جشنواره‌زدگی؛ آفتی که به جان انیمیشن ایران افتاده/ گل زده در خانه حریف یا گل به خودی!؟

به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، این روزها اخبار زیادی از حضور پررنگ آثار پویانمایی ایرانی در جشنواره‌های خارجی منتشر می‌شود و تقریبا هفته‌ای نیست که خبری با این مضمون در رسانه‌ها یا شبکه‌های اجتماعی فعالان حوزه انیمیشن منتشر نشود. در نگاه اول این مسئله خالی از ایراد و حتی اتفاقی خوشایند برای هنر ایران به نظر می‌رسد اما نکته قابل تامل اینجاست که این اخبار در دراز مدت می‌تواند به ضرر هنرمندان این حوزه تمام «درخشش انیمیشن ایرانی در جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کمیک یونان»، «نماینده ایران در چهاردهمین دوره جشنواره انیمیشن انیماسایروس مشخص شد»، «دو اثر ایرانی در جشنواره بین‌المللی فیلم اینونتا»، «رقابت انیمیشن ایرانی برای کسب جایزه ۵۰۰ یورویی در جشنواره پرتغالی». این موارد تنها چند نمونه از تیترهایی است که در دو سه روز اخیر منتشر شده است و بدون با کمی گشتن در فضای مجازی، موارد بیشتری شبیه به این‌ها نیز خواهید دید.

نخستین نکته درخصوص این جشنواره‌های رنگارنگی که آثار پویانمایی برای به نمایش درآمدن در آنها سر و دست می‌شکنند این است که بسیاری از جشنواره‌هایی از این دست، جایگاه چندان بالایی در هنر – صنعت پویانمایی ندارند و حضور در آنها نمی‌تواند امتیاز ویژه و درخشانی برای یک اثر هنری ایجاد کند. این درست است که حضور در جشنواره‌های معتبر سینمایی همچون اسکار، برلین و کن و جشنواره‌های مطرح انیمیشنی مثل انسی، اتاوا و اشتوتگارت به خودی خود برای یک اثر نمایشی می‌تواند امتیاز محسوب شود، اما جشنواره‌های درجه دو اروپایی و آسیایی یا جشنواره‌های گمنام قاره امریکا نمی‌توانند ارزش افزوده‌ای برای یک اثر هنری داشته باشند.

پول بده و وارد شو

بسیاری از این جشنواره‌ها که اخبار حضور آثار پویانمایی ایرانی هر روز در آنها دست به دست می‌شود، جشنواره‌هایی هستند که حضور در آنها پیچیدگی خاصی ندارد و خیلی از آثار بدون داوری و صرفا با پرداخت هزینه ورودی، انیمیشن‌های تولید شده از سراسر جهان را به جشنواره خود می‌پذیرند. پس حضور در این قبیل جشنواره‌ها، نمی‌تواند امتیازی به یک انیمیشن بدهد. یکی از آفات اصلی این مدل حضورها در جشنواره‌هایی که در سراسر جهان برگزار می‌شود، مسئله بزرگنمایی سازندگان است. این حضورها که بعضی از آنها بدون هیچ داوری و فقط با پرداخت ورودیه انجام شده هرچه بیشتر شود، به مرور به یکی از نقاط قوت آن اثر تبدیل می‌شود، نقطه قوتی که از دید منطقی به هیچ عنوان قابل اتکا نیست، اما سازندگان کارها برای اینکه شرکت در این جشنواره‌ها را توجیه کنند، حضور در جشنواره درجه سه آسیای میانه را نیز در رزومه و افتخارات اثر خود به ثبت می‌رسانند.

مشکل بزرگ بعدی که شرکت کردن آثار پویانمایی در این قبیل جشنواره‌ها به وجود می‌آورد، حس خودبزرگ بینی کاذب است. بعد از دیدن و خواندن خبرهای اینچنینی دررابطه با شرکت در جشنواره‌های خارجی مختلف، سطح دغدغه و هدفگذاری نیروهای جوان‌تر در این حوزه به شدت پایین می‌آید. آنها با این تصور که کسانی که آثارشان را در جشنواره‌های اروپایی شرکت می‌دهند، افراد موفقی در حوزه انیمیشن هستند، از آن هنرمندان دنباله‌روی می‌کنند و به مرور سطح پویانمایی کشورمان به حد و اندازه جشنواره‌های درجه چند اروپایی می‌رسد. این درحالی است که انیمیشن ایران در طول سال‌های اخیر خود را ثابت کرده است و توانسته حداقل در منطقه برای خود ارج و قربی به دست بیاورد.

بسیاری از تهیه‌کنندگان انیمیشن در کشورهای همسایه (ترکیه، امارات، عمان و...) به خوبی می‌دانند انیمیشن ایران چه پیشرفتی نسبت به همسایگان خود و چه جایگاهی در غرب آسیا دارد. به همین دلیل هم هست که هرازچندگاهی خبر می‌رسد یک استودیوی انیمیشن‌سازی داخلی در حال ساخت اثری برای سرمایه‌گذاران خارجی است. بسیاری از هنرمندان مطرح کشورمان در طول این سال‌ها با استودیوهای بزرگ انیمیشنی در سراسر جهان همکاری کرده‌اند و بخش‌هایی از تولید پروژه‌های مهم کمپانی‌هایی مثل پیکسار و دیزنی بوده‌اند. به جز این، ما در زمینه انیمیشن جشنواره‌ای هم در طول یک دهه اخیر به شدت موفق عمل کردیم و در بسیاری از جشنواره‌های معتبر، ردپای پررنگی از خود به یادگار گذاشتیم. تمام این موارد ذکر شد تا به این نکته برسیم که انیمیشن ایران، از نظر فنی و هنری جایگاه پایینی ندارد که بخواهیم آثار تولید شده آن را صرفا به دلیل حضور در جشنواره‌های خارجی بسنجیم.

بیشتر بخوانید:

کرونا برای انیمیشن ایران سودآور بود

نقاط قوت و ضعف یک رویداد فرهنگی در انیمیشن

به آینده انیمیشن خیانت نکنید

اینکه یک انیمیشن در ۱۵۰ جشنواره خارجی شرکت کرده و ۶۰ جایزه برنده شده، به خودی خود نمی‌تواند بیانگر خوب بودن یک اثر هنری باشد، چون همانطور که اشاره شد، خیلی از این جشنواره‌ها بدون داوری و بررسی آثار، اکثر درخواست‌های حضور در جشنواره را می‌پذیرند، یا بعضی دیگر، جشنواره‌های رایگانی هستند که هنرمندانی از سراسر جهان (به ویژه کشورهای فقیر) در آنها حضور پیدا می‌کنند و برای اینکه هنر خود و کشورشان را معرفی کنند، فیلم‌هایشان را به نمایش می‌گذراند.

جشنواره‌زدگی آفتی است که می‌تواند هنر پویانمایی ایران که این روزها در مسیر درست صنعتی شدن قرار گرفته است را با چالش‌های متعددی روبرو کند. اینکه ما قدرت هنرمندان این حوزه را صرفا با حضورشان در جشنواره‌های خارجی بسنجیم، یا برای اینکه ببینیم یک انیمیشن ایرانی خوب است یا نه، رزومه حضورش در خارج از کشور را زیر ذره‌بین قرار دهیم، بزرگترین لطمه را به خانواده این هنر در کشور وارد می‌کنیم.

انیمیشن در ایران از آن دست هنرهایی است که صرفا محدود به یک منطقه جغرافیایی (به طور خاص تهران) نیست و استودیوها و گروه‌های فراوانی در سراسر کشور حضور دارند که با ساخت فیلم کوتاه، سریال یا فیلم‌های بلند سینمایی ارزش‌های فنی خود را به تصویر می‌کشند. در چنین شرایطی اگر به دنبال این باشیم که صرفا این هنر را به آن دسته محدود از انیمیشن‌سازها که برای جشنواره‌ها فیلم می‌سازند، محدود کنیم خیانت بزرگی به ذات هنر کرده‌ایم، خیانتی که می‌تواند بر زندگی و آینده بسیاری از جوان‌هایی که به پیشرفت در این حوزه دلخوش کرده‌اند، تاثیر منفی بگذارد و آنها را با یک دلسردی بزرگ و حسرتی عظیم مواجه سازد.

انتهای پیام/۴۱۷۳/