افزايش رانت دلالی نتيجه پرداخت ارز با نرخ ترجيحی/ دلار 4200 تومانی بر قيمت كالاهای اساسی چه تأثیری دارد؟

به گزارش خبرنگار حوزه اقتصاد کلان و بودجه گروه اقتصادی خبرگزاری آنا، پرداخت ارز با نرخ ترجیحی یا همان دلار 4200 تومانی برای کالاهای اساسی با هدف کنترل تورم انجام شد.

بر اساس گزارش بانک مرکزی در هفت ماهه نخست سال 99، 6/2 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی برای واردات اقلام اساسی، دارو و تجهیزات پزشکی با هماهنگی وزارتخانه‌های صمت، جهادکشاورزی و وزارت بهداشت مصرف شده است.

بی‌اثری ارز 4200 تومانی بر قيمت كالاهای اساسی

جزئیات آماری ارز تخصیص داده شده به واردات کالاهای اساسی در هفت ماهه نخست 1399 نشان می‌دهد که ارز با نرخ ترجیحی تخصیص داده شده به واردات ذرت دامی یک میلیارد و 624 میلیون دلار بوده و روغن خام 778 میلیون دلار و دانه‌های روغنی 777 میلیون دلار بوده است.

آمارهای زیر جزئیات پرداخت ارز با نرخ ترجیحی را نشان می‌دهد:

با این حال لازم است بررسی شود که پرداخت ارز با نرخ ترجیحی چه مقدار توانسته هدف اصلی خود را یعنی کنترل تورم کالاهای اساسی را محقق کند. بررسی گزارش ماهانه مرکز آمار از نرخ تورم برخی از کالاهای اساسی حاکی از اثر اندک پرداخت ارز 4200 تومانی به این کالاها است.

 گروه روغن‌ها و چربی‌ها که 25 درصد از کل مصرف ارز با نرخ ترجیحی را به خود اختصاص داده ‌است، تورم مهرماه نسبت به ماه قبل 16/2 درصد بوده، همچنین تورم این گروه کالایی نسبت به زمان مشابه سال قبل 34/8 درصد بوده  است.

این درحالی است که نهاده‌های اصلی تولید روغن خوراکی با ارز نرخی ترجیحی وارد کشور شده و عملا تورم در این کالاها باید بسیار کمتر از مقدارهای بیان شده، باشد.

گروه دیگری که سهم که بالایی از تخصیص ارز با نرخ ترجیحی را به خود اختصاص داده، نهاده‌های دام و طیور است که این ارزها مربوط به گروه گوشت قرمز و ماکیان است. جالب توجه است که تورم این گروه در مهرماه 98 منفی 2/6 درصد بوده است.

براساس میزان ارز تخصیص داده شده سهم نهاده‌های ذرت، کنجاله و جو از کل ارز 4200 تومانی، 41 درصد بوده و نزدیک به 3 میلیارد دلار را به خود اختصاص داده است.

بررسی آمار‌های مربوط به این گروه کالایی  نشان می‌دهد که تورم آن نسبت به ماه قبل 3/6 درصد افزایش یافته و همچنین تورم گروه گوشت قرمز و ماکیان نسبت به ماه مشابه سال قبل 20/3 درصد افزایش یافته است.

کاهش قیمت‌های جهانی کالاهای اساسی

اتاق بازرگانی صنايع، معادن و کشاورزی تهران در گزارشی وضعیت تورمی کالاهای اساسی در ایران و جهان را بررسی کرده این گزارش بیان می‌کند که قیمت کالاهای اساسی در ایران در سال‌ جاری افزایش قابل توجهی داشته اما بررسی قیمت‌های جهانی نشان می‌دهد که در 6 ماهه سال 2020 روند نزولی داشته و کاهش تقاضا در اقلامی از جمله ذرت دامی، دانه روغن خام و کنجاله سویا، جو و گوشت ماکیان، قیمت آن نیز کاهش یافته است. 

براساس داده‌های سازمان جهانی فائو، در نه ماهه اول 2020، شاخص قيمت جهانی گوشت، 11/5 درصد و شاخص روغن‌ها 3/7 درصد افت كرده است.

همچنين افت قيمت جو طی 9 ماهه نخست 2020 حدود 30 درصد، افت بهای گوشت ماكيان 29 درصد و افت قيمت ذرت دامی، حدود 3 درصد است.

در شرايط فعلي به دليل وجود واسطه‌ها و دلال‌ها در مسير توليد و توزيع محصولات غذايی در ايران، پرداخت يارانه  به شكل‌های مختلف از جمله ارز 4200 تومانی، نتيجه‌ای جز افزايش حاشيه سود دلال‌ها را به دنبال نخواهد داشت.

آمارهای فوق نيز نشان می‌دهد كه علی‌رغم پرداخت يارانه ارزی به نهاده‌ها و كالاهای اساسی اما تورم اين گروه‌های كالايی كنترل نشده و حتی در برخی موارد به نابسامانی بازار اين كالاها انجاميده است.

‌انتهای پیام/4141/پ