شعرخوانی اردوغان را باید با زبان شعر پاسخ داد/ میراث غنی شعر ایرانی در خدمت اعتلای بشریت است

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، افشین علا در تازه‌ترین سروده خود به اظهارات اخیر رئیس جمهور ترکیه واکنش نشان داده است. این  شعر خطاب به رجب طیب اردوغان است و با این بیت آغاز می شود که «نه شام لقمه چربی برای شام تو شد/ نه در عراق، قضا و قدر به کام تو شد».

 در این جبهه تنها هستم

علا در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا با اشاره به این که عموم شعرهای او دارای مضامین سیاسی و اجتماعی و در نقد رویدادها و وضعیت‌های نامطلوب موجود است افزود: این گونه محتوا از علائق شعری من است، اما احساس می‌کنم در این جبهه تا اندازه‌ای تنها هستم. عمده کارهایی که در حوزه رخدادهای بین‌المللی و منطقه‌ای و با درون‌مایه سیاسی و اعتقادی منتشر شده یا ضعیف است و یا خیلی شعاری است.

وی اظهار کرد: همیشه سعی کرده‌ام با وسواس شعر بگویم و شعرم دچار شعارزدگی نشود. البته کارهای من و از جمله همین شعر هم  نیازمند نقد و تحلیل است. علاقه‌مندم منتقدان و صاحب‌نظران این گونه آثار را بررسی و نقد کنند تا شعر سیاسی رونق و قوت بگیرد.

اشعار مولانا و سعدی و حافظ هیچ‌گاه مشوّق تخاصم با قومیت‌های دیگر نبوده‌اند. این میراث غنی در خدمت اعتلای بشریت است.

 شعرخوانی اردوغان را باید با زبان شعر پاسخ داد

علا افزود: پس از اظهارات اردوغان که در قالب شعر بیان شد، احساس کردم که باید با همان زبان به آن پاسخ داد. من کار خودم را با شعر می‌کنم و خیلی تمایلی ندارم که درباره این اثر توضیح بدهم. دوست دارم کارم توسط صاحبنظران و مخاطبان نقد و بررسی شود.

این شاعر در ادامه گفت: ایران امروز ما در منطقه‌ای پرتنش و در یک مرحله تاریخی حساس و سرنوشت‌ساز قرار دارد. ما به خاطر دفاع از مسلمانان مظلوم، آماج حملات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی آمریکا، اسرائیل و برخی کشورهای منطقه هستیم و در این میان حملات فرهنگی هم جایگاه خود را دارد.

علا عنوان کرد: فکر می‌کنم فارغ از هر گرایش فکری و سیاسی، باید به چنین اظهاراتی واکنش درست و بموقع نشان داد؛ نمی‌توانیم نسبت به این وضعیت بی‌تفاوت بود. در طول تاریخ هم دیده‌ایم که بسیاری از سلاطین و حاکمان از ظرفیت شاعران و سخنوران برای پیشبرد اهداف سیاسی خود استفاده می‌کردند. بهره‌گیری اردوغان از ابزار شعر نشان داد که این مؤلفه همچنان موثر و دارای نفوذ است. بنابراین شعر و ادبیات می‌تواند در حوزه دیپلماسی موثر باشد.

وی گفت: وقتی رئیس‌جمهور یک کشور در یک تریبون عمومی به ناحق از یک شعر برای اهداف جاه‌طلبانه خود سوء‌استفاده می‌کند، ما هم باید در همین زمینه پاسخ مناسب را بدهیم.

 شعر و ادبیات ابزاری برای دیپلماسی عمومی

وی افزود: گاهی در برخی از بزنگاه‌ها کاری که یک شعر می‌تواند انجام دهد، از عهده اقدامات دیپلماتیک رسمی برنمی‌آید. از این سو هم باید این نکته را در نظر داشته باشیم که ظرفیت ادبیات فارسی برای ارسال پیام به جهانیان بسیار گسترده است. بنابراین می‌توان پاسخ این‌گونه اظهارات را که در قالب ادبیات بیان شده با همان زبان پاسخ گفت.

علا در ادامه عنوان کرد: البته در ورود به این عرصه باید مراقب بود و ظرافت‌ها و حساسیت‌ها را نیز درک کرد. نباید در دامی که دیگران برای ما پهن کرده‌اند بیفتیم و وارد بازی‌های قومیتی و مذهبی بشویم. خود من هم در این شعر و کارهای دیگرم تلاش کرده‌ام که نوک پیکان انتقادات به سمت دولت‌ها باشد و نه ملت‌ها. نباید در بازی تقابل قومیتی و مذهبی و فخرفروشی‌های آنچنانی بیفتیم. آن جایی‌ که لازم است محکم و صریح وارد می‌شویم، اما به فرهنگ و هویت ملت‌ها نیز احترام می‌گذاریم.

بهره‌گیری اردوغان از ابزار شعر نشان داد که این مؤلفه همچنان موثر و دارای نفوذ است. بنابراین شعر و ادبیات می‌تواند در حوزه دیپلماسی موثر باشد.

ادبیات ما سرشار از آموزه‌های مبتنی بر رواداری و صلح‌خواهی است

وی در ادامه گفت: در تاریخ ادبیات فارسی، دقت به این ظرافت‌ها یکی از ویژگی‌های شاعران ما بوده است. ادبیات ما سرشار از آموزه‌های مبتنی بر رواداری و صلح‌خواهی است. اشعار مولانا و سعدی و حافظ هیچ‌گاه مشوّق تخاصم با قومیت‌های دیگر نبوده‌اند. این میراث غنی در خدمت اعتلای بشریت است و به همین خاطر امروز نیز همچنان خریدار دارد.

علا اظهار کرد: شاعران، حکیمان و اصحاب سخن چه در گذشته و چه امروز همواره به این ظرافت‌ها و ظرفیت‌های شعر فارسی در مواجهه با فرهنگ‌های بیگانه واقف هستند، درحالی‌که  در خیلی از موارد و مقاطع تاریخی اهالی قدرت و سیاسیون از این ظرفیت غافل بوده‌اند. متولیان امور فرهنگی و سیاسی باید به فکر استفاده از این ثروت عظیم به عنوان یکی از ابزارهای دیپلماسی عمومی باشند و از آن وام بگیرند.

 در ادامه، سروده افشین علا خطاب به رجب طیب اردوغان را از نظر می‌گذرانید:

نه شام لقمه‌ چربی برای شام تو شد
نه در عراق، قضا و قدر به کام تو شد

نه در سیادت اعراب، نقشه‌ تو گرفت
نه افتخار اروپا شدن به نام تو شد

نه با ریا و دغل، سنگ دین به سینه زدن
دلیل رونق بازار و احترام تو شد

کنون هم از هوس ساحل ارس بگذر
گمان مبر دل ایران‌زمین کنام تو شد 

دوام عزت این خطه از ولای علی است
اگر که کافه و می، پایه‌ دوام تو شد

ارس ز هر دو طرف زیر گام شیران است
ترشحی اگر از آن نصیب جام تو شد

رفیق قافله‌ای و شریک دزد اما
گمان مدار که تُرک غیور خام تو شد

فقط به حرمت همسایگی است صبر یلان
گمان مبر وجبی هم نصیب گام تو شد

نه تُرک گنجه و باکو نه تُرک ایرانی
نه قوم کُرد هماهنگ با مرام تو شد

سکوت شیر برادر! ز ترس روبه نیست
ز خوان اوست اگر لقمه‌ای طعام تو شد

به خود، قیافه‌ فاتح گرفته‌ای با شعر
چه غم؟ که قافیه اسباب التیام تو شد

فسانه گشت و کهن شد حدیث عثمانی
به خود بیا که همای ظفر ز بام تو شد

نه غرب با تو وفا می‌کند نه اسرائیل 
نه داعشی که به دستور او غلام تو شد 

خود آگهم که روا نیست هجو همسایه
حلال کن اگر این بیت‌ها حرام تو شد!

افشین علا
آذر99

 انتهای پیام/4104/پ