مستندهای کرونازده یا کرونای مستندشده؟/ روح «روایت فتح» در بخش جدید «سینماحقیقت» حلول می‌کند

به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، دبیر چهاردهمین جشنواره بین المللی سینما حقیقت چهارشنبه گذشته در یک نشست خبری، جزئیات برگزاری این رویداد هنری به عنوان بزرگترین جشنواره سینمای مستند را شرح داد. جشنواره‌ای که قرار است از بیست و پنجم آذر تا دوم دی‌ماه به صورت برخط(آنلاین) برگزار شود.

محمد حمیدی‌مقدم  در بخشی از صحبت‌های خود  عنوان کرد که در  ماه‌‌هایی که پس از پایان جشنواره سال قبل پشت سرگذاشتیم به واسطه شیوع جهانگیر ویروس کرونا، ایران و جهان شرایط تلخ و ویژه‌ای را تجربه کرد. وی از اضافه شدن  «بخش ویژه کرونا» به بخش‌های رقابتی جشنواره امسال سینما حقیقت خبر داد. پیش از این هم  از سوی دبیرخانه  جشنواره، نام 25 فیلم راه یافته به این بخش اعلام شده بود.

روایت تصویری و بی‌واسطه از کرونا در«سینما حقیقت»

در این بخش که به شکل رقابتی برگزار می‌شود، فیلم‎های مستند تولید شده با موضوع همه‌گیری بیماری کرونا و تأثیرات مختلف آن در زمینه‎های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی به نمایش درآمده و مورد داوری قرار می‌گیرند. بخش ویژه «کرونا» جشنواره سینماحقیقت با همکاری رویداد «کرونا- روایت» سازمان نظام پزشکی برگزار می‌شود.

از همان روزهای ابتدایی شیوع کرونا، حضور مستندسازان در میدان پیگیری، درمان و مقابله با این بیماری چشمگیر بود.همچون کادر درمان که در خط مقدم مواجهه با این وضعیت نامطلوب ایستاده بودند،  مستندسازان حرفه‌ای نیز  تمام خطرات این عرصه را به جان خریدند تا با تکیه بر تعهد هنری خود جانفشانی‌های  پزشکان و پرستاران و کمک‌های مومنانه مردم در ایام عُسرت را ثبت کنند.

 در همان روزها که هنوز ماهیت و گستره این بیماری برای بسیاری از مردم و کارشناسان مبهم بود، مراکز و نهادهایی همچون  مرکز گسترش سینمای مستند، خانه مستند انقلاب اسلامی و شبکه مستند سیما و حتی مستندسازانی که در گوشه و کنار کشور به صورت مستقل و گمنام فعالیت می‌کردن، برای ثبت تصویری این برهه خاص از تاریخ اجتماعی و فرهنگی کشور کمر همت بستند.

مسیری که هوشمندانه ریل‌گذاری شد

در این بین و در بیست و یکمین روز از اردیبهشت‌ماه سال 1399 بود که بیانات رهبرمعظم انقلاب در حاشیه ارتباط تصویری با ستاد ملی مقابله با کرونا، جایگاه مهم مستندسازان و هنرمندان این حوزه را بیش از پیش خاطرنشان کرد.

 حضرت  آیت‌الله خامنه‌ای در آن روز  در ارتباط تصویری با اعضای این ستاد و استانداران ۳۱ استان کشور،  عملکرد ملت و مسئولان در مقابله با شیوع ویروس کرونا و درمان آن را  در ابعاد مختلف «حرکتی جهادی، عظیم و افتخارآمیز» خواندند و با تأکید بر ثبت، بازخوانی و روایت هنرمندانه‌ی این تلاش و فداکاری ملی افزودند: مردم عزیز ایران با رفتار متین و صبورانه خود انصافاً خوش درخشیدند و فرهنگ اسلامی ـ ایرانی را جلوه‌گر ساختند.

ایشان در بخشی از بیانات خود فرمودند: این هم یک مطالبه‌ی جدّی و یک آرزو است؛ ان‌شاءالله این آرزو برآورده بشود- کاش کسانی بتوانند مثل شهید آوینی این جهاد عظیم و عمومی را روایت کنند ؛ همچنان ‌که شهید آوینی با آن بیان شیرین و زیبا و اثرگذارِ خودش توانست جزئیّات جبهه را برای ما روایت بکند و آن را ماندگار بکند. کاش کسانی بتوانند این کار را بکنند؛ هم در گفتار و هم در نوشتار و هم در کارهای هنری و نمایش‌ها و پدیده‌های هنری.

این تأکید رهبر معظم انقلاب بیش از هر چیز نشان‌دهنده اهمیت ثبت  فعالیت‌های جهادی در زمینه مبارزه با شیوع ویروس کرونا، درمان مبتلایان توسط کادر درمانی، رسیدگی به خانواده‌های آسیب‌دیده و نیازمند، حمایت مادی و معنوی مردم از این فرایند و  تلاش و جانفشانی مدافعان سلامت بود. در این فرایند هم آثار نمایشی و داستانی و هم فیلم‌های مستند می‌تواند  نقشی انکارناپذیر داشته باشد.

 چرا مستند؟ چرا شهید آوینی؟

 ایشان با آوردن نام شهید «سید مرتضی آوینی» به شکلی صریح مسیر پیش روی فعالان این عرصه اعم از فیلمسازان، نویسندگان و هنرمندان و مدیران فرهنگی را روشن کرد.

علاقه رهبر معظم انقلاب به اندیشه و سبک فیلمسازی شهید آوینی البته مربوط به امروز و دیروز نیست و سابقه‌ای بسیار طولانی‌تر از آن چه می‌پنداریم دارد. سه دهه پیش و در شرایطی که سید مرتضی آوینی برای عموم مردم و حتی اغلب فیلمسازان و اهالی سینما و تلویزیون ناشناخته بود، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای پیگیر کارها و فعالیت‌های این مستندساز تلویزیون جمهوری اسلامی ایران بودند.

 از اواسط دهه شصت پخش مجموعه مستند «روایت فتح» از تلویزیون سبک جدید از مستندسازی با محوریت دفاع مقدس و حضور رزمندگان اسلام در جبهه‌های نبرد را به ارمغان آورد.

شهید آوینی در روایت فتح نگاهی بدون‌واسطه با دفاع رزمندگان اسلام از این آب و خاک دارد. او نه اسیر فرم  می‌شود و نه آن را فدای پیام‌های متعالی فیلم می‌کند.

از سوی دیگر، به‌روز بودن و شناخت مقتضیات زمانه نیز از دیگر ویژگی‌های فیلمسازی شهید آوینی است. او در بحبوحه شدت یافتن عملیات رزمندگان اسلام در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل، وقت خود  را صرف پژوهش‌ و تحقیق طولانی نکرده و با گروهی محدود دل به آوردگاه نبرد و بطن ماجرا می‌زند. این زمان‌شناسی باعث شده تا مستندهای شهید آوینی در هر مقطع زمانی برای بیننده تازگی داشته باشد و زوایای مختلفی از سختی‌های حضور در جبهه‌های نبرد و فداکاری رزمندگان اسلام را به نمایش بگذارد.

برای آوینی دوربین و میکروفون نه یک ابزار که رفیقی همراه است؛ بنابراین تکنیک به نفع ثبت حقیقت عقب‌نشینی می‌کند هرچند روایت فتح هیچ‌گاه از تکنیک خالی نبود. اما آنچه مهم است اسیرنشدن فیلمساز در گرداب تکنیک است. از طرف دیگر آوینی همچنان به قدرت نفوذ کلام و متن آگاه است و در مستندهای خوداز متن‌های جذابی که با قلم خودبه نگارش درآورده به عنوان مکملی مؤثر برای رویات تصویری بهره می‌برد.

در مجموع باید گفت حضور فعالانه و مخلصانه در میدان،  روایت صمیمی و بدون واسطه از وقایع، به‌روز بودن، توجه به تکنیک در عین اسیر آن نشدن و توجه به جزئیاتی که گاه از چشم دوربین و فیلمساز دور می‌ماند از جمله ویژگی‌های سبک مستندسازی شهید آوینی است که می‌تواند در ثبت و پرداخته هنرمندانه به ماجرای کرونا مورد توجه فیلمسازان عرصه مستند و  حتی داستانی و البته نویسندگان قرار بگیرد.

 «سینما حقیقت» چهاردهم، آوردگاهی جدی برای مستندهای کرونایی

 تعداد زیادی از مستندهای بلند و نیمه‌بلند ساخته‌شده درباره کرونا در ماه‌های اخیر روی آنتن تلویزیون رفته و برخی از آن‌ها نیز انصافاً از کیفت و محتوای قابل توجهی برخوردار بودند. با این حال، جشنواره «سینما حقیقت» ویترین مهمی است که در آن عیار مستندسازان ما با سنگ محک داوران،کارشناسان و مخاطبان سنجیده خواهد شد.

در چنین آوردگاهی است که می‌توان تا حد زیادی نسبتِ آثار تولید شده  با  تفکر و شیوه عمل شهید آوینی را تحلیل کرد. جایی‌که می‌توان سره را از ناسره جدا کرد؛ مستندهای کرونازده‌ای که صرفاً نام  و نشانی از این پدیده تلخ دارند و یا این که پیامدهای و رویدادهای مرتبط با آن را برای همیشه تاریخ در قالب تصویر و ذهن مخاطبان مستند کرده‌اند.

حال باید منتظر ماند و دید هنرمندان مستندساز از مواجهه 10 ماهه خود با پدیده کرونا و جان‌فشانی‌ها و ایثارگری مردم و کادر درمان چه دستاوردی برای مخاطبان به ارمغان می‌آورند.

انتهای پیام/4104/