علوم انسانی همچنان در تعدادی از مدارس دولتی ارائه می‌شود

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، اسفندیار چهاربند یادداشتی را برای تنویر افکار عمومی درخصوص ثبت‌نام دانش‌آموزان رشته علوم انسانی صرفاً در مدارس فرهنگ منتشر کرد.

بعد از مدت‌ها سکوت در خصوص سرنوشت کمی و کیفی رشته ادبیات و علوم انسانی در دبیرستان‌ها با تصمیم آموزش و پرورش شهر تهران فرصتی فراهم شد تا افکار عمومی با طرح دیدگاه‌های متنوع و اندیشه‌ورزی، درباره ارتقای کیفیت و کارآمدی این رشته تحصیلی با تأکیدبر تحقق عدالت آموزشی مطالبات و انتظارات خود را ابراز کند.

اجتماعی شدن این موضوع بستر مناسبی است به منظور فرهنگ‌سازی در جهت تبیین و تقویت منزلت علوم انسانی و پرهیز از غلبه رویکرد تجربی و فنی در دوره آموزش عمومی و هدایت استعدادهای برتر به ادامه تحصیل در رشته ادبیات و علوم انسانی که از اهداف مهم تحول بنیادین آموزش و پرورش و زمینه سازتوسعه فرهنگی پایدارمحسوب می‌شود.

حساسیت برخی از رسانه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی بیگانه نسبت به این موضوع در روزهای اخیر نیز از آن جهت است که برنامه‌های گسترده‌ای برای تغییر ارزش‌ها، باورها و سبک زندگی نوجوانان وجوانان ما دارند و می‌‌تواند حاکی از نگرانی آنها از تحول رشته علوم انسانی و تبدیل آن به یک جریان کارآمد فرهنگی موثر در تکوین و تعالی هویت ایرانی و اسلامی دانش آموزان دبیرستانی ما باشد.

با توجه به اهمیت موضوع و به منظور تبیین ابعاد مختلف این تصمیم و پاسخ به برخی از دغدغه‌های مطرح، نظر شهروندان عزیز و اصحاب رسانه را به توضیحات زیر معطوف می‌کنم:

در سال 1381 تعداد 4 باب مدرسه دولتی تحت عنوان «دبیرستان فرهنگ» به منظور بهبود شرایط اجرای رشته ادبیات و علوم انسانی در شهر تهران به‌صورت آزمایشی تاسیس شد، پس از گذشت سه سال ازفعالیت این مدارس در سال 1383 همزمان با دولت هشتم شورای عالی آموزش و پرورش با ارزیابی و تائید کار آمدی آموزشی، پژوهشی و پرورشی آنها در مقایسه با سایر مدارس مجری رشته ادبیات و علوم انسانی، آئین نامه تاسیس دبیرستان فرهنگ را تصویب و به سراسر کشور ابلاغ کرد. (مصوب جلسه 714 شورای عالی آموزش و پرورش در تاریخ 16 اسفند سال 1383) و از آن تاریخ تا کنون 16 باب دبیرستان دولتی فرهنگ ( 4 مدرسه نمونه دولتی و 12 مدرسه هیات امنایی)در شهر تهران دایر شده که سه هزار و 498 دانش آموز را تحت پوشش دارد. بنابراین این مدارس غیر انتفاعی و پولی نیستند و یکی از انواع مدارس دولتی محسوب می‌شوند لذا قضاوت‌ها مبنی بر حذف رشته ادبیات وعلوم انسانی از مدارس دولتی نادرست وناشی از عدم آگاهی از انواع مدارس دولتی است.

در حال حاضر بالغ بر 36 هزار دانش‌آموز دختر و پسر شهر تهران در رشته ادبیات وعلوم انسانی تحصیل می‌کنند. توزیع این تعداد دانش‌آموز بر حسب نوع مدارس عبارت است از: مدارس دولتی عادی 22500 نفر، مدارس دولتی فرهنگ 3498 نفر، مدارس نمونه دولتی 898 نفر، مدارس هیات امنایی 2738 نفر، مدارس تیزهوشان 47 نفر، مدارس شاهد 1590 نفر، مدارس غیردولتی 4884 نفر.

مقایسه عملکرد آموزشی، پژوهشی و پرورشی دانش‌آموزان رشته ادبیات و علوم انسانی مدارس دولتی فرهنگ با دانش‌آموزان همین رشته تحصیلی در سایر مدارس، برتری آنان را تأیید می‌کند. تک رشته بودن و توجه کافی به ساز و کارهای کالبدی، انسانی و نرم‌افزاری متناسب با اقتضائات رشته ادبیات و علوم انسانی در مدارس دولتی فرهنگ عامل اصلی این موفقیت بوده است.

با توجه به عملکرد موفق مدارس دولتی فرهنگ و به منظور تحقق راهکارهای شماره (2) و (3) و (6) هدف عملیاتی شماره پانزده سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، آموزش و پرورش شهر تهران، برنامه توسعه این قبیل مدارس را همزمان با استقرار دوره دوم آموزش متوسطه درچار چوب ساختار جدید نظام آموزشی در سال تحصیلی 96-95 تدوین و ساز وکارهای عملیاتی آن را تدارک دیده است.

براساس این برنامه با ایجاد 24 دبیرستان دولتی فرهنگ، شامل 435 کلاس، بالغ بر 13000 دانش‌آموز واجد شرایط (مستعد و علاقه‌مند) رشته ادبیات و علوم انسانی را علاوه بر مدارس شاهد، نمونه دولتی، هیات امنایی و غیردولتی تحت پوشش قرار خواهد داد. بدین ترتیب در سال تحصیلی آتی همانند سال تحصیلی جاری حدود 20 درصد از دانش آموزان شاخه نظری می‌توانند در رشته ادبیات و علوم انسانی تحصیل کنند. این نرخ پوشش رشته علوم انسانی بارویکرد ارتقای کیفیت باحفظ کمیت موجود از طریق پذیرش دانش آموزان مستعد و سیاست وزارت آموزش و پرورش در زمینه توسعه متوازن دانش آموزان در رشته‌ها و شاخه‌های تحصیلی منطبق است. برهمین اساس قضاوت‌هایی که درباره عواقب حذف رشته علوم انسانی از آموزش وپرورش مطرح شده است کاملا بی اساس است.

مکان یابی مدارس جدید التاسیس بر اساس توزیع دانش آموزان کنونی این رشته در مناطق مختلف به ویژه مناطق مرکزی وجنوبی تهران انجام خواهد شد تا با تامین حداقل شعاع دسترسی، ایاب وذهاب دانش آموزان به سهولت انجام شود.

پذیرش دانش‌آموزان در این دبیرستان‌ها از بین قبول‌شدگان پایه نهم که حداقل معدل 17 را دارا هستند براساس آزمون ورودی صورت می‌گیرد و ادامه تحصیل آنان در این دبیرستان‌ها منوط به حداقل نمره (12) در هر ماده درسی و معدل سالانه (15) است.

یادآوری این نکته ضروری است که سوابق تحصیلی 90 درصد از دانش‌آموزان پایه نهم شهر تهران با حداقل معدل مقرر در آیین‌نامه تأسیس مدارس دولتی فرهنگ مطابقت دارد. به عبارت دیگر بیش از 90 درصد از دانش‌آموزان پایه نهم دارای شرط معدل به منظور ورود به دبیرستان‌های دولتی فرهنگ هستند، بدیهی است که اولویت پذیرش داوطلبان در رشته ادبیات وعلوم انسانی با رعایت سقف 20 درصد از دانش آموزان شاخه نظری با دانش آموزانی است که ازسوابق تحصیلی بهتری برخوردارند.

یادآوری این مطلب ضروری است که حق انتخاب رشته تحصیلی براساس اولویت‌ها تحقق می‌یابد و عدم تحقق اولویت اول انتخاب رشته به معنای سلب حق انتخاب نیست لذا دانش آموزانی که بدلیل رعایت نسبت دانش آموزان رشته علوم انسانی با کل دانش آموزان شاخه نظری لزوما باید براساس انتخاب‌های بعدی خود ادامه تحصیل دهند امری طبیعی است و اصولا یکی از اهداف ارائه خدمات راهنمایی و مشاوره تحصیلی کمک به دانش آموزان برای تعیین اولویت‌ها براساس علاقه، استعداد، امکانات و محدودیتهاست مربوط است.
بر اساس آیین‌نامه گسترش مشارکت‌های مردمی در مدارس، تحصیل در مدارس دولتی فرهنگ رایگان است و استفاده از فوق‌برنامه‌های آموزشی و پرورشی این قبیل مدارس بر اساس آئین نامه ارائه خدمات آموزشی و پرورشی فوق برنامه مصوب جلسه 630 شورای عالی آموزش و پرورش به‌صورت داوطلبانه است لذا تردیدهای مطرح شده مبنی بر الزامی بودن پرداخت شهریه در این قبیل مدارس صحت ندارد.علاوه بر این با اصلاح مدیریت این قبیل مدارس (تشکیل هیات امنا)و فراهم شدن مشارکت نهادهای اجتماعی و فرهنگی در برنامه ریزی‌ و اجرای فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و پرورشی و تامین منابع مالی و انسانی لازم با رعایت ضوابط و مقررات آموزش و پرورش نه تنها هیچگونه هزینه‌ای به دانش آموزان و خانواده آنان تحمیل نخواهد شد بلکه در مناطق محروم شهر تهران، زمینه دسترسی دانش آموزان علاقمند به رشته ادبیات و علوم انسانی را به آموزش‌های با کیفیت بیش از گذشته فراهم خواهد کرد و علاوه بر عدالت تربیتی در زمینه دسترسی برابر، عدالت تربیتی مبتنی بر دسترسی به آموزش‌های با کیفیت در مدارس دولتی بیش از گذشته فراهم می‌شود.

به منظور تأمین فرصت ادامه تحصیل آن دسته از دانش‌آموزان دبیرستان‌های فرهنگ که به هر دلیل شرایط ادامه تحصیل در مدارس دولتی فرهنگ را احراز نمی‌کنند، تعدادی از مدارس دولتی عادی که در حال حاضر مجری رشته ادبیات و علوم انسانی هستند بر حسب نیاز و اعلام ادارات آموزش و پرورش مناطق کماکان به فعالیت خود ادامه می‌دهند.