طرح آریا ساسول بر اساس مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری ممنوع است/ زخم ساخت و ساز بر تن پارک ملی نایبند

گروه اجتماعی خبرگزاری آنا- زهره سادات موسوی؛ نای‌بند، نخستین پارک ملی دریایی کشور حال خوشی ندارد. پیش‌تر با قرارگیری تأسیسات ویژه اقتصادی انرژی پارس در مجاورت این پارک، آسیب‌ها و لطمات جدی به آن وارد شده و حالا ساخت یک مجموعه هتل توسط شرکت پتروشیمی آریا- ساسول در محدوده این پارک، اسباب نگرانی دلسوزان و فعالان محیط زیستی را درپی داشته است. هتلی که شواهد و مستندات می‌گوید بیشتر به مثابه یک شهرک است.

هرچند روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر، از طرح مذکور با عنوان "طرح گردشگری، اقامتی و زیست‌محیطی" یاد می‌کند که محل احداث آن در اراضی غیر ملی و در محدوده مستثنیات منطقه نایبند واقع شده و به اعتقاد آنها واگذاری اراضی به هیچ وجه برخلاف قوانین و مقررات محیط زیست صورت نگرفته است.

اما فعالان محیط زیستی معتقدند «مسئله جانمایی ساخت‌وساز‌های آریاساسول در راس نایبند متناسب با برنامه آمایشی مناطق حفاظت شده نیست و باید راس نایبند از سازه‌های فلزی وچندین طبقه آریاساسول پاک شود» حال آنکه در طرح مدیریت پارک ملی نای‌بند توسعه روستاها و ساخت‌وساز در روستاهای حاشیه پارک به‌عنوان یکی از عوامل تهدیدکننده ذکرشده و بر ضرورت برخورد سریع و قانونی با متخلفان تأکید شده است اما چه می‌شود که برپایی چنین سازه بزرگ فلزی و بتنی توسط آریا- ساسول تهدید به حساب نمی‌آید؟

در شرایطی که پیش از این حسین دلشب، مدیرکل پیشین حفاظت محیط زیست استان بوشهر از برچیده شدن ساخت‌وسازهای غیراصولی ماهیگیران سنتی و تفریحی در سواحل جنوبی این پارک و همکاری مناسب دادستان و قضات دادگاه برای رسیدگی و صدور احکام پرونده‌ها خارج از نویت خبر داده بود باید پرسید چرا محیط زیست استان بوشهر و دادستانی در خصوص راه‌اندازی این طرح توسط شرکت آریا ساسول سکوت کرده‌اند؟ از طرفی طبق آنچه فرهاد قلی نژاد، مدیر فعلی محیط زیست استان بوشهر می‌گوید: « این شرکت سال ۹۵ درخواست تغییر کاربری اراضی که جزو مستثنیات بوده است- را داده و در کارگروه استانی تغییر کاربری، متأسفانه محیط زیست وقت، یک مجوز کلی بدون پلان و طرح صادر می‌کند. » سؤالی که مطرح می‌شود این است که چه طور به یک شرکت برای طرحی کلی و بدون پلان مجوز داده‌شده؟

مناطق حفاظت شده را کیش دوم نکنید!

خدیجه کاترین رضوی، فعال محیط ‌زیست و مدیرعامل موسسه توسعه پایدار و محیط زیست که پیش از این طرح زون‌بندی منطقه را تهیه کرده می‌گوید: « طرح حفاظت و زون‌بندی‌های تهیه شده برای این منطقه با مشارکت تمام ذی‌نفعان حاضر در خلیج نایبند شکل گرفته، اما هنوز به مرحله اجرا نرسیده است. طبق این طرح، احداث هتل با سازه‌های فلزی، هیچ سنخیتی با حفاظت از خلیج نایبند و حفاظت برای آیندگان ندارد. » وی همچنین مستثنیات را ابزاری برای تصرف زمین‌ها دانسته و معتقد است: در چنین محیط ارزشمندی، بهتر آن است که مستثنیات به بهای حفاظت تمام و کمال از منطقه ملغی شود و سود‌های موقت بهانه یا برای اندک باقیمانده‌های این پارک ملی نباشد.

به اعتقاد وی چنانچه مسئولین نگران معیشت مردم منطقه هستند به‌جای طرح‌های گردشگری و تبدیل تمام مناطق حفاظت شده به کیش دوم، خاویار تولید کنند و نصف فروش آن را به مردم بومی بدهند: « هر کیلو خاویار ایران ۱۱ تا ۱۶ میلیون تومان به اروپا فروخته می‌شود و این منطقه پتانسیل بالایی برای تولید خاویار دارد.»

عناوینی که بعدها به طرح هتل آریا ساسول اضافه شد

یوسف صفری، یکی از دلسوزان محیط زیست و از اهالی عسلویه  می‌گوید آنچه در ابتدای طرح بیان شد هتل آریا ساسول بود اما بعدها کاربری گردشگری و زیست‌محیطی نیز به آن اضافه شد: « پارک ملی نایبند در محدوده دو شهرستان عسلویه و پارسیان واقع شده است و مسئولیت حفاظت از آن به عهده سازمان حفاظت محیط زیست استان بوشهر است. اخیراً یکی از شرکت‌های منطقه به نام پتروشیمی آریا ساسول زمینی را آنجا خریداری کرده است که هرچند گفته می‌شود زمین مستثنیات یعنی ملک اشخاص است و ملی نیست اما به گفته حقوقدانان ساخت‌وساز در مناطق چهارگانه محیط زیست شامل پارک ملی، اثر طبیعی ملی، پناهگاه حیات‌وحش و منطقه حفاظت شده به‌طور کل ممنوع است. البته این را نیز اضافه کنم که بخش زیادی از زمین‌های پارک ملی نایبند زمین مستثنیات است که بیشترین کاربری‌شان کشاورزی است . این شرکت این زمین را خریداری کرده و در شرایطی که تغییر کاربری صرفاً می‌تواند به نفع کشاورزی باشد، به گردشگری تغییر کاربری داده است و اکنون نیز در حال ساخت‌وساز هستند و با سرعت این کار را دنبال می‌کنند. »

اگر طرح ابهام داشت چرا مجوز گرفت؟

وی پیش‌تر در یادداشتی مفصل با عنوان « آریاساسول از جانِ «نای‌بند» چه می‌خواهد» به سابقه این پارک ملی، فلسفه ثبت ملی یک مکان و اقدامات شرکت آریا ساسول پیش از اجرای این طرح ازجمله حمایت و حفاظت از زادوولد آهوهای پارک ملی نایبند بانام کبیر و اهدای یک دستگاه ساحل روب اشاره‌کرده بود که البته ازنظر وی اقدام به ساخت هتل این شائبه را به وجود می‌آورد که تمامی اقدامات مثبت گذشته برای هموار کردن مسیر اخذ مجوز احداث هتل بوده است. این یادداشت جوابیه محیط زیست بوشهر را در پی داشت. جوابیه‌ای که به گفته صفری بسیار ضدونقیض بوده است: « در آن جوابیه گفته‌شده است این طرح هتل نبوده بلکه مجتمع اقامتی، گردشگری است. در جایی دیگر از این جوابیه گفته‌شده است به دلیل یکسری ابهامات در طرح ما آن را متوقف کردیم و این کاربری‌ها جدید را به آن اضافه نموده‌ایم. سؤالی که برای من پیش‌آمده این است، وقتی شما می‌گویید طرح ابهام داشته چرا از ابتدا مجوز کار دادید؟ این مشخص می‌کند طرح از ابتدا اقامتی بوده و بعد کاربری‌های گردشگری و زیست‌محیطی به آن اضافه شده است. در ادامه نیز می‌گویند هنوز نیز ابهام داریم و اگر آن ابهامات برطرف نشود ما جلو کار را می‌گیریم. حتی در بخشی از مصاحبه مدیرکل محیط زیست بوشهر با روزنامه ایران ایشان گفتند من اعتقاد دارم از ابتدا نباید این مجوز داده می‌شد. هرچند در خصوص صدور مجوز اداراتی همچون منابع طبیعی، و در بحث تغییر کاربری و حریم دریا امور اراضی نیز دخیل هستند اما از آنجایی که پارک ملی و مناطق چهارگانه زیر نظر محیط زیست است نظر نهایی را محیط زیست می‌دهد. »

تمایز قائل شدن بین اهالی محلی و یک ابرسرمایه دار

وی به این موضوع هم گریزی می‌زند که بخش خشکی این منطقه با عنوان منطقه حفاظت شده نای‌بند از سال ۱۳۵۷ تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار داشته است و در سال ۱۳۸۲ به همراه منطقه حفاظت شده حرای نای‌بند، خلیج نای‌بند و قسمتی از خلیج‌فارس به‌عنوان اولین پارک ملی ساحلی- دریایی ایران تعیین شده و تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست قرار گرفته، و عناوین چهارگانه شرکت آریا ساسول برای طرح را پاک کردن صورت‌مسئله می‌داند و می‌گوید: « طبق دو مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در سال‌های 94 و 97، هرگونه ساخت‌وساز در مناطق چهارگانه تحت حفاظت محیط زیست ممنوع است و هیچ عنوانی این ساخت‌وسازها را موجه نمی‌کند. همچنین به اعتقاد کنش گران محیط زیستی این طرح فاقد ارزیابی محیط زیستی است. متأسفانه علی‌رغم اظهارات مدیرکل محیط زیست استان بوشهر که اعتقاد به عدم صدور مجوز از همان ابتدا دارد، کار بعد از یک توقف یک‌ساله مجدداً از سر گرفته‌شده است. در طرح مدیریت پارک ملی نای‌بند توسعه روستاها و ساخت‌وساز در روستاهای حاشیه پارک به‌عنوان یکی از عوامل تهدیدکننده ذکرشده و بر ضرورت برخورد فوری و قانونی با متخلفان تأکید شده است. خود اهالی روستا که در این منطقه زمین مستثنیات دارند، در کنار اینکه قوانین حاکم بر زمین‌های مستثنیات به شیوه‌ای است که هیچ‌گونه اجازه ساخت‌و‌ساز به آنها نمی‌دهد، چندان تمایلی به این کار ندارند و حفاظت از منطقه را به ساخت یک کلبه در آن محدوده ترجیح می‌دهند. از طرفی تغییر کاربری صرفاً می‌تواند به نفع کشاورزی باشد، اما تغییر کاربری این زمین‌ها به گردشگری و برخورد سلیقه‌ای و مغایر قانون در قبال یک ابر سرمایه‌دار، مایه خشم مردم عسلویه و پارسیان و روستا‌های اطراف شده است. این تعارض و استثنا قائل شدن برای یک شرکت، پرسش‌های بسیاری را برای ساکنان به همراه آورده ازجمله اینکه منافع چه کسانی در ساخت این مجتمع دخیل است و چه کسانی با اعمال سلیقه در قانون، به بالا رفتن اسکلت این هتل چراغ سبز نشان داده‌اند؟ »

طرحی که منجر به چشم‌انداز ناهمگون می‌شود

صفری معتقد است این پروژه چندین طبقه قطعاً می‌تواند به سفره‌های زیرزمینی فشار وارد کرده و موجب جابه‌جایی لایه‌های آن شود و این برای آبزیان و مرجان‌های آن منطقه مضر است: « این مجموعه درهرصورت یکسری پس آب خواهد داشت که گفته می‌شود ما از فنّاوری‌های نوینی استفاده می‌کنیم که پس آبی وارد دریا نشود. اما اگر این پس آب به هر دلیلی وارد دریا شود از آنجایی که نایبند خلیج بوده و به آب‌های آزاد وصل نیست، رسوب کرده و به آبزیان و مرجان‌ها صدمه وارد می‌کند. همچنین چشم‌انداز بکر و صخره‌های زیبای کنار ساحل منطقه با این ساخت‌وساز دچار ناهمگونی می‌شود. »

صفری با اشاره به اینکه یادداشت اش در خصوص طرح شرکت آریا ساسول در نایبند مسالمت‌آمیزترین نوع روشنگری بوده است که با اعتراض همراه شد، می‌گوید: « به گفته معاون قوه قضاییه اگر در پی اقداماتی محیط زیست و منابع طبیعی تخریب گردد و مورد تعرض قرار گیرد مراجع قضایی و دادستان می‌توانند شخصاً ورود کرده و نیاز به شکایت شخص حقیقی نیست. متأسفانه تاکنون این اتفاق نیفتاده است. بسیاری از مردم محلی نیز راه قانونی اعتراض را نمی‌دانند. شهرستان عسلویه نیز حتی یک انجمن محیط زیستی ندارد و فعالان محیط زیستی آن انگشت‌شمار هستند. چنانچه فردی مثل من یادداشتی در جهت تنویر افکار عمومی بنویسد از آن با عنوان تشویش اذهان عمومی یاد می‌شود. »

نایبند، یک ذخیره‌گاه طبیعی جهانی

پارک نایبند در 300 کیلومتری جنوب شرقی بوشهر و در محدوده دو شهر عسلویه و پارسیان دارای اکوسیستم متنوع در دریا و خشکی و مجموعه‌ای باارزش و منحصربه‌فرد از گونه‌های گیاهی و جانوری بوده که از سال ۱۳۸۲ به‌عنوان اولین پارک ملی ساحلی-دریایی تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست قرار گرفته است.

راضیه اشعثی، فعال محیط زیست حفاظت از گونه‌های سازگار برای تداوم تنوع زیستی را در شرایط اقلیمی خشک جنوب با محیط حساس و شکننده بسیار حائز اهمیت دانسته و در خصوص اهمیت پارک ملی نایبند به « ما» می‌گوید: « پارک ملی نایبند اولین پارک ملی دریایی - ساحلی از مناطق چهارگانه تحت حفاظت سازمان محیط زیست است که به منظور همین حفاظت از گونه‌های گیاهی و جانوری در سال ۵۷ ثبت ملی شد. آنچه پارک ملی نایبند را برجسته می‌نمایاند موقعیت استراتژیک جغرافیایی و نشستنگاه آن بر کرانه آب‌های گرم، آرام و کم‌عمق ساحلی خلیج‌فارس است. جایی که تعامل آب، خاک و هوا در خور و خلیج‌های کوچک ساحلی زمینه‌ساز شکل‌گیری اکوسیستم منحصربه‌فرد آن شده است. اکوسیستم نایبند نه تنها به‌عنوان ذخیره‌گاه کشور ، بلکه ذخیره‌گاه طبیعی جهانی محسوب می‌شود. نایبند را با تنوع گونه‌های آبزی و خشک زی می‌شناسند. آبسنگ‌های مرجانی آن محل تخم‌ریزی و تکثیر گونه‌های مختلف آبزی است، جامعه جنگلی حرای نایبند آخرین نقطه رویشگاه متمرکز برای جذب و ذخیره کربن اتمسفر و تالابی برای زیست پرندگان مهاجر است. درختان سایه‌گستر انجیر معابد از دیگر گونه‌های گیاهی خشک زی خاص منطقه است. زیستگاه و پناهگاه حیات‌وحش متنوعی از کبیر ، کل، بز و ... تا پستانداران دریایی نایبند را متمایز می‌کند که البته بسیاری از این گونه‌ها در معرض انقراض هستند. هدف از پارک‌های ملی نایبند، صیانت از اندوخته‌های طبیعی و حفظ بنیان‌های زیستی است. موقعیت مکانی پارک ملی نایبند عنوان نخستین پارک ملی ساحلی-دریایی کشور را به این مکان داده است. نایبند با دارا بودن جنبه‌های اکولوژیک، ژئومورفولوژیک و سیمای زیباشناسی منطقه، اکوسیستم متنوع و منحصربه‌فرد در دریا و خشکی شامل جامعه جنگلی حرا و کنار، زیستگاه انواع پرندگان مهاجر و شکاری ،بستر علف‌های دریایی، آبسنگ‌های مرجانی، سواحل تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های دریایی، زیستگاه پستاندارانی نظیر کبیر، قوچ و کل و بز، هوبره و جیرفتی که هرکدام در نوع خود منحصربه‌فرد و کم‌نظیر هستند- تنها بخش کوچکی از قابلیت‌های بی‌انتها نایبند هستند. »

فعالیت‌های انسانی تهدید جدی برای اکوسیستم نایبند

این فعال محیط زیست بابیان اینکه پارک ملی ساحلی - دریایی نایبند از مناطق حساس ساحلی است، عنوان می‌کند: «دودسته عوامل طبیعی و انسانی در تغییر و تخریب چشم‌اندازهای طبیعی نایبند نقش اساسی دارند: عوامل طبیعی چون خشک‌سالی‌ها ، کاهش ریزش‌های جوی، طوفان‌های گردوغبار و.... ازجمله مخاطراتی هستند که به لحاظ موقعیت مکانی پارک ملی نایبند هرکدام به‌نوبه خود می‌تواند بر پوشش گیاهی وزندگی جانوری ساحلی و دریایی تأثیر بگذارد. مزیت عوامل طبیعی در قیاس با فعالیت‌های انسانی این است که در طول یک دوره طولانی اتفاق می‌افتند و طبیعت فرصت بازسازی و احیای مجدد خود را خواهد داشت. آنچه در دو سه دهه اخیر اکوسیستم نایبند را مورد تهدید جدی و در معرض نابودی قراردادِ است فعالیت‌های متمرکز انسانی در حوزه صنعت گاز و پتروشیمی است که در منطقه حفاظت شده نایبند، آب، خاک و هوا را درگیر نموده است، سلامت انسانی درخطر قرار گرفته و بیماری‌های لاعلاج فزونی یافته است. تخلیه فاضلاب‌ها و پسآب‌های صنایع پتروشیمی در این منطقه موجب تیرگی و مسمومیت بسیار بالا آب و مرگ آبزیان شده است. با ساخت اسکله و بندر و پیشروی در دریا و خشک کردن آب‌های ساحلی و ... زیستگاه آبزیان آب‌های کم‌عمق و آرام ساحلی دستخوش تغییر شده است. نابودی زیستگاه موجب حذف و انقراض یک گونه خاص شده است، انباشت گوگرد در اراضی کوهپایه‌ای و مخروط افکنه ای منطقه متأثر از ریزش باران‌های اسیدی، متوقف شدن رشد گیاهان و مرگ آبزیان را در پی داشته است .

ایجاد جاده‌ها متعدد برای مزارع و روستاها موجب آلودگی هوای منطقه و فرار و جابجایی حیات‌وحش منطقه شده است. غلظت بیش‌ازحد گازهای سمی براثر فعالیت پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها آثار مخربی بر روی حیات و تکثیر جامعه گیاهی حرا به‌عنوان ذخیره‌گاه بیوسفری برجای گذاشته است. عدم یکپارچگی و تکه‌تکه کردن این منطقه توسط جوامع محلی و صنایع مستقر در منطقه یعنی زیر پا گذاشتن یکی از مهم‌ترین اصول مناطق حفاظت شده، سبب تنگ شدن عرصه زندگی بر زیستمندان و کاهش تنوع ژنتیکی آن شده است. فعالیت گردشگری و اکوتوریسمی منطقه با انتشار آلایندگی صنایع وابسته به گاز کاهش می‌یابد. از طرفی آزاد بودن ورود بدون مقررات گردشگران با وسایل نقلیه و توقف در نقاط مختلف ، مشخص نبودن مرز و حدود انسان و حیات‌وحش سبب نابودی تدریجی پوشش گیاهی بومی و جایگزینی گونه‌های مهاجم در پارک شده است. »

طرح مدیریت مشارکتی حفاظت پارک ملی نایبند نیازمند بازنگری اساسی

اشعثی بابیان اینکه در استان بوشهر الزامات محیط زیستی برای صدور مجوز طرح شرکت‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها در نظر گرفته نمی‌شود و جانمایی طرح‌ها باید در مناطق حساس اکولوژیکی استان باشد، می‌گوید: « پارک ملی نایبند نیز از این قاعده مستثنا نیست. طبیعتاً هر طرحی ایراداتی دارد. طرح مدیریت مشارکتی حفاظت پارک ملی نایبند نیز که در سال 94 پیش‌نویس آن نوشته‌شده است شامل این ایرادات می‌شود و حال چه مستثنیات و چه زون بندی‌ها نیاز به بازنگری و تغییر اساسی دارند. طبیعتاً ذی‌نفعان هرکدام سعی کردند آن زونی را که در این طرح مدنظر خودشان است مساحت بیشتری داشته باشد. لذا آنچه مهم است تغییر و تجدیدنظر در این طرح مدیریت مشارکتی است چراکه سازمان محیط زیست مدعی است این طرح تدوین‌شده و آماده است و بر اساس طرح مجوزهای لازم به پتروشیمی آریا ساسول داده‌شده است. آنچه مهم است اینکه حتی در مجاورت زون امن نباید سازه‌های فلزی و مجتمع‌های مسکونی شکل گیرد و اساساً جانمایی هرگونه ساخت‌وسازهای انسانی در محدوده و حتی جوار مناطق حفاظت شده، باید بر پایه برنامه‌ریزی کل رایانه صورت گیرد و مبنای کار در آن همگرایی اکولوژیکی و اجتماعی باشد.

اسکلت فلزی برافراشته در حریم نایبند و حصار کشی آن مؤید این امر هست که طرح گردشگری نیست بلکه اقامتگاهی است. در طرح‌های گردشگری از مصالح بومی و سازگار با محیط زیست استفاده می‌شود. در این موضوع سازمان مرکزی محیط زیست و محیط زیست استان بوشهر مسئول هستند. باید شفاف‌سازی کنند، باید با توجه به شرایط و موقعیت پارک ملی نایبند نگاه آمایشی داشته باشند و مسئله جانمایی ساخت‌وساز‌های آریا ساسول را در راس نایبند منتفی اعلام نماید. اما متأسفانه می‌بینیم محیط زیست توجیه‌گر و زمینه‌ساز این است که با تغییر نام مسکونی به گردشگری این شرکت به اهداف خود دست یابد. »

صدور مجوز بدون ملاحظات زیست‌محیطی

وی موقعیت 2.5 هکتار زمین خریداری‌شده توسط شرکت آریا ساسول را در حریم نایبند می‌داند و با اشاره به اینکه کوچک‌ترین تغییرات در حریم چه در مستثنیات باشد چه در اراضی ملی تأثیرات عمیقی بر اکوسیستم منطقه می‌گذارد، خاطرنشان می‌کند: « نکته مهم اینکه در استان ما تعداد مجوزهای غیراستاندارد که ملاحظات محیط زیستی در آنها رعایت نشده است و به سرمایه‌گذاران خصوصی و همچنین شرکت‌های مختلف بومی و غیربومی داده می‌شود، زیاد هستند. درد دل ما بیشتر از همین بابت است که اکثر طرح‌های واگذارشده معمولاً یک نوع همکاری است که در آن الزامات محیط زیستی، حریم‌ها، دره‌ها، مسیل‌ها و پدیده‌های مختلفی که واقعاً طبیعی بوده و جزو بنیان‌های زیستی ما هستند نادیده گرفته می‌شود.

اداره کل محیط زیست استان بوشهر باید به‌عنوان متولی مناطق چهارگانه حفاظت شده که مهم‌ترین این مناطق هم پارک‌های ملی است، بر روی پارک ملی نایبند برای حفاظت، احیا، بازنگری طرح، مشخص کردن حریم و رعایت الزامات زیست‌محیطی طرح‌هایی که به سرمایه‌گذاران و شرکت‌های مختل داده می‌شود، تمرکز بیشتری داشته باشد. چراکه در جوار نایبند صنایع آلاینده بیشتری ازجمله صنایع گاز و پتروشیمی متمرکزشده است، روستاهایی که در محدوده خود پارک قرارگرفته‌اند رو به توسعه و گسترش هستند و مردمان آن، این حق را دارند که بسیاری از اراضی کشاورزی خود را تحت هر عنوانی که باشد به فروش برسانند. بنابراین ضرورت دارد اداره کل محیط زیست استان بوشهر بر مناطق چهارگانه خود به خصوص منطقه حفاظت شده نایبند تمرکز بیشتری داشته باشد. »

آسیب‌های طرح آریا ساسول به پارک ملی نایبند

اشعثی آسیب‌های این مجتمع اقامتی به پارک ملی نایبند را برشمرده و عنوان می‌دارد:« وقتی شهرکی ساخته می‌شود پس‌مانده‌ای انسانی، فاضلاب‌ها، زباله‌ها، تراکم جمعیت، و فعالیت‌های انسانی آن‌قدر زیاد می‌شود که دیگر نمی‌توان آن منطقه را پارک ملی نامید. نکته مهم اینکه این پارک در پیشانی نایبند قرار گرفته است که بسیار ارزشمند است. دماغه یا پیشانی درواقع پیشروی خشکی در آب است و چنین مکانی یک زیستگاه منحصربه‌فرد برای زیستمندان را تشکیل می‌دهد. زمانی که 2.5 هکتار از بهترین اراضی راس نایبند به یک مجتمع مسکونی و اقامت گاهی اختصاص داده شود، جمعیت متمرکز می‌شود و آمدوشد، ترافیک و تردد ماشین‌ها نیز به موازات آن افزایش پیدا می‌کند. در نتیجه سر و صدای وسایل نقلیه موجب فرار و جابه‌جایی حیات‌وحش می‌شود. بحث فاضلاب‌های انسانی نیز مطرح است که خواه‌ناخواه به لحاظ مجاورت با خلیج نایبند به دریا ریخته می‌شود یا اگر تسویه نیز بشود آب‌های مجاور خود را آلوده می‌کند. نکته دیگر بحث شیرین کردن آب است. آب تصفیه کنی که در آنجا برای این جمعیت نصب می‌شود طبیعتاً موجب افزایش غلظت نمک‌ها در آن منطقه شده و خودبه‌خود بر اکوسیستم آن ناحیه اثر می‌گذارد. به‌طورکلی جایی که دست‌کاری انسان بیش‌ازحد می‌شود، دیگر نمی‌توان نام منطقه حفاظت شده بر آن گذاشت. »

طرح آریا ساسول بر اساس مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری ممنوع است

« محیط زیست به‌شرط ساختن کلبه‌های دریایی به آریا ساسول مجوز می‌دهد اما اسکلت بتنی و آهنی ساخته شده توسط این شرکت خبر از عدول آریا ساسول از توافق صورت گرفته می‌دهد » این سخنان فرهاد قلی نژاد، مدیر فعلی محیط زیست استان بوشهر در گفت‌وگو با روزنامه « ایران » است. وی همچین در سخنانی به ایسنا می‌گوید: «موضوع آریاساسول به سال 95 برمی‌گردد که اولاً مجموع اراضی در اختیار این مجموعه 2.5 هکتار است که تماماً جزء اراضی مستثنیات بودهکه خریداری کرده و سند گرفته‌اند؛ یعنی از اراضی ملی منطقه نایبند نیست و محدوده در اختیار آنان در طرح مدیریت منطقه در طرح گردشگری واقع شده است.» اما محمد داس مه، وکیل پایه یک دادگستری در امور محیط زیستی در گفت‌وگو با خبرگزاری آنا می‌گوید: « بند 3.4 مصوبه شماره 38210/300 مورخه 94/7/11 شورای عالی شهرسازی و معماری ایران شعار می‌دارد ایجاد منطقه نمونه گردشگری در مناطق چهارگانه ممنوع است.» وی این مصوبه را یکی از مستندات اعتراض به پروژه چند هکتاری گردشگری در پارک ملی نایبند می‌داند. همچنین این وکیل به مستند دیگری نیز در خصوص غیرقانونی بودن طرح گردشگری در این پارک اشاره‌کرده و می‌گوید: « حسب بند اول مصوبه 97/11/29 شورای عالی شهرسازی و معماری ایران شرط احداث شهرک گردشگری عدم قرارگیری در مناطق چهارگانه حفاظتی محيط زيست است. این طرح در پارک ملی نایبند مثل طرح‌های تنگ تکاب و آشوراده، غیرقانونی است. ما در خصوص صدور مجوز برای دو طرح گردشگری در مناطق آشوراده و تنگ تکاب از آقای کلانتری شکایت کرده‌ایم و پرونده در دادسرای کارکنان دولت در جریان است.

پارک ملی نایبند نیز از دسته مناطق چهارگانه موضوع مناطق مذکور دربند الف ماده 3 قانون حفاظت و بهسازی است لذا به استناد این دو مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران این ساخت‌وساز عظیم و گسترده غیرقانونی، غیرمجاز و برخلاف ضوابط هست و این استدلال که ملک نامبرده مستثنیات است هیچ ربطی به موضوع ندارد. مستثنیات بودن یا ملی بودن یک عرصه ناظر بر نوع مالکیت است اما وجاهت یا عدم وجاهت یک ساخت‌وساز را با مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری ایران باید تطبیق داد. »

مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی را ندیده‌ام

هرچند فرهاد قلی نژاد، مدیر محیط زیست استان بوشهر در گفت‌وگو با خبرگزاری آنا در واکنش به این سخنان می‌گوید: « مصوباتی که دوستان می‌گویند را پیدا نکردیم. موضوع این مصوبه مناطق نمونه گردشگری است اما طرح آریا ساسول تنها یک طرح گردشگری دو هکتاری است. در مناطق چهارگانه و در زون‌های گردشگری یکی از کاربری‌هایی که تعریف می‌کنیم، بحث طرح‌های گردشگری است یعنی سازمان محیط زیست می‌تواند مجوزهایی را برای طرح‌های گردشگری به جوامع محلی و کسانی که این طرح‌ها را دارند البته در مستثنیات و نه در اراضی ملی مناطق حفاظت شده بدهد. در قوانین محیط زیست هیچ منعی در خصوص صدور مجوز در زون گردشگری نداریم. در خصوص آشوراده و تنگه تکاب من فکر می‌کنم آن طرح‌ها در اراضی ملی منطقه حفاظت شده بودند نه اراضی مستثنیات. در مستثنیات دیگر اراضی تحت مالکیت دولت نیست، بلکه تحت مالکیت اشخاص است.»

خطاب به مدیرکل حفاظت محیط زیست بوشهر: عدم گزارش جرم خودش جرم است!

اما محمد داسمِ، وکیل دادگستری و فعال محیط زیست به خبرگزاری آنا می‌گوید: « مستثنیات یا ملی بودن در خصوص نوع مالکیت‌هاست. مالکیت در مناطق چهارگانه حفاظت شده یا ملی است یعنی در مالکیت سازمان جنگل‌هاست که در مناطق چهارگانه این مالکیت به مدیریت سازمان محیط زیست داده می‌شود یا مستثنیات یعنی اراضی شخصی است. اما برای اینکه مشخص شود یک ساخت‌وساز وجاهت و اعتبار دارد یا خیر ما به نوع مالکیت کاری نداریم. ما به ضوابط ساخت کارداریم و این ضوابط تعیین‌کننده اعتبار و مجاز بودن آن ساخت‌وساز است. در اینجا شورای عالی شهرسازی و معماری ایران بالاترین مقامی است که در خصوص ساخت‌وسازها ضوابط را تعیین می‌کند. این طرح با مصوبه سال 94 و 97 شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در تعارض بوده و کاملاً غیرقانونی است. دربند الف ماده 3 قانون حفاظت و بهسازی مناطق حفاظت شده را چهار گروه پارک ملی، پناهگاه حیات‌وحش، منطقه حفاظت شده و اثر طبیعی- ملی معرفی می‌کند. نایبند یا عرصه موردنظر این طرح در پارک ملی نایبند واقع شده است. ما اصلاً کاری نداریم مالکیت زمین متعلق به شرکت سازنده است یا خیر. برای ما مهم این است که این طرح در پارک ملی نایبند که در محدوده مناطق چهارگانه حفاظتی محیط زیست است قرار دارد. لذا مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر مکلف است این موضوع را که با دو مصوبه ذکرشده در تعارض است به دادستانی کل کشور و دادستانی مرکز استان بوشهر گزارش دهد. عدم گزارش جرم خودش جرم است. »

طرح شرکت آریا ساسول در پیشانی نایبند نیست

البته قلی نژاد همچنان برقرار گرفتن طرح در مستثنیات تأکید داشته و با رد این موضوع که طرح در دماغه و پیشانی نایبند قرار گرفته است می‌گوید: این طرح در حاشیه روستای هاله قرار دارد که به واسطه توسعه روستا دیگر یک مکان بکر و دست نخورده نیست: « این طرح در حوالی روستای هاله است و اتفاقاً منتهی الیه مرز منطقه است که خود روستا در آنجا بسیار توسعه پیدا کرده و منطقه قبلاً دست‌کاری شده است. منطقه بکر ما ساحل نبود و ساحل چرک است که بکر مانده‌اند و ما هیچ تغییر کاربری آنجا ندادیم. دماغه نایبند نیز جزو زون‌های حساس ما است که هرگونه تغییر کاربری در آن ممنوع است. حتی سازه‌های غیرمجازی که برای گردشگری در قسمت «بنود» که زیستگاه اصلی لاک‌پشت‌های دریایی ماست ساخته شده بود امسال تخریب کردیم و تقاضای سایر شرکت‌های منطقه جهت ساخت مجتمع‌های گردشگری به دلیل اینکه در زون‌های گردشگری نبودند مورد مخالف قرار گرفت. زون گردشگری در نایبند بسیار زون محدودی است. این طرح نیز در قسمت حساس جانوری ما واقع نشده است بلکه همان‌طور که گفتم در قسمت‌های دست‌خورده و گردشگری قرار دارد. »

شرط ادامه کار اکولاژ بودن سازه‌ها است

قلی نژاد عنوان می‌دارد این طرح به دلایلی قبلاً متوقف بوده است اما اکنون که مجدداً آغاز به کار کرده است ما در حال انجام بررسی‌هایی در خصوص سازه‌ها هستیم که طبق تعهد شرکت، طرح اقامتی حتماً باید اکولاژ باشد : « سابقه طرح به سال 1395 برمی‌گردد. در سال 95 شرکت آریا سوسول به محیط زیست و سایر ترجمان‌های ذی‌ربط طرحی را تحت عنوان " اقامتی، گردشگری و زیست‌محیطی" ارائه کرد و توانست در سال 96 مجوزهای لازم را از محیط زیست اخذ کند. در برخی مجوزها واژه آموزشی نیز به این عنوان اضافه شده است. زمین این طرح نیز جزو مستثنیات و در مالکیت خود شرکت بوده است. برای رفع نگرانی مردم باید بگویم این طرح در منطقه جنگل‌های حرای نبوده و در طرح جامع مدیریت پارک ملی نایبند این محدوده در داخل زون گردشگری منطقه واقع شده است. در نتیجه در اوایل سال 97 طرح آغاز به کار کرد. زمانی که بنده به مدیریت حفاظت محیط زیست استان بوشهر منصوب شدم، از منطقه بازدید داشتیم که طرح را برای ابهاماتی که در گزارش توجیهی زیست‌محیطی آمده بود متوقف کردیم. حدود چند ماهی طرح متوقف شد و به شرکت اعلام کردیم ظاهراً رویکرد طرح گردشگری نیست و نیاز داریم پلان طرح را مجدداً بررسی کنیم. در بررسی مجدد پلان یکسری کاربری‌های گردشگری را اضافه و شرکت را ملزم به اجرای این کاربری‌ها کردیم. کاربری‌هایی مثل آکواریوم دریایی، موزه دریایی، مرکز بازدیدکنندگان محیط زیست، کلاس‌های آموزشی محیط زیست و همچنین سایت پرنده‌نگری و باغ گیاه‌شناسی. این‌ها مواردی بودند که در راستای کاربری گردشگری در منطقه به طرح اضافه شد. شرکت نیز در گزارش توجیهی زیست‌محیطی که به ما ارائه کرد خود را متعهد نمود سازه‌های اقامتی خود را با رویکرد اکولاژ احداث کند. خب اکنون شرکت در حال اجرای تعهدات خود است و ما نیز در حال بررسی موضوع هستیم. ضمن اینکه کاربری‌های گردشگری را جانمایی کردیم و اکنون در حال بررسی ایرادات بخش اقامتگاهی هستیم که حتماً اکولاژ و با نمای معماری سنتی باشد و تا زمانی که اجرای تعهد شرکت تأیید نشود موضوع را تحت نظر خواهیم داشت. همچنین در طرح توجیهی مشخص شده است ارتفاع ساخت‌وسازها بیشتر از 3 تا 4 طبقه نباشد. از شرکت خواسته‌ایم در خصوص سایر کاربری‌های گردشگری طرح نیز به ما پلان مشخص بدهند و چنانچه احساس کنیم شرکت از گزارش توجیهی خود و پلان مشخص شده تخطی کرده است، کار را متوقف خواهیم کرد. ضمن اینکه ما تأکید داریم ساحل به هیچ وجه نباید محصور بشود و باید در اختیار مردم باشد. بخش‌های گردشگری طرح مثل موزه دریایی، مرکز بازدیدکنندگان، آمفی‌تئاتر آموزشی، مرکز پرنده‌نگری نیز حتماً باید در اختیار عموم مردم باشند و شرکت مجاز به محصورسازی نیست.»

انتهای پیام/4076