخار و با صدای بلند هم گفتند «پانزده میلیون ریال»
برای گروه شما دو اجرایی بودن امکان‌پذیر است؟
تقیانی‌پور: سعی‌مان را می‌کنیم. مساله اینجاست که پیش از اجرای ما و بر طبق قانون نانوشته‌ای که در تئاتر ما حاکم بود، دو اجرایی شدن نمایش‌ها، یک مساله اختیاری بود و زمانی‌که گروه نمایش می‌دید که اثر با استقبال مواجه شده است، تصمیم می‌گرفت که دو اجرای تئاتر را در یک روز داشته باشد اما برای گروه ما این اتفاق اجباری است چون باید سی اجرای نمایش «بوقلمون» را پیش از جشنواره تئاتر فجر به انجام برسانیم.
ملکی: نکته دیگری که وجود دارد تحمیل فضای تئاتری به گروه‌ها است. شما تصور کنید نمایشی با حدود 30 نفر عوامل، یک سال و نیم تا دو سال درگیر یک پروژه است که بتواند سی اجرای عمومی داشته باشد و قرار نیست هیچ حمایتی از آن صورت گیرد. همه گروه‌ها مجبور می‌شوند برای اینکه از نمایش‌شان استقبال شود و بتوانند هزینه‌های کار را از طریق این سی اجرا تامین کنند، امکان بیشتری به مخاطب دهند. کمک هزینه‌ای هم که گاهی می‌توانیم دریافت کنیم، به‌قدری احمقانه است که اصلا هیچ کمکی به گروه اجرایی نمی‌کند، به عنوان مثال برای نمایشی که 30 نفر عوامل دارد و نمایشی سنگین است و به مدت زمان تمرین زیادی نیز نیاز دارد، ده تا پانزده میلیون تومان کمک هزینه در نظر گرفته می‌شود! الان برای سی اجرا نیز ناچاریم پنج یا شش شب دو بار نمایش را اجرا کنیم و این به ما تحمیل شده است. طبیعتا در این شرایط بازیگر می‌گوید وقتی چنین اجرای سنگینی دارم، بهتر است که نمایش دو بار در روز اجرا نشود اما وقتی هیچ‌کس حواسش به این مشکلات نیست، بازیگر مجبور است به دو اجرا در روز تن دهد چون اگر این کار را نکند، کسی نمی‌گوید بعداً جای دیگر نمایش را اجرا کنید یا ما در ازای این مشکلات از شما حمایت می‌کنیم. هیچ امکان دیگری وجود ندارد و اجرا سوخت می‌شود درنتیجه گروه به این نتیجه می‌رسد که حال که عمرم دارد تلف می‌شود پس مقداری زحمت بیشتر می‌کشم. بدون تعارف می‌گویم که شرایط اقتصادی تئاتر ما افتضاح است.
به هر حال نمایش طراحی لباس، صحنه و... دارد. نگاه‌داری این وسایل به مدت یک‌سال اصلا کار ساده‌ای نیست. این تاخیر در اجرای عمومی نمایش، مشکلات مالی به گروه وارد کرده است؟
تقیانی‌پور: صد در صد. مجید سرسنگی بخشی به تئاتر ایران افزود که بر اساس آن، تن‌خواه جشنواره، بخشی از قسط کار باشد. شما دکور را برای جشنواره آماده می‌کنید و نمی‌دانید چه زمانی و کجا قرار است نمایش‌تان را اجرا کنید. با دکور چه کار می‌توانید بکنید؟ تنها نگاه‌داری آن دکور بسیار هزینه‌بر است. فارغ از این مساله که دکور ماندگار است یا نه، یا آیا سالنی را به گروه اختصاص می‌دهند یا خیر و اگر امکان اجرا بیابد، سالنی که در اختیار گروه قرار می‌دهند با دکور اولیه نمایش سازگار است یا خیر، مسائل ثانویه هستند. همه این مسائل به کنار زمانی که پروسه گرفتن سالن طولانی می‌شود، هزینه‌های گروه در زمان تمرین هم معضلی است. گروه‌ها برای اجرای نمایش در جشنواره یک پروسه تمرین سه‌ماهه در نظر می‌گیرند و در اجرای عمومی باز هم پروسه‌ای سه‌ماهه برای تمرین نیاز است. قطعا برای تمرین اجرای عمومی، باید مبلغی را کنار بگذارید و این هم جزو اجرای عمومی در نظر گرفته می‌شود. یعنی مبلغی که گروه برای آماده‌سازی نمایش در جشنواره هزینه می‌کند، قسط اجرای عمومی نمایش محسوب می‌شود. این قضیه رندی مدیر را می‌رساند و بیچارگی ما تئاتری‌ها که نتوانستیم اعتراض کنیم و مدیران دیگر سوءاستفاده کردند. این شیوه غلط جا افتاده است.
با توجه به اینکه نمایشنامه «بوقلمون» جایزه نخست را در جشنواره تئاتر فجر از آن خود کرده است، انتشارات نمایش برای منتشر کردن نمایشنامه اقدامی کرده است؟
تقیانی‌پور: نه. من نمایشنامه «روزی، گذری، روزگاری» و «پری» که هر دو به عنوان نمایشنامه‌های برگزیده شناخته شده بودند، را سال 1385 یعنی حدود ده سال پیش به انتشارات نمایش مرکز هنرهای نمایشی ارائه دادم اما امسال چاپ شد!
همتی: یادم است در زمانی که انجمن هنرهای نمایشی زیر نظر لاله تقیان بود، نمایشنامه‌های برگزیده جشنواره تئاتر فجر چاپ می‌شد. این کتاب‌ها زمینه قهوه‌ای‌رنگ داشتند و بسیار اتفاق مهمی بود، مثلاً من نمایشنامه داوود فتحعلی بیگی را داشتم و به تماشای نمایش می‌نشستم. بعد از اجرا نمایشنامه را با اجرا مقایسه می‌کردم تا بدانم چه اتفاق‌هایی در اجرا رخ داده است اما در متن نیست و یا بالعکس. حال ببینید متن برگزیده سال گذشته چه شده است و در کجا در دسترس است!
با توجه به صحبت‌های آقای تقیانی‌پور، احتمالا این نمایشنامه سال 1403 منتشر می‌شود!
ادامه دارد...
انتهای پیام/
