قشقاوی: سطح جدید گفت‌وگوها میان ایران و عربستان آغاز شده است/ ایران آماده لغو ویزا با عراق است
معاون وزیر امور خارجه کشورمان از آغاز سطحی از گفت‌وگوها میان ایران و عربستان درباره روابط دوجانبه و برخی از مسائل منطقه‌ای خبر داد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، حسن قشقاوی، معاون کنسولی، پارلمانی و امور ایرانیان وزیر امور خارجه در گفت‌وگو با شبکه العالم، دیدار وزیر امور خارجه ایران و عادل الجبیر همتای سعودی وی را خوب توصیف کرد و گفت: در کنار ملاقات‌هایی که سفیر جمهوری اسلامی ایران در ریاض با برخی از مقامات عربستان در وزارت امور خارجه یا غیره داشت، می‌توان گفت که سطحی از گفت‌وگوها میان ایران و عربستان درباره روابط دوجانبه و برخی از مسائل منطقه‌ای آغازشده است.
وی درباره سطح روابط دیپلماتیک ایران و عربستان سعودی و سفیر این کشور، گفت: سفیری از سوی عربستان معرفی‌شده است که روند کارش در داخل کشور در حال بررسی است.
وی گفت که روابط ایران و عربستان قطع نیست و سفارت‌های دو کشور در طرف مقابل فعال است و حتی در حادثه تلخی مانند فاجعه منا دیدارهایی وجود داشته است، اما امیدوارم که در تداوم این‌گونه رایزنی‌ها، تعامل بیشتر از گذشته صورت گیرد.
نمی‌توان از کنار حادثه تلخی مانند منا گذشت
قشقاوی در پاسخ به این سؤال که آیا ایران در نظر دارد که در سال آینده در قضیه اعزام حجاج بیت‌الله احرام به عربستان بازنگری کند یا خیر، گفت: طبیعی است که انجام حج واجب به‌عنوان حکم شرعی را نمی‌توان نادیده گرفت، چه از طرف ما به‌عنوان فرستنده حجاج و چه از طرف عربستان که میزبان حجاج است و نظر فقهی علمای عامه و امامیه این است که حج امر واجبی است و کسانی که مستطیع هستند باید زمینه حضور آنان فراهم شود، تا الآن تصمیمی درباره حضور یا عدم حضور حجاج ایرانی در حج چه از سوی ایران یا طرف مقابل گرفته نشده است؛ اما واقعیت این است که نمی‌توان از کنار حادثه تلخی مانند منا گذشت.
قشقاوی تأکید کرد: حالا این حادثه به هر علتی روی‌داده باشد، اعم از قصور یا تقصیر مأموران یا اطاله در انجام‌وظیفه افراد مسئول، واقعیت این است که جان‌های بسیار ارزشمندی در لباس احرام و در سرزمینی که در همه جای قرآن از آن به‌عنوان «بلد امن» نام‌برده شده است، چه از ایرانی‌ها و چه از غیر ایرانی‌های مسلمان گرفته شد؛ طبعاً وقتی یک حادثه عادی در مکانی روی می‌دهد، آن کشور باید تلاش کند تا آن حادثه دیگر تکرار نشود و عربستان باید برای برگزاری بهتر مراسم در سال آینده همکاری کند و ما هم برای هر نوع کمک و همکاری اعلام آمادگی کرده‌ایم تا جان انسان‌های پاک گرفته نشود.
قشقاوی تأکید کرد: خانواده‌های این عزیزان داغدار هستند و همه این‌ها ایجاب می‌کند که فکر اساسی شود تا این‌گونه حوادث تلخ اتفاق نیفتد و حج امنی برای همه کشورهای جهان برگزار شود.
قشقاوی اظهار داشت: من فکر می‌کنم که این‌یک انتظار بسیار معقول و منطقی و قابل‌قبول و اخلاقی است، ضمن اینکه حکم دینی است، که ما باید بستر امن در بلد امن برای حجاج فراهم کنیم و تردیدی در اجرای این حکم نیست؛ طبیعی است که ما و عربستان به‌عنوان مسلمان، باید فکر اساسی در این زمینه داشته باشیم.
قشقاوی در پاسخ به سؤالی درباره آخرین آمار حجاج ایرانی که در فاجعه منا جان باختند یا مفقودشده‌اند، گفت: حدود چهارصد و شصت نفر مجموع کشته‌ها بود. از مفقودان نیز شصت – هفتاد نفر باید تعیین تکلیف شده باشند. آن‌هایی که کاملاً وضعشان مبهم است شاید سیزده یا چهارده نفر باشند.
پیگیری‌ها برای یافتن حجاج مفقود ادامه دارد
وی افزود: خوشبختانه طبق روندی که شروع‌شده بعد از جریان مرحوم رکن‌آبادی، خانواده‌ها می‌روند و از نزدیک دی.ان.ای‌های طرف سعودی و دی.ان.ای‌هایی که ما از بستگان متوفی می‌دهیم، باهم تطبیق می‌شود. این زمینه خیلی خوبی را فراهم کرده است که کشف پیکرهای مطهر این عزیزان بهتر صورت می‌گیرد.
خوشبین هستیم که وضعیت بقیه مفقودان روشن شود
قشقاوی تأکید کرد: البته، برنامه ما این است که با مساعدت دولت عربستان خانواده‌ها بتوانند از نزدیک بروند تا هم شواهدی را که هست ببینند و هم اینکه بحث دی.ان.ای به لحاظ تکنیکی و پزشکی و تطابق فنی و پزشکی دی.ان.ای‌های ایرانی و سعودی پیشرفت حاصل شود. بنابراین، ما خوشبین هستیم که به امید خدای بزرگ بقیه هم وضعیت‌شان روشن شود.
قشقاوی درباره نحوه چگونگی تطبیق دی.ان.ای گفت: مشکل اینجا است که شماری از این افراد در آنجا دفن شده‌اند و نبش قبر و مسائل دیگر منوط به این است که انطباق دی.ان.ای کامل صورت گیرد. هرچقدر که این موضوع از نظر زمانی پیشرفت کند، شناسایی مفقودین هم با سهولت بیشتری صورت می‌گیرد.
قشقاوی در خصوص اقدامات وزارت امور خارجه برای پیگیری موضوع مفقودان و تشکیل کمیته حقیقت‌یاب درباره عوامل این فاجعه و پیگیری در سطح بین‌المللی، گفت: وضعیت مفقودان که بحث فنی پزشکی است که درواقع در سفری که بنده و وزیر محترم بهداشت داشتیم، توافقی با شورای حج عربستان صورت گرفت، و مذاکراتی که آقای هاشمی با همتای سعودی داشت، آن توافق در حال عملی شدن است، و تا الآن هم بخشی از آن عمل شده و طرف سعودی در اجرای آنچه درباره آن توافق صورت گرفته همکاری داشت. این مربوط است به موضوع اول و امیدواریم که بقیه مفقودان هم بر اساس همان توافق و تبادل اطلاعات دی.ان.ای صورت گیرد و همکاری ادامه یابد.
یادداشت رسمی برای تشکیل کمیته حقیقت‌یاب
معاون وزیر خارجه درباره کمیته حقیقت‌یاب گفت: ما یادداشت رسمی به عربستان داده‌ایم و در آن اعلام آمادگی کرده‌ایم که با عربستان و یا سایر کشورهایی که جان‌باخته دارند، در کمیته‌ای تحت عنوان حقیقت‌یاب حضورداشته باشیم.
وی افزود: این یادداشت را مابعد از ملاقات با شورای حج عربستان مطرح کردیم و در آنجا این بحث را مطرح کردیم، اما چون پاسخی دریافت نکردیم، یادداشت رسمی دادیم.
تاکنون سرعت عملی از دولت سعودی ندیده‌ایم
قشقاوی خاطرنشان کرد: حرف ما با دولت سعودی این است که مانند حادثه اول یعنی حادثه جرثقیل که کمیته‌ای را تشکیل و موضوع را بررسی و شرکت متخلف را اعلام کردند و حتی اعلام غرامت کردند، اقدام کنند. اما متأسفانه علیرغم اینکه در همان جلسه به ما گفته شد که به امر ملک سلمان و بعداً در خبرها آمده است به امر محمد بن نایف بناست درباره حادثه دوم که حادثه منا بود بررسی شود، اما ما این سرعت عمل را تاکنون از دولت سعودی ندیده‌ایم.
وی اظهار داشت: حجم کشته‌شدگان در حادثه جرثقیل خیلی کمتر بود، اما به نظرم در آنجا خوب عمل شد و زود هم عمل کردند؛ یعنی بلافاصله گفتند شرکت مقصر است و اعلام مقصر کردند و نحوه اعلام دیه و غرامت را نیز اعلام کردند، اما درباره منا تا الآن که نزدیک به سه ماه می‌گذرد ، هنوز هیچ خبری نیست درحالی‌که حجم این فاجعه خیلی گسترده‌تر از حادثه سقوط جرثقیل بود.
منتظر نتیجه تحقیقات و اعلام مقصر هستیم
قشقاوی تأکید کرد: ما، کشورها و خانواده‌ها منتظر نتیجه همان تحقیقاتی هستیم که خودشان اعلام کردند به دستور ملک سلمان تشکیل‌شده است. اولا یک آمار دقیق‌تری ارائه شود چون آمارها واقعاً متناقض است، حتی از کشورهای مختلف. دوم اینکه مأموری یا شرکت و یا هرکسی که متولی بود و خطا کرده و تقصیر داشته است، اعلام شود. سوم اینکه بالاخره، مبلغی را به خانواده جان‌باختگان بپردازند و حالا ما حتی روی شکلش هم حرف یا واژه خاصی نداریم و اینکه بگوییم غرامت، دیه یا هر عنوان دیگری که قانون آنجاست، اما آنچه مهم است این است که خسارت و آسیب دیدگان بالاخره باید مبلغی دریافت کنند.
قشقاوی در پاسخ به این سؤال که آیا به لحاظ قانونی ممکن است عربستان سعودی مسؤولیت این حادثه را بپذیرد و غرامت به خانواده‌های قربانیان بدهد، اظهار داشت: ما الآن خبر دقیقی نداریم، اما در حد شایعات از برخی رسانه‌ها است که برخی از کشورها شروع کرده‌اند. من نمی‌خواهم اسم کشوری را ببرم، اما به بعضی از جان‌باختگان مبالغی داده شد و عنوانش را هم نمی‌دانم ولی درباره کشته‌شدگان ایرانی چنین کاری صورت نگرفته است. ما از آقای صادقی سفیرمان در ریاض خواستیم این موضوع راهم در کنار موضوع‌های دیگر با طرف سعودی مطرح کند. دو سه شب قبل من با وی صحبت کردم. اولاً درباره چیزی که اکنون در خبرها یا شایعات است، سؤال کند و بپرسد که آیا درباره اقدام آن‌ها در خصوص برخی از کشورها درست است یا غلط و اگر چنین چیزی هست، طبعاً چنین چیزی هم درباره ایران اجرا شود، مخصوصاً تعداد کشته‌شدگان ما در بین کشورهای دیگر جزو ردیف‌های بالا است.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا ازنظر قانونی پرداخت دیه مسؤولیت عربستان است، گفت: هر کشوری قانون خودش را دارد، اما بناشده است که مستشاران حقوقی را دعوت کنیم. ما به سفیران خود اعلام کرده‌ایم که با حقوقدان‌ها در کشورهای دیگر مانند حقوقدان‌های خوب در مصر، تونس یا کشورهای حوزه خلیج‌فارس که با قوانین و مقررات سعودی آشنایی دارند صحبت کنند و نظر حقوقدان‌ها و وکلای بین‌المللی را دراین‌باره جویا شوند. ما هم می‌گوییم که بر اساس قانون خودشان عمل شود. این در بحث دوجانبه مطرح است.
اقدامات ایران در صورت همکاری نکردن عربستان
قشقاوی در پاسخ به این سؤال که اگر این روند ادامه داشته باشد و عربستان همکاری نکند، ایران چه اقدامی انجام خواهد داد، و آیا به دادگاه‌های بین‌المللی یا سازمان ملل متوسل خواهد شد، گفت: جلساتی با حقوقدان‌ها داشتیم و از آن‌ها با حضور دادستان محترم کشور پرسیدیم که راه چیست. یک نظر این است که ممکن است به نهادهای بین‌المللی مانند شورای امنیت، مجمع عمومی سازمان ملل یا شورای حقوق بشر ارجاع داده شود، اما واقعیت این است چنین چیزی مقداری جنبه سیاسی دارد؛ یعنی رأی کافی که کشورها برای این موضوع بدهند. مثلاً، چیزی که درباره مرحوم رفیق حریری در لبنان شکل گرفت که بعد از ترور کمیته حقیقت‌یاب توسط سازمان ملل تشکیل شد یا آنچه بعد از جنگ بوسنی شکل گرفت یا موارد دیگر.
وی افزود: این مستلزم رأی بالا در سطح بین‌المللی است و اگر همکاری و تعامل عرصه بین‌المللی و سطح کشورها مخصوصاً قدرت‌ها بزرگ نباشد، عملاً این کار به نتیجه نمی‌رسد.
قشقاوی در ادامه گفت: راه دوم این است که با رضایت طرفین، ما و عربستان سعودی، مسئله را به دادگاه بین‌المللی کیفری و لاهه که دو نهاد و مرجع بین‌المللی قضایی است ارجاع بدهیم و در این خصوص هم باید گفت که هم ما و هم عربستان همه کنوانسیون‌های این دو نهاد بین‌المللی را نپذیرفته‌ایم و علاوه بر اینکه باید تراضی (رضایت دو طرف) حاصل شود و این موردی است که یک کشور نمی‌تواند (اقدام کند.) و غیر از مورد اول که گفتم بین‌المللی است و در آن‌یک نهاد بین‌المللی ارجاع می‌دهد. راه دوم، راه تراضی و تعامل دو طرف است که در حال انجام حالت تطبیقی قانون عربستان و قانون ایران هستیم.
قشقاوی گفت: راه سوم اقامه دعوی در محاکم عربستان است. دراین‌باره هم باید وکلا بگویند که چگونه ممکن است، و اینکه آیا به‌صورت مدنی یا کیفری صورت می‌گیرد؟ این امر همچنین نیازمند اطلاع از قوانین عربستان است تا ما بتوانیم از آن طریق عمل کنیم. یک نظر دیگر این است که دولت عربستان تا چه مقدار حاضر است با محاکم داخلی خودشان در این زمینه همکاری کند یا اصلاً محاکم داخلی چه مقدار از سیطره و قدرت دولت سعودی استقلال دارند.
قشقاوی تأکید کرد: راه چهارم این است که در محاکم داخلی ما اقامه دعوی شود، کما اینکه شعبی هم در نظر گرفته‌شده و کار شروع‌شده و مستنداتی جمع‌آوری‌شده است. اما سؤال حقوقی این است که چنانچه ما در داخل به چنین نتایجی برسیم، تنفیذ و اجرای این احکام به چه شکلی خواهد بود؟ آیا احکام صادره از دادگاه‌های خود را می‌توانیم نزد دولت سعودی اعمال کنیم.
آمادگی کامل ایران برای لغو ویزا با عراق
وی درباره ایام اربعین و زائران کربلا گفت: دولت عراق به‌عنوان مسئول تأمین امنیت زائران در داخل خاک عراق، به‌خوبی از عهده این وظیفه برآمدند و ایران آماده است حتی از الآن برای اربعین سال آینده همکاری کند.
قشقاوی بر آمادگی کامل ایران برای لغو کامل ویزا با عراق تأکید کرد و اظهار داشت: پارسال قبل از اربعین من شخصاً مذاکرات کنسولی داشتم و به‌صراحت نظر ایران را برای لغو کامل ویزا اعلام کردم و پارسال گشایش بهتری شد و برای گذرنامه سیاسی و خدمت لغو ویزا شد و اکنون در مرحله لغو ویزا برای دارندگان گذرنامه سیاسی و خدمت هستیم و این تصمیم برای شهروندان عادی نیز در دست بررسی است.
وی افزود: طرف عراقی اعلام کرده است که در حال بررسی است و ما منتظریم که نتیجه این بررسی مثبت باشد و اگر لغو کنند، ما هم لغو خواهیم کرد.
مایلیم محبت برادران عراقی را در 28 صفر جبران کنیم
معاون کنسولی، پارلمانی و حقوق ایرانیان خارج از کشور وزارت امور خارجه گفت: مایلیم همین محبتی که برادران عراقی در اربعین با ما داشتند؛ ما هم در 28 صفر جبران کنیم. اگر آن عزیزان لغو ویزا کنند، ما هم آمادگی لغو ویزا داریم.
وی در پاسخ به این سؤال که اقدامات غیرقانونی برخی زوار ایرانی و ورود بدون ویزا به عراق را چگونه تفسیر می‌کنید و ایران در قبال آن چگونه عمل خواهد کرد؟ گفت: ما تاکنون هیچ گزارشی رسمی از تعدادشان دریافت نکردیم اما موضع رسمی و قانونی دولت‌های ایران و عراق به‌وضوح روشن است. در ایران در عالی‌ترین سطح یعنی مقام معظم رهبری موضع‌گیری شد و از همه زائران خواستند و فرمودند که به نظرات دولت درباره مکانیزم خروج - یعنی دریافت گذرنامه معتبر و ویزا- عمل کنند.
وی تصریح کرد: من نمی‌دانم دریکی از مرزها چه اتفاقی افتاد و تا الآن نیز گزارش رسمی دریافت نکردم، ولی اینجا دو مأمور وجود دارد یک مأمور ایرانی که این‌سوی پایانه مرزی است که خروج از ایران صورت می‌گیرد و یک مأمور عراقی که آن‌سوی پایانه است. من فکر می‌کنم - اگر صادقانه، بدون تعارف و غیرسیاسی بخواهیم سخن بگوییم- واقعیت این است که ماهیت این پیاده‌روی و زیارت زوار و بالاخره احترامی که هر دو سوی (ایران و عراق) معمولاً به زوار امام حسین علیه‌السلام دارند، احتمالاً منجر به این شده که بعضاً موردی پیش‌آمده و اعمال قانون قطعی صورت نگرفته باشد.
قشقاوی درعین‌حال گفت: اما من فکرمی کنم که اگر چنانچه سیستم ویزا لغو نشود، در درجه اول خود مأمورین ما باید فکری کنند که (این امر) تکرار نشود. به نظر من، یک چاره‌اندیشی این است که از شهرهای دورتر اجازه حضور و ازدحام در پایانه‌ها داده نشود که در مرز چزابه و شلمچه شاهد آن بودیم، اما در مهران این‌گونه نبود زیرا جمعیت مهران هم بیشتر بود علیرغم تلاشی بسیار خوبی که مسئولان استان ایلام مخصوصاً پلیس استان داشتند و من شاهد آن بودم، اما ازدحام خیلی زیاد بود، و همچنین ممکن است که زیرساخت استان قوی نباشد، ولی در چزابه و شلمچه از یازده کیلومتر مانده به پایانه امکان حضور وجود نداشت .
وی افزود: در مهران هم این سختگیری‌ها وجود داشت اما گاهی متأسفانه این شایعه‌ها در شبکه‌های مجازی رواج می‌یافت که درست نبود. واقعاً ما به‌عنوان موضع رسمی، همواره از طریق رسانه‌ها و حتی گاهی شبانه‌روزی از زوار خواهش می‌کردیم که ویزا دریافت کنند.
احترام به قوانین دو دولت ایران و عراق واجب است
معاون وزیر خارجه تصریح کرد: به نظر من، اگر سال آینده دریافت ویزا لغو شد؛ خوب خواهد بود اما اگر لغو نشد، بالاخره باید به‌گونه‌ای از کیلومترها قبل از (رسیدن به) پایانه فکری کرد چون وقتی‌که لب مرز ازدحام می‌شود و افراد نزدیک دروازه قرار می‌گیرند، احساس احترامی که ما و هم طرف عراقی به زائران امام حسین علیه‌السلام داریم و انگیزه‌های عاشقانه‌ای که در زائران هست، مانع از برخورد خشونت‌آمیز می‌شود. شاید یک مقدار برخورد ترحم‌آمیز زمینه‌ای را فراهم کند که برخی قانون‌شکنی کنند. اما ما این‌جوری فکر می‌کنیم، اگر زیارت حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام مستحب است، احترام به قوانین دو دولت ایران و عراق واجب است و همواره تأکیدداریم که این مقدم بر آن است. کسی که ویزا ندارد نباید برود زیرا هیچ توجیهی وجود ندارد، و این عبور غیرمجاز بوده، و به لحاظ دولت عراق خلاف قانون است.
انتهای پیام/
