آنا گزارش می‌دهد؛
هرآنچه که باید درباره طرح غربالگری مجلس دانست/ موج‌سواری دولت بر روی طرح مجلس
اجباری و غیراجباری بودن طرح غربالگری در حالی به محل مناقشه میان دولت و مجلس تبدیل شده است که پرداختن به آن، نیازمند توجه به نظرات کارشناسی داشته و نمی‌توان بدون هیچ‌گونه پیشینه‌ای در مورد آن صحبت کرد.
گروه اجتماعی خبرگزاری آنا- فرشته صائمی؛ پایش سلامت جنین و یا غربالگری، نام طرحی است که از ابتدای دهه 80 و به منظور جلوگیری از تولد نوزادان دارای اختلالات ژنتیکی، در کشور اجرا شد.
بنا به گفته رییس مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در حال حاضر به موازات اجرای این طرح سالانه 13 هزار مورد سقط ناخواسته به دلیل انجام غربالگیری، پیش از دستور پزشک برای سقط و تنها به دلیل اثرات غربالگری، اتفاق می‌افتد. کیانوش جهانپور همچنین به صراحت اذعان کرد که از این تعداد حداقل 10 هزار جنین سالم هستند.
هر چند طرح غربالگری از دهه 80 در نظام سلامت کشور اجرا شد اما از سال 92 که وزارت بهداشت و درمان دستورالعمل خدمات و مراقبت از بارداری را به خانه‌های سلامت سراسر کشور ابلاغ کرد، طرح غربالگری با جدیت بیشتری پیگیری شد تا جایی که پایش سلامت جنین را به امری شبه اجباری تبدیل کرد.
عطف به اینکه براساس اذعان مسئولین وزارت بهداشت این طرح منجر به سقط حتی جنین سالم نیز می‌شود و از طرفی این سقط‌ها جدای از مسئولیت شرعی که بر دوش پزشک می‌گذارد، منجر به کاهش سرانه جمعیت کشور و قرار گرفتن آن در سراشیبی پیری می‌شود، قانون‌گذار را برآن داشت تا فکری جدی در این زمینه کرده و از خطرات کاهش فرزندآوری جلوگیری کند؛ خطری که مقام معظم رهبری از سال 90 تاکنون در فرمایشات خود بیش از 46 بار بر روی آن تأکید کردند.
از این رو مجلس شورای اسلامی در راستای توجه به منویات مقام معظم رهبری و توصیه ایشان بر جلوگیری از کاهش جمعیت و آسیب‌های ناشی از آن، براساس اصل 85 قانون اساسی، با بررسی طرح جمعیت و تعالی خانواده که یکی از مفاد آن دال بر تضمین اختیاری بودن غربالگری است، موافقت کرد.
طرحی که با توئیت جنجال برانگیز رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان مواجه شد. کبری خزعلی در این توئیت نوشت «عرض تبریک به #مادران و پرسنل خدوم #وزارت_بهداشت، مجلس؛ بلاخره با تلاش برخی از نمایندگان انقلابی مجلس اجبار به غربالگری توسط و پزشکان با تجویزهای غیراستاندارد و غیرمتقن علمی ( که باعث قتل جنین می‌شد) برداشته شد. حالا دیگر هیچ پزشک و مادری مجبور به غربالگری و کشتن جنین نیست.»
اظهار نظرات خزعلی در مورد غربالگری و تأکید وی نسبت به خوش بودن خبر برداشتن اجبار از روی غربالگری، در افکار عمومی بازتاب گسترده‌ای داشت، تا جایی که هشتگ غربالگری به یکی از هشتگ‌های پربازدید شبکه‌های مجازی تبدیل شد.
واکنش‌ها نسبت به توئیت رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان روی دیگری هم داشت. همچنانکه صحبت‌های وی در مورد طرح غربالگری بلافاصله توسط رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس یازدهم رد شد و خزعلی هم با حذف توئیت، عقب‌نشینی کرد. علاوه بر حسینعلی شهریاری، سخنگوی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت هم به توئیت کبری خزعلی واکنش نشان داد، کیانوش جهانپور گفت که غربالگری بیماری‌های ژنتیکی جنین هیچگاه اجباری نبوده است.
عکس‌العمل دولت نسبت به اظهارنظرات تکذیب شده، درباره طرح جمعیت و تعالی خانواده به صحبت‌های جهانپور در مورد اجباری نبودن غربالگری محدود نشد و این بار سخنگوی دولت که به واسطه اشک‌های ریخته در نشست‌های خبری خود، به واکنش‌های احساسی شهرت دارد، با حمایت از غربالگری شبه اجباری گفت که غربالگری یک استراتژی برای پیشگیری از بروز چالش‌های پزشکی و زیستی برای خانوادهها و جامعه است.
علی ربیعی فرصت ایجادشده برعلیه برداشتن طرح غربالگری شبه اجباری را مغتنم شمرد و ضمن آنکه این طرح را یکی از افتخارات دولت تدبیر و امید دانست، افزود: « یکی از شاخص‌های نظام سلامت پویا و متعهد به مردم، توجه به غربالگری است و یکی از افتخارات این دولت توجه به غربالگری شنوایی و بینایی در میان کودکان است که امروز این غربالگری به بالای ۹۰درصد رسیده است.»
سخنگوی دولت همانند همکاران خود که برای مقابله به مثل در برابر مجلس از هیچ اقدامی فروگذار نمی‌کنند، بر موج ایجاد شده برعلیه طرح مربوط به غربالگری سوار شده و به صراحت اعلام کرد که دولت مخالف حذف غربالگری است.
در میان کشمکش انتزاعی مجلس و دولت مبنی بر اجباری و غیراجباری بودن طرح غربالگری این پرسش مطرح می‌شود که در مقام اجرایی آیا این طرح همانطور که مجلس می‌گوید به صورت اجباری اجرا می‌شود و یا اظهارات دولت مبنی بر اجباری نبودن آن، صحت دارد؟
در پاسخ به این پرسش، یک پزشک متخصص زنان به خبرنگار حوزه زنان گروه اجتماعی خبرگزاری آنا گفت: بعد از اطلاع‌رسانی در مورد لزوم غربالگری در شکل قانون اعلام کردند که اگر پزشکی به مادر پیشنهاد غربالگری ندهد و از مراجعه‌کننده نخواهد که غربالگری را انجام دهد و بچه با سندروم داون به دنیا بیاید، این پزشک باید هزینه تمام مدت عمر و زندگی فرد مبتلا به این سندروم را بپردازد، به این صورت طرح غربالگری به طرحی اجباری تبدیل شد و در نتیجه آن پزشکان، مادران باردار را ملزم به انجام غربالگری کردند.
طاهره لباف ضمن اشاره به غیرقابل استناد بودن جواب غربالگری، به تأثیر آن در سقط جنین سالم تأکید کرد و افزود: در شرایطی غربالگری به اقدامی اجباری تبدیل شد که پاسخ این آزمایش صددرصد و قطعی نیست. به عبارت دیگر اگر در آزمایش اولیه اعلام می‌کردند جنین مبتلا به سندروم داون است، در آزمایش تکمیلی متوجه می‌شدند مشکلی وجود ندارد. همچنین آزمایش تکمیلی یک تا دو درصد احتمال سقط را افزایش می‌دهد و این باعث می‌شود بچه‌های سالم هم سقط شده و از بین بروند.
این پزشک متخصص زنان در ادامه طرح مجلس درباره غربالگری را مفید دانست و گفت: بنابراین قانونی که به موجب آن مادر در صورت ناقص بودن فرزند از پزشک شکایت کند، به عنوان اهرم فشاری بر روند کار پزشکان زن عمل می‌کند. بر همین اساس مجلس طرحی را برای برداشتن قانونی که به موجب آن بیمار می‌تواند از پزشک شکایت کند، بررسی کرده که در صورت تصویب این قانون طرح غربالگری کاملاً اختیاری و امری داوطلبانه می‌شود.
وی در ادامه از حذف نشدن غربالگری در صورت تصویب طرح جمعیت و تعالی خانواده خبر داد و ابراز کرد: در صورت تصویب این طرح مادری که درخواست غربالگری داشته باشد، پزشک برای وی غربالگری را تجویز کند، اما اگر مادر چنین درخواستی را نداشت، پزشک وی را به غربالگری مجبور نمی‌کند. همچنین اگر مادر از گروه‌های پرخطر بود و پزشک تشخیص داد که برای مادر غربالگری لازم است، پزشک غربالگری را تجویز و اطلاعات مربوط به غربالگری را در یک سامانه ثبت کند.
لباف درباره نتیجه قانونی که به موجب آن والدین می‌توانند از پزشک معالج شکایت کنند، تأکید کرد: چند سال است این قانون اجرا می‌شود. پزشکی قانونی هم این قانون را اجرا می‌کند و چند نفر از همکارانم به استناد همین قانون به دادگاه فراخوانده و احضار شدند و در این زمینه برای آنها حکم صادر شده است.
این پزشک متخصص زنان در واکنش به اظهارات غیرکارشناسی کبری خزعلی که باعث ایجاد هجمههایی علیه طرح مجلس در مورد غربالگری شده است، یادآور شد: موضوع علمی باید در محیط علمی مطرح و تصمیمگیری شود و نتیجه آن به اطلاع مردم برسد. این چیزها نباید دست‌خوش سیاست شود. لذا طرح مجلس درباره غربالگری بسیار عاقلانه است.
البته توصیه‌ها در مورد امکان سقط جنین در اثر غربالگری مربوط به مرحله اولیه نیست و در مراحل تکمیلی این پروسه امکان سقط جنین سالم را افزایش می‌دهد، همانطور که صدیقه آیتی در گفتگو با خبرنگار حوزه زنان گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، با تأکید براینکه مراحل تکمیلی غربالگری برای مادر و جنین خطرناک است، تصریح کرد: البته مرحله اول غربالگری که شامل آزمایش خون و سونوگرافی است، ضرر جانی برای مادر و جنین ندارد اما ضرر مالی به سیستم بهداشت و خانواده وارد می‌کند. این هزینه‌ها در شرایطی به خانواده و نظام بهداشت وارد می‌شود که امکان تولد فرزند مبتلا به سندروم داون یک در هزار است و از نظر شرعی این جنین‌ها که در نتیجه سندروم داون از بین می‌روند، می‌توانند نزد پروردگار شکایت کنند که چرا از زندگی ساقط می‌شوند.
در مجموع با توجه به اینکه غربالگری بر روی کاغذ غیراجباری است اما در عمل به دلیل گوشزد کردن عواقب ناشی از انجام نشدن آن پزشکان تحت فشار پروتکل‌های وزارت بهداشت در این زمینه، قرار می‌گیرند. لذا به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران طرح مجلس که به موجب آن اهرم فشار مبنی بر الزام پزشک به تجویز غربالگری برداشته می‌شود، از طریق اختیاری کردن آن نه تنها از سقط‌های غیرضروری جلوگیری می‌کند حتی در بسیاری از موارد از طریق حذف هزینه‌های ناشی از غربالگری، باری از هزینه‌های خانوادهها و کشور برداشته می‌دارد.
انتهای پیام/4158/
انتهای پیام/
