چرا دولت نمیتواند تورم را مانند سالهای ۹۳ تا ۹۶ به آینده پرتاب کند؟
گروه استانهای خبرگزاری آنا، یکی از مواردی که بارها دولت تدبیر و امید با افتخار از آن یاد کرده، کاهش مستمر نرخ تورم از سال ۱۳۹۳ و رسیدن آن به ۹/۶ درصد در سال ۱۳۹۶ است. دو سال اول این دوره چهار ساله (قبل از برجام) کشور با تحریمهای دوره اوباما مواجه و متوسط رشد نقدینگی طی این چهار سال ۲۴/۴ درصد و در واقع موتور خلق تورم فعال بوده است.
پرسش اساسی این است که چرا دولت در آن مقطع توانست تورم را به آینده پرتاب کند و از سال ۱۳۹۷ تاکنون نتوانسته است؟ پاسخ این پرسش به لحاظ آینده ریسکهای محیط اقتصاد کلان کشور بسیار مهم و تعیینکننده است.
پاسخ این پرسش را طیف خاصی از اقتصاددانان کشور دادهاند؛ اما نگارنده تلاش میکند به زبان خیلی ساده و قابل فهمتر برای عموم مطرح کند.
نخست مربوط به تحولات نرخ ارز است. با وقوع تکانه ارزی سال ۱۳۹۱ و جهش حدود ۹۲ درصدی قیمت دلار در آن سال، طی سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ دولت اجازه تعدیل آرام و مستمر نرخ ارز (کاهش ارزش ریال) را نداد. طی سالهای ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ هم به واسطه گشایشهای ارزی حاصل از اجرای برجام، سیاست سرکوب ارزی با اعتماد به نفس بیشتری ادامه یافت.
رشد ۳۸/۴ درصدی حجم نقدینگی در ۹ ماهه سال ۱۳۹۹
در واقع دولت با سرکوب ارزی طی سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ در واقع ۶ اثر تورمی ناشی از کاهش ارزش ریال را انباشته و به آینده پرتاب کرد و این همان سیاستی بود که تمام دولتهای پس از جنگ تحمیلی به نوعی از آن استفاده کردهاند.
در گام دوم دولت همزمان با کاهش نرخ تورم طی سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶ نرخ سود سپردهگذاری در سیستم بانکی را کاهش نداد تا جایی که نرخهای سود سپرده بالای ۲۰ درصد از نرخ تورم در کشور سبقت گرفت.
اوج این مورد در سال ۱۳۹۶ در نرخ تورم ۹/۶ درصدی و نرخ سود سپردههای بانکی حدود ۲۰ درصدی تجلی پیدا کرد. در واقع وجود بهره واقعی به میزان کم سابقه در این دوره چهار ساله یکی از عوامل پرتاب تورم به آینده بود.
حالا این روزها، گاهی گوش دادن به فرمایشهای رئیس کل بانک مرکزی ایده بدی نیست. با خروج آمریکا از برجام در تابستان ۱۳۹۷ و آغاز محدودیتهای ارزی در اقتصاد در حالی که حجم نقدینگی در ۹ ماهه سال ۱۳۹۹ در مقایسه با دوره مشابه سال قبل ۳۸/۴ درصد رشد کرده با ابراز امیدواری از گشایشهای ارزی پیش رو، وعده کاهش تورم را میدهد. انگار جناب رئیس کل در پی تکرار تاریخ است.
*عباس علویراد عضو انجمن اقتصاددانان ایران و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان یزد
انتهای پیام/۴۰۷۸/۴۰۶۲/