ظرفیت بزرگ انجمن‌های علمی در مقابله با فساد/ آماده فعالیت گسترده در این زمینه هستیم

به گزارش خبرنگار حوزه آموزشی و پژوهشی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، علم در زندگی انسان‌ها همیشه نقش پررنگ و مهمی را ایفا کرده است و در قرن فعلی که سال پایانی آن را طی می‌کنیم به علم و فراگیری آن در دانشگاه‌ها، مراکز آموزشی، حوزه‌های علمیه و... اهمیت داده شده است. هر انسانی که بتواند در زمینه علم و دانش، خود را ارتقا دهد به اقتدار می‌رسد و می‌تواند در مقابل دیگران حرفی برای گفتن داشته باشد.

انجمن‌های علمی یکی از نهادهایی است که بستر تولید علم، خلق پژوهش و توسعه دانش روز بشر در آن‌ها فراهم است و دانشگاهیان و متخصصان می‌توانند در آنجا به ترویج علم و اقدامات پژوهشی و فناورانه بپردازند. این انجمن‌ها فضایی بسیار مناسب برای پرورش استعدادها و خلق ایده‌های نو است که باید توسط مسئولان مربوطه حمایت بیشتری شوند.

کمیسسون انجمن‌های علمی ایران یکی از نهادهایی است که می‌خواهد در فرآیند علمی کشور سهمی ایفا کند. این کمیسیون مرجع قانونی صدور مجوز تأسیس انجمن‌های علمی غیرپزشکی در ایران طبق مصوبه ۲۶۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی در ۷ مهر ۱۳۷۰ است و زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری فعالیت می‌کند. در همین راستا با محمد جلالی، دبیر کمیسیون انجمن‌های علمی ایران به گفتگو نشسته‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

فساد با تحریم رابطه مستقیم دارد

آنا: یکی از موضوع‌هایی که انجمن‌های علمی می‌توانند به آن ورود کنند، فساد است. در ابتدا در زمینه فساد مطالبی را بفرمایید.

جلالی: فساد به‌‌عنوان بزرگ‌ترین مانع پیشرفت کشورها، در نهادها و سازمان‌های بیشتر جوامع وجود دارد و آمارهای دوره‌ای در رسانه‌ها نشان‌دهنده وجود آن در سازمان‌ها و دولت‌های مختلف است. بررسی نتایج گزارش "سازمان شفافیت بین‌الملل" (Transparency international organization) به‌عنوان یک مؤسسه غیرانتفاعی و غیردولتی بین‌المللی فعال در امر مبارزه با فساد در جهان، نشان می‌دهد که وضعیت فساد در ۵۳ درصد کشورها هرسال بدتر و وخیم‌تر از قبل شده‌ است.

به استناد این گزارش، وضعیت بیش از ۳۰ درصد کشورها تغییری نکرده و فقط ۱۸ درصد کشورهای دنیا توانسته‌اند اندکی در مبارزه با فساد بهبود پیدا کنند و خوشبختانه ایران با یک نمره بهبود، جزو این گروه است.

فساد در سطح ملی تبعات بسیاری برای هر یک از جوامع دارد که از جمله آن می‌توان به ممانعت از رشد و توسعه، هدر رفتن منابع و تعارض سیاست‌های دولت‌ها با منافع اکثریت نام برد و بالاتر از آن با کاهش اثربخشی دولت‌ها، به اعتماد عمومی صدمه می‌زند. فساد در سطح فردی، فقرزدایی را ناکام می‌گذارد، پاک‌دستی و پاک‌دامنی را به چالش می‌کشد و عزت فردی و اجتماعی را لگدمال می‌کند.

امروز که اقتصاد ایران با تحریم گسترده از طرف دولت ایالات متحده امریکا روبه‌رو شده‌، خطر گسترش فساد و اهمیت مقابله با آن را به مراتب بیشتر از گذشته مطرح کرده است. چرا که تحقیقات و تجربیات عملی حاکی از آن است که فساد با تحریم رابطه مستقیم دارد و همچنین شدت تحریم و طولانی بودن دوره آن، بر تشدید فساد در جامعه هدف تحریم تأثیر می‌گذارد.

آنا: سازمان‌های مردم‌نهاد در زمینه فساد چه نقشی دارند؟

جلالی: مطالعه تجربیات بسیاری از کشورها از جمله ژاپن، اندونزی، کانادا، سنگاپور، کره جنوبی، گرجستان و... و همچنین فعالیت گسترده بسیاری از مؤسسات و نهادهای بین‌المللی و منطقه‌ای غیردولتی و غیرانتفاعی حاکی از آن است که توفیق مبارزه با فساد و ارتقای سلامت، منوط به جلب مشارکت جامعه علمی و مدنی مانند سمن‌ها، رسانه‌ها و مردم در کنار سایر بخش‌هاست.

خوشبختانه وضعیت کشور ما در استفاده از پتانسیل‌های مردمی و شکل‌گیری سمن‌های فعال در این زمینه و الزامات قانونی موجود در این حوزه در سطح ملی و بین المللی روبه‌ رشد است و آینده بسیار روشن و حاکی از رشد و توسعه فعالیت چنین تشکل‌هایی و افزایش قدرت تأثیرگذاری و گره‌گشایی آن‌ها شاهد هستیم.

احساس مسئولیت و درک دغدغه وضعیت چالشی مذکور، علاوه بر ورود نهادهای علمی بلکه منجر به شکل‌گیری و سامان‌دهی تشکل‌های مردمی و مردم‌نهاد و نیز ورود و فعالیت پارلمان بخش خصوصی در این موضوع شده است. تشکل‌های مردمی و علمی با عناوین مختلف در این عرصه حضور فعالانه‌ای را آغاز کرده و هرکدام از آن‌ها به نوبه خود منشأ اثرات مثبت بوده‌اند؛ این تشکل‌های مردمی علم‌محور با ابراز نگرانی از رشد فساد در کشور، مصمم هستند تا با جهادی مستمر و انقلابی به‌طور جدی و پیگیر برای ارتقای سلامت نظام اداری و مبارزه با فساد، رسالت خویش را در کمک به تحقق اهداف کلان ایران اسلامی به انجام برسانند.

اقدامات انجمن‌های علمی برای مبارزه با فساد

آنا: انجمن‌های علمی در زمینه فساد چه کاری می‌توانند انجام دهند؟

جلالی: انجمن‌های علمی در راستای انجام مسئولیت اجتماعی خود برای مبارزه با فساد می‌خواهند با اتحاد و همدلی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بین‌رشته‌ای توان علمی و اجرایی انجمن‌های علمی و تشکل‌های مردمی را به مرحله عملیاتی برسانند و معتقد هستند هم‌افزایی این مجموعه علمی و مردمی‌، ظرفیت جدیدی برای مبارزه با فساد در کشور ایجاد می‌کند. انجمن‌های علمی می‌توانند در مقابله با فساد فعالیت گسترده انجام دهند.

در همین راستا انجمن‌های علمی ایران، مبارزه با فساد و ایجاد سلامت اداری را به‌عنوان یکی از اولویت‌های کاری خود بر شمرده‌اند و اقدام به ایجاد «اتحادیه علمی ارتقای سلامت فرهنگ و اقتصادی» کرده‌اند. این اتحادیه متشکل از ۱۰ انجمن در سال ۱۳۹۹ و پس از فعالیت‌های چندین ساله تعدادی از انجمن‌ها در حوزه مبارزه با فساد تشکیل شد.

انجمن‌های علمی فعال در حوزه مبارزه با فساد به فعالیت‌هایی مختلفی پرداختند. چهار تن از روسای انجمن‌های علمی در پنل تخصصی پنجمین همایش مبارزه با فساد حضور پیدا کردند و ریشه‌های شکل‌گیری فساد و راهکارهای مقابله با آن را بررسی کردند.

مشارکت در برگزاری همایش‌های سالانه روز ملی مبارزه با فساد، بهره‌مندی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از انجمن‌های علمی در مقابله با فساد علمی و بررسی و نقد آیین‌نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی از دیگر کارهایی است که کمیسیون انجمن‌های علمی ایران انجام داده است.

آنا: چه سوالاتی در حوزه مشارکت انجمن‌های علمی برای مبارزه با فساد و پیگیری آنان برای پاسخگویی وجود دارد؟

جلالی: سوالات مختلفی در این زمینه مطرح است. نقش انجمن‌های علمی و توان علمی و اجرایی بین‌رشته‌ای آن‌ها در مدیریت مبارزه با فساد چیست؟ چگونه و با چه الگو‌، مدل و راهبردهای مدیریتی از طریق هم‌افزایی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های علمی می‌توان بر این چالش فائق آمد‌؟

آیا انجمن‌های علمی کشور از یک رهیافت کلی، منسجم و مادر (ره نگاشت/ نقشه راه واحد) برای فائق آمدن بر مسائل مدیریتی کشور با تأکید بر مدیریت مبارزه با فساد برخوردار است؟ (چرایی و چگونگی) آیا انجمن‌های علمی کشور از نقش و جایگاه خود به مثابه "کمیسیون فنی- تخصصی و اتاق فکر" مجمع تشخیص مصلحت نظام آگاه و با تاکید بر مدیریت مبارزه با فساد برخوردار است؟ (ضرورت و اقدام)
آیا برنامه راهبردی و عملیاتی سیاست‌های کلی نظام اداری کشور ابلاغی مقام معظم رهبری و به ویژه برنامه‌های مربوط به مدیریت مبارزه با فساد در دستور کار شورای انجمن‌های علمی کشور قرار گرفته و احکامی ناظر به آن در تهیه و تدوین برنامه‌های پنج ساله توسعه کشور به ارگان برنامه‌ریز (‌سازمان برنامه و بودجه‌) پیشنهاد می‌شود‌؟ این سوالات خوب است که توسط انجمن‌های علمی در مجامع مختلف پاسخ داده شود.
انتهای پیام/۴۱۱۸/