زدوبندهای ناعادلانه در توزیع طرح‌ها، ضربه‌ای برای پژوهش کشور/ منبع بودجه فعالیت‌های پژوهشی در کشور خشک شده است

به گزارش خبرنگار حوزه آموزشی و پژوهشی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، فرا رسیدن هفته پژوهش در آخرین روزهای آخرین پاییز قرن بهانه‌ای شده تا چالش‌ها و مشکلات امر خطیر پژوهش در ایران اسلامی را در بوته نقد قرار داده و ارزیابی شود. از این رو گروه دانشگاه خبرگزاری آنا سراغ برخی از پژوهشگران و همین طور مسئولان مربوطه در این حوزه رفته و در این زمینه با آنها به گفتگو نشسته است. متن این گفتگوها در پرونده‌ای ذیل عنوان «چالش‌های پژوهش در ایران» قرار می‌گیرد. در نخستین شماره از این پرونده گفتگو حسین ایمانی جاجرمی عضو هیات علمی دانشگاه تهران و پژوهشگر حوزه علوم اجتماعی در ادامه آمده است.

بی‌مهری نسبت به اعضای هیئت علمی پژوهشی

حسین ایمانی جاجرمی عضو هیات علمی دانشگاه تهران و پژوهشگر حوزه علوم اجتماعی در گفتگو با خبرنگار آنا با اشاره به اینکه مقام و موقعیت پژوهشگر در کشور بالا نیست،‌ گفت: در دانشگاه‌ها عضو هیات علمی پژوهشی موقعیت نازل تری نسبت به عضو هیات علمی آموزشی دارد و حتی در بسیاری از دانشگاه‌ها دیگر افراد را به صورت عضو هیات علمی پژوهشی استخدام نمی‌کنند و همین مساله باعث می‌شود که افراد رغبت کمتری به پژوهش داشته باشند.

وی ادامه داد: در کشور امور پژوهشی مهم برشمرده نمی‌شود و استقبالی از سوی افکار عمومی و رسانه‌ها برای دعوت از پژوهشگران و اشاعه نظرات و فعالیت‌های آنان وجود ندارد و غالبا افرادی که نظرات عوامانه دارند و در همه زمینه‌ها بدون داشتن بنیه علمی نظر می‌دهند مورد توجه و استقبال بیشتری هستند.

جامعه طرفدار بحث‌های عمیق پژوهشی نیست/ دنبال اطلاعات سطحی اینستاگرام هستند

رئیس سابق مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران با تاکید براینکه پژوهش از نظر اجتماعی و ساختاری در کشور موقعیت خوبی ندارد، افزود: جامعه طرفدار بحث‌های عمیق پژوهشی نیست و بیشتر مایل است اطلاعات سطحی روزمره از اینستاگرام و تلگرام و واتساپ و رسانه‌های اینچنینی بگیرد.

استقبالی از سوی افکار عمومی و رسانه‌ها برای دعوت از پژوهشگران و اشاعه نظرات و فعالیت‌های آنان وجود ندارد و غالبا افرادی که نظرات عوامانه دارند و در همه زمینه‌ها بدون داشتن بنیه علمی نظر می‌دهند مورد توجه هستند.

ایمانی جاجرمی افزود: پژوهشگران از نظر وضعیت شغلی و مقام اجتماعی وضعیت خوبی ندارند و استقبالی فعالیت‌های پژوهشی وجود ندارد بنابراین هم اکنون بیشتر دانش ترجمه ای و یا اصطلاحا کپی پیستی شده است.

وی با بیان اینکه محیط دانشگاه برای پژوهش مساعد نیست ادامه داد: هر ساختمانی بدون رعایت استانداردها و الزامات محیط آموزشی و پژوهشی به مرکز دانشگاهی تبدیل شده و فضای کار مناسب و دفتر کاری مناسب برای هر اعضای هیات علمی وجود ندارد گاهی چند استادیار و دانشیار در کنار هم در یک اتاق کوچک فعالیت می‌کنند و حتی پایین ترین استاندارد فضای کاری برای آن‌ها رعایت نشده است.

منبع بودجه فعالیت‌های پژوهشی در کشور خشک شده است

این پژوهشگر حوزه علوم اجتماعی با تاکید بر اینکه وزارتخانه‌ها و نهاد‌های متولی باید بودجه بیشتری را برای پژوهش اختصاص دهند، گفت: کشورهای توسعه یافته چیزی حدود 10 درصد از تولید ناخالص داخلی را برای امر پژوهش هزینه می‌کنند در حالیکه در ایران کمتر نیم درصد از بودجه برای امور پژوهشی هزینه می‌شود. در سال‌های اخیر منبع بودجه‌های پژوهشی خشک شده است.

یکی از علل پیشرفت کره جنوبی این است که 25 درصد درآمد کارخانه‌هایی مانند هیوندا و سامسونگ برای تحقیق و پژهش هزینه شده است.

وی ادامه داد: در کشورهای توسعه یافته کارخانه‌ها و مراکز تولیدی واحدهای R&D ( پشتیبانی و توسعه) دارند که بودجه زیادی به آن اختصاص می‌دهند. یکی از علل پیشرفت کره جنوبی این است که 25 درصد درآمد کارخانه‌هایی مانند هیوندا و سامسونگ برای تحقیق و پژهش هزینه شده است.

زدو بندهای ناعادلانه در توزیع طرح‌ها ضربه‌ای برای پژوهش کشور است

این پژوهشگر با ابراز نگرانی از توزیع ناعادلانه طرح‌های پژوهشی، گفت: معمولا طرح‌ها به کسانی که خودشان صاحب مقام هستند سپرده می‌شود و عضو هیات علمی که مقام و منصب دارد، شانس بیشتری برای دریافت طرح تحقیقی دارد.

ایمانی جاجرمی با تاکید بر اینکه بده‌بستان‌ها و زدوبندهای  ناعادلانه در زمینه دریافت طرح‌های تحقیقی ضربه ای برای پژوهش‌های علمی است،‌ ادامه داد: باید یک نظام رقابت عادلانه و آزادانه وجود داشته باشد که شایسته ترین پروپوزال‌ها و افراد انتخاب شوند.

معمولا طرح‌ها به کسانی که خودشان صاحب مقام هستند سپرده می‌شود، عضو هیات علمی که مقام و منصب دارد، شانس بیشتری برای دریافت طرح تحقیقی دارد.

وی اظهار کرد: انجام پژوهش باید با شایستگی و سواد انجام شود در حالیکه گاهی دیده می‌شود یک کار تحقیقاتی در حوزه جامعه شناسی به شخصی که تحصیلات دامپزشکی دارد سپرده شده است و سیستم ارزیابی و نظارتی برای جلوگیری از این مسائل وجود ندارد.

الزام به انتشار نتایج تحقیقات از فعالیت‌های مثبت در حوزه پژوهش

این پژوهشگر گفت: البته فعالیت‌های خوبی نظیر الزام به انتشار نتایج پژوهش انجام شده است و به همین دلیل دورنما در این حوزه مثبت است و جامعه به سمتی حرکت می‌کند که دستگاه‌ها ملزم شوند فهرست قراردادهای تحقیقاتی و افراد و ارقام را منتشر کنند. این مساله امکان برقراری عدالت را افزایش می‌دهد.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران نظارت جامعه بر انتشار اطلاعات درباره طرح‌ها و قرار دادهای پژوهشی را مثبت برشمرد و گفت: نظارت جامعه تاثیر بیشتری از ورود دستگاه‌های بازرسی به این حوزه دارد.

جامعه به سمتی حرکت می‌کند که دستگاه‌ها ملزم شوند فهرست قراردادهای تحقیقاتی و افراد و ارقام را منتشر کنند. این مساله امکان برقراری عدالت را افزایش می‌دهد.

تحریم‌های علمی ضربه سنگینی به کشور وارد کرده است

ایمانی جاجرمی گفت: یکی از ضربه‌های سنگینی که به کشور وارد شده و به آن توجه زیادی نمی‌شود تحریم‌های علمی است. معمولا مقاله دانشگاهی در خارج از کشور چاپ نمی‌شود و امکان شرکت به سمینارها وجود ندارد ورود افراد علمی از دیگر کشورها به ایران نیز با مشکلاتی مواجه است. باید این مسائل حل شود تا دانشگاهیان بتوانند بدون دغدغه همکاری‌های بین المللی خود را در زمینه‌های علم و پژوهشی انجام دهند.

«پدر سازی» برای علوم مختلف دانشگاهیان را تهدید می‌کند

وی با اشاره به پدیده «پدر سازی» برای علوم مختلف گفت: به دلیل تعارفات موجود در فرهنگ ما خیلی زود از افراد مختلف به عنوان پدر برای علوم مختلف یاد می‌شود و افراد به  طور مثال با عنوان و القاب پدر جامعه شناسی و پدر روانشناسی و ... خطاب می‌شوند. خطری که دانشگاهیان را تهدید می‌کند تعارف و تمجید‌های بیجا است که بعد از مدتی موجب انفعال افراد دانشگاهی می‌شود.

رئیس سابق مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران گفت: محدودیت زبانی و در اقلیت بودن زبان فارسی و محدودیت‌های اجتماعی پژوهشگران ما را می‌ترساند. در حالیکه اگر بترسیم کار تمام است دنیای امروز دنیای افراد ترسو نیست و حوزه‌های علمی افراد شجاع و جسور می‌خواهد.

این پژوهشگر گفت: امکانات تحصیلی نسبت به گذشته زیاد شده است و  ایران یکی از کشورهایی است که بیشترین تعداد دانشگاه را دارد و یکی از  فعالیت‌هایی که باید انجام شود سخت گیری در زمینه کیفیت آموزش است.

خطری که دانشگاهیان را تهدید می‌کند تعارف و تمجید‌های بیجا است که بعد از مدتی موجب انفعال افراد دانشگاهی می‌شود.

لزوم توجه به کیفیت آموزش زبان انگلیسی در دانشگاه‌ها

وی با اشاره به اینکه زبان انگلیسی زیان اول دنیا است  و باید به کیفیت آموزش آن در دانشگاه‌ها توجه شود گفت: نیازی نیست وزرا و مسئولین رده بالای کشور در سخنرانی‌های خود به این زبان صحبت کنند و می‌تواننداز مترجم استفاده کنند تا مورد تمسخر و سوژه رسانه‌ها قرار نگیرند اما این امر در حوزه‌های پژوهشی و تبادل علم با سایر کشورها ضروری است.

وی تاکید کرد: در حوزه مطالعات جامعه شناسی شهری تقریبا نود و نه درصد تولیدات علمی به زیان انگلیسی است و اگر بنا باشد تنها از منابع فارسی استفاده کنیم از علم روز دنیا عقب می‌مانیم به دلیل اینکه عمدتا منابع ترجمه هستند. بنابراین آموزش زبان انگلیسی از نان شب برای یک محقق واجب تر است.

انحصار مانع گردش نخبگان در کشور شده است

این پژوهشگر با اشاره به اینکه یکی از گرفتاری‌ها است که باعث می‌شود حوزه‌های مختلف رشد نکند انحصار است، گفت: در حال حاضر یکی از بدبختی‌های صنایع خودرو سازی انحصار است. اینکه تولید به چند کارخانه و شخص منحصر شود که در غالب مواقع نیز شایستگی حضور در منصب خود را ندارند و فقط به واسطه پارتی بازی و رابطه در آن منصب قرار گرفته اند مساله نگران کننده ای است.  

وی اظهار کرد: گردش نخبگان در کشور وجود نداد و حوزه‌های مختلف قفل شده است و یکی از علل فرار مغزها از کشور نیز همین مساله است که در افراد در کشور به درهای بسته می‌خورند و فضا برای پژوهشگران و نسل‌های جدید باز نیست. 

شفافیت و عدالت چرخ‌های علم و پژوهش را در کشور می‌چرخاند

ایمانی جاجرمی در پایان خاطرنشان کرد: کار سیاستمدار فراهم کردن شرایط برای فعالیت دیگران است و مفهوم دولت در دنیای امروز دستور دادن نیست. دوره دستور دادن در زمانه‌ای که تعداد افراد باسواد زیاد شده تمام شده است و این کار برای زمان‌های گذشته بود که افراد باسواد تعداد خیلی کمی را تشکیل می‌دادند.

وی تاکید کرد: وظیفه دولت مدیریت کشور و ایجاد شرایط مناسب فعالیت برای نخبگان است بدون اینکه خود دنبال منفعتی باشد. اینکه کسی رییس و وزیر شود افراد خود را اتوبوسی وارد کار کند این یعنی ظلم و  کشور از این زاویه لطمه می‌خورد. اگر شفافیت و عدالت در همه امور مهم باشد چرخ‌های علم و پژوهش در جامعه به راحتی می‌چرخد.

انتهای پیام/4139/