«ابان بن ابی عَیّاش»؛ روایتگر حدیثی که «طاووس القرّاء» شد

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا ـ بارها شنیده‌ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می‌انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل تلاش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن‌ها پیش خشت‌به‌خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته‌اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته‌ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می‌دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره‌ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه‌چینی از این خرمن دانش و فرهنگ، از جلد اول کتاب «تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» تألیف دکتر علی‌اکبر ولایتی که به سال ۱۳۹۲ در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده‌ایم.

ابواسماعیل فیروز بصریِ تابعی، معروف به «ابان بن ابی عَیاش»، محدث شیعی قرن دوم هجری است.

از تاریخ تولد و نحوه زندگی وی اطلاع چندانی در دست نداریم، همین اندازه در منابع آمده است که وی از بسیاری محدثان قدیم روایت کرده است، از جمله سلیم بن قیس هلالی، ابراهیم بن یزید نخعی، حسن بصری، خُلَید بن عبدالله عصَری، ربیع بن لوط، ابوعالیه رُفَیع ریاحی، سعید بن جُبیر، شهر بن حَوشَب، عطاء بن ابی ریاح، مسلم ابن یَسار، ابو نضره عبدی و انس بن مالک صحابی پیامبر.

محدثان بسیاری نیز از ابان بن ابی عیاش حدیث شنیده‌اند، مانند عمر بن حفص؛ یزید بن عمرو؛ عمر بن اُذینه؛ سفیان ثوری؛ عثمان بن عیسی؛ حماد بن عیسی؛ ابراهیم بن ابی بکرة شامی؛ ابراهیم بن محمد فزاری؛ ارطاة بن منذر؛ بکر بن خُنَیس؛ ابراهیم بن عبدالحمید بن ذی حمایه؛ حارث بن نَبهان؛ حسن بن ابی جعفر؛ حسن بن صالح بن حیّ؛ حفص ابن جُمیع؛ حماد بن سلمه؛ حماد بن واقد؛ حفص بن عمر الابار، قاضی حلب؛ عمران قطّان؛ عَنْبَسة بن عبدالرحمان قرشی؛ فضیل بن عیاض؛ محمد بن جُحادة؛ محمد بن فضل بن عطیة؛ معمر بن راشد؛ ابوحنیفه نعمان بن ثابت؛ یزید بن هارون؛ و ابوعاصم عبّادانی.

بیشتر رجال‌شناسان، اعم از شیعی و سنی، ابن ابی عیاش را فردی موثق دانسته‌اند؛ برخی دیگر از رجال‌شناسان سنی گفته‌اند که ابی عیاش در حفظ حدیث ضعیف بوده و در روایت آن دچار فراموشی می‌شده است؛ اما در عین حال، سلامت عقیده، ایمان و پارسایی ابی عیاش را همگان، به ویژه اهل سنت، تأیید کرده‌اند.

گفته‌اند که وی ظاهری آراسته داشت و لباس‌های پاکیزه می‌پوشید و از این رو، مالک بن دینار به ابی عیاش لقب «طاووس القرّاء» داده است. تاریخ درگذشت او را 138ق/755م ذکر کرده‌اند.

هنگامی که حجاج بن یوسف ثقفی (متوفی 95ق/714م) قصد به قتل رساندن سُلَیم بن قیس عامری هلالی، از یاران امام علی(ع) را داشت، سلیم به ابی عیاش پناه برد و در هنگام مرگش کتابی معروف به کتاب سلیم بن قیس را به ابی عیاش سپرد که بعداً او آن کتاب را از سلیم روایت کرد. آن کتاب شامل حوادث و رویدادهای پس از درگذشت پیامبر اکبرم(ص) است و اولین تألیف شناخته شده شیعه در مسائل اعتقادی و عقاید سیاسی محسوب می‌شود و شهرت ابی عیاش نیز به سبب روایت این کتاب است. این کتاب با عنوان السقیفة ایجد الشیعة، در 1980 در بیروت چاپ شد.

 انتهای پیام/4104/