«انیمیشن ایرانی»؛ تاریخ پویای 70سال پویانمایی در ایران+ فیلم

به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، سینمای مستند در قیاس با نوع داستانی سینما بسیار مهجور و مغفول مانده است. از آن همه هیاهو و جنجال و حاشیه‌هایی که حول سینمای داستانی وجود دارد، در سینمای مستند خبری نیست و به نوعی مستندسازان در غربت و با سختیِ کار فراوان مشغول فعالیت هستند تا شاید خروجی کارشان بتواند به آگاه‌سازی طیفی از جامعه منجر شود.

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا قصد دارد، با تعریف پرونده‌ای حول فیلم‌های مستندی که در چند سال اخیر موفق عمل کرده‌اند، نسبت به معرفی آن فیلم‌ها و گفت‌وگو با عوامل و سازندگانش اقدام کند.

بیشتر بخوانید:

• «کمیته»؛ موفق در سوژه‌یابی، ناکام در رفع ابهام یک ادغام
   


• مستند «۱۹۱۹»؛ روایتی از یک قرارداد ننگین که اجرایی نشد
   


• «شورش علیه سازندگی»؛ روایتی یکدست از زمان از دست رفته
   


• عاشقانه‌ای برای زادگاه جنگ‌زده در ارتفاع هجده‌هزار پایی
   


• رمزگشایی از انتقام سخت در مستند «اخراج»
   


• نقد بی‌توجهی ساختاری به فرودستان در «بیجه»

 از تاریخچه انیمیشن در ایران چه می‌دانیم؟

مستند بلند «انیمیشن ایرانی» به کارگردانی مهرداد شیخان همان‌گونه که از نامش پیداست، روایتی تاریخی از شکل‌گیری و رشد انیمیشن یا همان پویانمایی در ایران است.

انیمیشن به‌عنوان یکی از شاخه‌های هنر سینما برای بسیاری از مخاطبان آثار سینمایی و تلویزیونی، قالبی نام‌آشناست. با این‌حال به نظر می‌رسد مخاطبان عام همچنان انیمیشن را به‌عنوان گونه نمایشی موردعلاقه طیف سنی کودک و نوجوان می‌شناسند. اگرچه برخی تولیدات سینمایی و تلویزیونی انیمیشن در دو دهه اخیر  مخاطبان پرتعدادی را در بین بزرگسالان در سراسر جهان به خود جذب کرده است، اما افکار عمومی حداقل در کشور ما باز هم کودکان را مخاطب انیمیشن می‌داند.

علاوه بر این نگرش غالب، بسیاری از مخاطبان ایرانی اطلاع زیادی از  سابقه و چیستی تولیدات انیمیشن در ایران ندارند. آنها در نهایت تولیدات سینمایی سال‌های اخیر همچون تهران 1500، فیل‌شاه، بنیامین، آخرین داستان و مجموعه‌های تلویزیونی همچون «شکرستان» را می‌شناسند. حتی شناخت مخاطبان حرفه ای سینما و اهالی فرهنگ از تاریخچه انیمیشن هم معمولاً به کارنامه پیشکسوتانی همچون نورالدین زرین‌کلک، علی‌اکبر صادقی،مهین جواهریان و عبدالله علیمراد ختم می‌شود.

این درحالی است که برای واکاوی ریشه‌های شکل‌گیری پویانمایی به عنوان یک هنر و قالب نمایشی چه در شکل تجربی  و چه در در شکل حرفه‌ای آن  باید به حدود هفت دهه قبل بازگشت.

مهرداد شیخان در فیلم خود به دنبال ارائه همین موضوع است. او روند شکل‌گیری و گسترش انیمیشن ایران از نخستین سال‌های ابتدایی تا سال‌های اخیر را بررسی کرده است.

مستندی که برنده جایزه بهترین پژوهش شد

«انیمیشن ایرانی» اخیراً و در چهاردهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت به نمایش درآمد و موفق شد جایزه بهترین پژوهش بخش مسابقه ملی را از آن خود کند. از زمان اولین نمایش انیمیشن ایرانی در این جشنواره که از 27 آذر تا پنجم دی‌ماه به صورت آنلاین برگزار شد، بسیاری از کارشناسان این فیلم را شانس مسلم جایزه بهترین پژوهش می‌دانستند، چراکه قوّت تحقیق و پژوهش گسترده و عمیق به خوبی خود را در محتوای این اثر نشان می‌داد.

مهرداد شیخان پیش از این  مستندهای دیگری نیز همچون «سیاه سبز سفید»، «از پس پرده‌ی هیچ»، «در جستجوی صبح»، «پهلوانان»، «تنهایی»، «توکا در قفس»، «زندگی مورچه‌ها» و... ساخته است.

«انیمیشن ایرانی» به عنوان مستندی تاریخ‌نگار، تلاش می‌کند تا با روایت روند ظهور و تکامل پویانمایی در ایران تصویری مشخص از آن ارائه دهد.

کارگردان این مستند در یکی از گفتگوهای خود درباره ضرورت ساخت این اثر با تأکید بر این که هنوز تعریف جامعی از هویت انیمیشن در ایران ارائه نشده است افزود: حلقه‌های ارتباط نسل کنونی با گذشتگان و نیاکان این هنر گسسته مانده است. انیمیشن ایران توان و استعدادهای بسیار بالایی دارد، به‌خصوص آنکه طی دو دهه گذشته به دلیل پیشرفت‌های فنی، رشد نیروهای مولد و ظهور استعدادهای تازه مرحله‌ متفاوتی را آغاز کرده است. اما هنوز و همچنان بین نوع نگاه و شکل عملکرد فعالان آن گره‌ و سردرگمی وجود دارد.

شیخان این مستند را دارای کاربردهای آکادمیک برای پژوهشگران، علاقه‌مندان و دانشجویان رشته‌های هنر، علوم اجتماعی و رسانه دانسته و افزوده است: این مستند همچنین می‌تواند معرف هنر انیمیشن ایران برای مخاطبین جهانی باشد، مخاطبینی که انیمیشن ایران برایشان همچنان پدیده‌ای ناشناخته باقی مانده است. گذشته از این موارد این فیلم به‌نوعی ثبت تاریخی انیمیشن کشورمان است که بخشی از فرهنگ این مرز و بوم به شمار می‌رود.

 ستون محکم پژوهش برای ساخت یک مستند سینمایی

آن‌گونه که کارگردان «انیمیشن ایرانی»گفته پژوهش این فیلم حدود دو سال طول کشیده است و  می‌توان خروجی این تخقیق طولانی را اولین پژوهش جامع در مورد انیمیشن ایران از آغاز تاکنون دانست. ادعایی که صحت آن با مشاهده فیلم و البته فقر آثار پژوهشی مکتوب و تصویری درباره انیمیشن در ایران تأیید می‌شود.

وزارت فرهنگ و هنر در سال‌های 1330 و 1340، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تبلیغات، تلویزیون، آثار مستقل و تجربی و همچنین انیمیشن‌های سینمایی تولیدشده مهم ترین منابع و محتوای این فیلم مستند هستند.

 از سوی دیگر، ریتم مناسب و متن روان و همه‌فهم فیلم باعث می‌شود تا گستره مخاطبان آن تنها به علاقه‌مندان به تاریخ سینما و یا فعالان حوزه انیمیشن محدود نشود و مخاطبان عادی هم از آن بهره ببرند.  بهره‌ای که با حظ نوستالژیک  ناشی از  تماشای برخی آثار خاطره‌ساز سینمایی، تبلیغی و تلویزیونی نیز همراه می‌شود.

«انیمیشن ایرانی» همچنین توانسته است نسبتی منطقی بین تحولات فرهنگی و اجتماعی رخ داده در پیش و پس از انقلاب و سیر تکامل انیمیشن در ایران برقرار کند. تقریباً تمام چهره‌های مطرح و در قید حیات حوزه انیمیشن در ایران به عنوان روایتگر و یا منبع پژوهشی این اثر حضور دارند و این موضوع به غنای فیلم کمک می‌کند.

درنهایت باید گفت در شرایطی که فقر آثار پژوهشی و تصویری در حوزه تاریخ سینما و هنرهای نمایشی  یکی از معضلات بنیادین در ساختار هنری کشور است، این مستند می‌تواند بخشی از این  خلاء را به‌خوبی پرکند.

انتهای پیام/4104/