چرا دولت نمی‌تواند تورم را مانند سال‌های 93 تا 96 به آینده پرتاب‌ کند؟

گروه استان‌های خبرگزاری آنا، یکی از مواردی که بارها دولت تدبیر و امید با افتخار از آن یاد کرده، کاهش مستمر نرخ تورم از سال 1393 و رسیدن آن به ۹/۶ درصد در سال 1396 است. دو سال اول این دوره چهار ساله (قبل از برجام) کشور با تحریم‌های دوره اوباما مواجه و متوسط رشد نقدینگی طی این چهار سال ۲۴/۴ درصد و در واقع موتور خلق تورم فعال بوده است.

پرسش اساسی این است که چرا دولت در آن مقطع توانست تورم را به آینده پرتاب کند و از سال 1397 تاکنون نتوانسته است؟ پاسخ این پرسش به لحاظ آینده ریسک‌های محیط اقتصاد کلان کشور بسیار مهم و تعیین‌کننده است‌.

پاسخ این پرسش را طیف خاصی از اقتصاددانان کشور داده‌اند؛ اما نگارنده تلاش می‌کند به زبان خیلی ساده و قابل فهم‌تر برای عموم مطرح کند.

نخست مربوط به تحولات نرخ ارز است. با وقوع تکانه ارزی سال 1391 و جهش حدود 92 درصدی قیمت دلار در آن سال، طی سال‌های 1392 تا 1394 دولت اجازه تعدیل آرام و مستمر نرخ ارز (کاهش ارزش ریال) را نداد. طی سال‌های 1395 و 1396 هم به واسطه گشایش‌های ارزی حاصل از اجرای برجام، سیاست سرکوب ارزی با اعتماد به نفس بیشتری ادامه یافت.

رشد  ۳۸/۴ درصدی حجم نقدینگی در 9 ماهه سال 1399

در واقع دولت با سرکوب ارزی طی سال‌های 1392 تا 1396 در واقع 6 اثر تورمی ناشی از کاهش ارزش ریال را انباشته و به آینده پرتاب کرد و این همان سیاستی بود که‌ تمام دولت‌های پس از جنگ تحمیلی به نوعی از آن استفاده کرده‌اند.

در گام دوم دولت همزمان با کاهش نرخ تورم طی سال‌های 1393 تا 1396 نرخ سود سپرده‌گذاری در سیستم بانکی را کاهش نداد تا جایی که نرخ‌های سود سپرده بالای 20 درصد از نرخ تورم در کشور سبقت گرفت.

اوج این مورد در سال 1396 در نرخ تورم ۹/۶ درصدی و نرخ سود سپرده‌های بانکی حدود 20 درصدی تجلی پیدا کرد. در واقع وجود بهره واقعی به میزان کم سابقه در این دوره چهار ساله یکی از عوامل پرتاب تورم به آینده بود.

حالا این روزها، گاهی گوش دادن به فرمایش‌های رئیس کل بانک مرکزی ایده بدی نیست. با خروج آمریکا از برجام در تابستان 1397 و آغاز محدودیت‌های ارزی در اقتصاد در حالی که حجم نقدینگی در 9 ماهه سال 1399 در مقایسه با دوره مشابه سال قبل ۳۸/۴ درصد رشد کرده با ابراز امیدواری از گشایش‌های ارزی پیش رو، وعده کاهش تورم را می‌دهد. انگار جناب رئیس کل در پی تکرار تاریخ است.

*عباس علوی‌راد عضو انجمن اقتصاددانان ایران و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان یزد

انتهای پیام/4078/4062/