وزارت ارشاد بین آثار ترجمه و تالیف طنزآمیز تبعیض قائل است/ ممیزی طنز به آثار بی‌مزه می‌انجامد

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، احمد اکبرپور یکی از نویسندگان معاصر در حوزه ادبیات کودک ونوجوان است. از او تا‌کنون بیش از پنجاه اثر منتشر شده است که برخی از این آثار موفق به دریافت جوایزی چون جایزه کتاب سال، برگزیده شورای کتاب کودک، برگزیده جشن فرهنگ استان فارس، نامزد بهترین رمان نوجوان جایزه مهرگان ادب و... شده‌اند. «قطارآن شب»، «وقتی ناراحت باشیم، جاده ها تمام نمی‌شوند»، «رویاهای جنوبی»، «امپراطور کلمات»و... نیز برخی از آثار این نویسنده به شمار می‌روند. با اکبرپور درباره مشکلات آثار طنز در حوزه تالیف به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

* شما ازمعدود نویسندگانی هستید که عمده آثارتان در فضای فانتزی و طنزآمیز و درعین‌حال نزدیک به مسائل روز جامعه اختصاص یافته است، اما همان‌طور که می‌دانید ما در این زمینه‌ها یعنی نگارش آثار تالیفی طنز و فانتزی با کمبود مواجه هستیم، فکر می‌کنید دلایل کمبود اثر در این وادی ناشی از چه مشکلاتی است؟

- این‌طور به نظر می‌رسد که نویسندگان در شرایط کنونی بیشتر تمایل به نگارش آثار رئال دارند و اقبال کمتری نسبت به نگارش آثار طنز یا فانتزی نشان می‌دهند. البته طی سال‌های اخیر گرایش به ارائه اثر در این دو ژانر افزایش یافته که طبعا اتفاق خوشایندی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان به شمار می‌رود. با این حال باید بپذیریم که در زمینه نگارش آثاری از این دست، خاصه طنز، هنوز در ابتدای راه هستیم، به نظرم نویسندگان هم در این زمینه مقصر بوده و کم‌کاری کرده‌اند، چرا که بیش از ژانرهای دیگر، ترجیح داده‌اند به رئال‌نویسی بپردازند، ولی من ناامید نیستم و معتقدم که تا یک دهه آینده می‌توانیم آثار فانتزی بومی خودمان را ارائه دهیم و خلاء آثار تالیفی دراین زمینه را به خوبی پر کنیم.

* درباره آثار طنز یک نکته وجود دارد و آن اینکه آثار تالیفی در این حیطه به آن شکلی که باید از جذابیت کافی برخوردار نیست ولی در ازاء آن نویسندگان خارجی با وجود آن‌که با ما دارای وجوه افتراق زیادی از منظر فرهنگی و... هستند توانسته‌اند در جذب مخاطب بیشتر موفق باشند، نظر شما دراین باره چیست؟

- گرایش مخاطبان نوجوان به سمت آثار ترجمه در این زمینه دلایل زیادی دارد. در واقع یکی از دلایلی که باعث شده تا آثار طنز در حیطه ادبیات کودک و نوجوان مهجور بماند ممانعت‌هایی است که از سوی وزارت ارشاد نسبت به آثار نویسندگان داخلی اعمال می‌شود. در واقع می‌توان گفت آنقدر که وزارت ارشاد نسبت به آثاری از این دست سختگیری نشان می‌دهد و برای انتشار این آثار نویسنده را مقید به اعمال اصلاحیه های دوباره و سه باره می‌کند، درباره کتاب‌های ترجمه چنین اتفاقی نمی‌افتد، جالب است که در برخی مواقع در کتاب‌های ترجمه که با درون‌مایه طنزآمیز منتشر می‌شوند با شوخی‌هایی مواجه می‌شویم که اطمینان دارم اگر چنین مواردی در آثار تالیفی نویسندگان ایرانی بود هیچ‌گاه موفق به دریافت مجوز نشر از سوی وزارت ارشاد نمی‌شد.

* پس یک دلیل پایین بودن کیفیت آثار تالیفی درحوزه طنز را می توان دست‌اندازهای وزارت ارشاد در حوزه موضوعی قلمداد کرد؟

- همین‌طور است؛ دست و پای نویسندگان داخلی برای پرداختن به موضوعات طنز بسته است، طبیعی است که در چنین شرایطی آثاری که در این زمینه منتشر می‌شود بی‌مزه است و نمی‌تواند در خنداندن و شاد کردن نوجوانان تاثیر داشته باشد. از این‌ها گذشته تعداد نویسندگان طنز در ادبیات کودک و نوجوان اندک است و جز چند نویسنده شاخص مثل فرهاد حسن‌زاده، فرهاد شفیعی و... نویسنده دیگری دراین زمینه فعالیت نمی‌کند.

* البته به نظرم حق هم دارند، زیرا در این وادی، پروسه چاپ به واسطه اشکال‌تراشی‌های اداره کتاب بر روی یک اثر گاه این قدر طولانی می‌شود که نویسنده را خسته می‌کند.

- درست است؛ روی این اصل می‌توان گفت ما در حوزه تالیف آثار طنز با مشکلات جدی روبه‌رو هستیم ولی متاسفانه سیاست‌گذاران فرهنگی نسبت به این مسئله توجه چندانی ندارند، بنابراین مخاطبان کودک و نوجوان ترجیح می‌دهند برای اقناع ذائقه خود به سمت‌وسوی کتاب‌های ترجمه بروند. من بارها و بارها به این نکته اشاره کرده‌ام که در این حیطه، تبعیض و اجحاف زیادی بین نویسندگان داخلی و خارجی از سوی وزارت ارشاد، برای مجوز یک کتاب صورت می‌گیرد. در واقع وجود سختگیری‌ها موجب می‌شود تا تولید آثار طنز در حیطه ادبیات کودک و نوجوان روزبه‌روز محدودتر شود و اگر هم در طول سال یک یا دو اثر در این زمینه منتشر می‌شود، این قدر دستخوش ممیزی قرار می‌گیرد که دیگر آن مزه و رنگ و بوی طنز‌آمیز خود را نزد مخاطب از دست می‌دهد.

گفت‌وگو: آزاده صالحی