آیا هواپیمای اوکراینی با «جنگ الکترونیک» آمریکا ساقط شد؟/ سناریویی که توسط یکی از فرماندهان ارشد نظامی کشور مطرح شد

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری آنا، امیر سرتیپ عبدالعلی پورشاسب، معاون ارزیابی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) در برنامه‌ای تلویزیونی در پاسخ به سؤالی درباره احتمال سقوط هواپیمای اوکراینی گفت: «حدس من این است که یک جنگ الکترونیک بود که توسط آمریکا انجام گرفت، حتی شلیک موشک کروز را هم از مرز گزارش کردند».

صحبت‌های امیر پورشاسب، نخستین واکنش رسمی یک مقام عالی‌رتبه نظامی در ایران است که عامل سقوط هواپیمای اوکراینی را «جنگ الکترونیک» معرفی می‌کند.

فرمانده ارشد نظامی ایران: احتمال جنگ الکترونیک وجود دارد

معاون ارزیابی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) با تشریح برخی از موارد مشابه جنگ الکترونیک در جهان گفته بود که هواپیمای روسی که در سوریه توسط ترکیه منهدم شد، با جنگ الکترونیک بوده و اسرائیل با این کار قصد برهم زدن رابطه بین ترکیه و روسیه را داشته است.

حتی این فرمانده ارشد نظامی کشور به این موضوع هم اشاره کرد که اسرائیلی‌ها قصد داشتند، با این ترفند هواپیمای مسافربری ماهان ایرانی را در آسمان سوریه ساقط کنند. امیر پورشاسب شاید نخستین فرمانده نظامی ارشد ایران باشد که این موضوع را به‌وضوح عنوان می‌کند.

او معاون ارزیابی استراتژیک‌ترین قرارگاه‌های نظامی ایران است. قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا(ص) عالی‌ترین قرارگاه عملیاتی نظامی در ایران است که مسئولیت طراحی و هماهنگی و نظارت عملیاتی نیروهای مسلح را برعهده دارد. یکی از نکات مهم این قرارگاه فرماندهان آن است. دو سرلشکر سپاه و ارتش فرمانده و جانشین قرارگاه را برعهده دارند و تمام معاونان قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا(ص) از سرداران و امیران ارشد سپاه و ارتش هستند. «سرلشکر رشید» فرمانده و «سرلشکر حسنی سعدی» جانشین قرارگاه است؛ بنابراین صحبت‌های امیر پورشاسب می‌تواند بسیار متقن و دقیق باشد.

پرواز شماره 752 هواپیمایی بین‌المللی اوکراین یک پرواز مسافربری بود که از مبدأ تهران به مقصد کی‌یف در حال پرواز بود و هدف شلیک موشک پدافند ایران قرار گرفت و منهدم شد. در 21 دی ماه ستادکل نیروهای مسلح ایران در بیانیه‌ای اعلام کرد که این هواپیما توسط پدافند ایران مورد هدف قرار گرفته است. این اتفاق بعد از شهادت سردار سلیمانی توسط آمریکا صورت گرفت که ایران در پاسخ به به ترور سردار سپاه توسط واشنگتن پایگاه عین‌الاسد آمریکا در عراق را مورد هدف شلیک موشک قرار داد.

بیانیه مهم ستاد کل نیروهای مسلح درباره سقوط هواپیما

از همان ابتدا نظریه‌های زیادی در مورد انهدام هواپیمای مسافربری اوکراین مطرح شد. یکی از این سناریوها موضوع «جنگ الکترونیک» بود. در بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح، علت شلیک پدافند چرخش و نزدیک‌شدن به یک مرکز حساس نظامی سپاه ذکر شده‌ است.

نکته مهم این است که سردار حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه هم احتمال جنگ الکترونیک را رد نکرده است. فرمانده نیروی هوافضای سپاه در نشست خبری پیرامون این موضوع با بیان اینکه اگرچه در آن شب نیروهای پدافندی ایران در بالاترین سطح هشدار بوده‌اند، اما «به خاطر برخی ملاحظات» منطقه پرواز ممنوع اعلام نمی‌شود.

حاجی‌زاده گفت: «اپراتور هواپیما را کروز تشخیص می‌دهد و موظف بوده در چنین شرایطی تماس گرفته و تأییدیه بگیرد، خبط اپراتور هم همین است، اما ظاهراً سیستم ارتباطی‌اش با اختلال روبه‌رو شده و نمی‌توانسته تماس بگیرد که شاید به دلیل شلوغ بودن شبکه یا جمینگ (نوعی اختلال جنگ الکترونیک بر ضد رادار) بوده ‌است که در نهایت او ۱۰ ثانیه فرصت داشته ‌است که تصمیم بگیرد، ولی اپراتور بدترین حالت یعنی حمله را انتخاب می‌کند».

کارشناسان دانشگاهی هم به این موضوع اشاره کرده‌اند. چه کسی به اپراتور اعلام کرده است که موشک کروز به سمت تهران شلیک شده است و آیا اپراتور در سیستم راداری خود هواپیما را کروز تشخیص داده است؟

به اپراتور گفته شده کروز در راه تهران است!

بعد از این موارد بود که یکی از مراکز دانشگاهی بیانیه‌ای در رابطه با سقوط هواپیمای اوکراینی منتشر کرد. آزمایشگاه پژوهشی فضای سایبر دانشگاه تهران با صدور بیانیه‌ای تاکید کرد: «مسئولیت سانحه‌ تأسف‌بار رخ‌داده به‌صورت مستقیم متوجه رژیم جنایتکار آمریکاست و به‌دلیل اعمال عملیات فریب بر سیستم فرماندهی و کنترل سامانه‌ پدافند موشکی ایران واقع شده و نقش خطای انسانی در آن منتفی است».

در قسمتی از این بیانیه آمده بود: «با اتکا به بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و توضیحات سردار سرتیپ پاسدار حاجی‌زاده، فرمانده محترم نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در تاریخ 21 دی 1398 و همچنین با عنایت به اسناد راهبردی ایالات متحده‌ آمریکا و بررسی علمی و فنی موارد مشابه نظیر خطای سامانه‌ پدافند موشکی سوریه در سال 2018، شلیک موشک به هواپیمای MH-۱۷ مالزی بر فراز اوکراین در سال 2014 و حمله‌ سایبری به هواپیمای AC۱۳۰s و EC۱۳۰s آمریکا توسط روسیه در سال 2018؛ این نتیجه علمی با قطعیت اعلام می‌شود که سانحه رخ‌داده به‌دلیل اعمال عملیات فریب بر سیستم فرماندهی و کنترل سامانه پدافند موشکی ایران واقع شده و نقش خطای انسانی در آن منتفی است».

این بیانیه موجی از خبرها درباره سقوط هواپیمای اوکراینی را به راه انداخت. در همین رابطه علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی در گفتگو با خبرنگار حوزه دفاعی و امنیتی گروه سیاسی خبرگزاری آنا، در پاسخ به این ادعا که برخی علت‌های دیگری را سبب سقوط دلخراش هواپیمای اوکراینی می‌دانند، اظهار کرد: «نیروهای مسلح ابعاد مختلف سقوط هواپیما  اعم از هک، نفوذ و جنگ سایبری را بررسی می‌کند و تحقیقات ادامه دارد».

البته بعد از مصاحبه، ذوالنوری، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در رابطه با این موضوع هم گفته بود که احتمال جنگ الکترونیک و هجوم سایبری حادثه سقوط هواپیمای اوکراینی تقریباً تا الان منتفی شده است.

یکی از کارشناسانی که به موضوع جنگ الکترونیک در رابطه با سقوط هواپیمای اوکراینی اعتقاد دارد در نشست خبری که سال گذشته در خبرگزاری آنا برگزار شد، گفته بود: «در بیانیه شماره یک، دلیل سقوط فریب فرماندهی و کنترل اعلام شد و اعلام شد که خطای انسانی منتفی است. البته در بیانیه به چند ظن و گمان هم بر اساس سوابق پژوهش‌ها و حوادث گذشته اشاره شد و همچنین اذعان شد آمریکا در این سانحه نقش داشته است».

آزمایشگاه سایبر دانشگاه تهران: سقوط هواپیمای اوکراینی نوعی عملیات سایبرنتیک بود!

سرپرست آزمایشگاه پژوهشی فضای سایبر دانشگاه تهران عنوان کرد: «نوعی عملیات در سایبرنتیک وجود دارد که در آن یکی از ارکان اطلاعات به‌گونه‌ای دستخوش تغییر می‌شود که تشخیص غیرواقعی بدهد یا اقدام نادرست انجام دهد؛ که به آن فریب فرماندهی و کنترل (CCD) گفته می‌شود. اگر مفهوم فریب را در کنار چهار رکن فضای سایبر قرار دهیم، به فریب در اطلاعات، کنترل، محاسبات و ارتباطات می‌رسیم. فریب به این معناست که سیستم می‌توانسته تصمیم درست بگیرد، اما اطلاعات به‌گونه‌ای دستخوش تغییر شده که منجر به تصمیم‌گیری نادرست شده است».

جعبه سیاه هواپیمای اوکراینی بعد از چند ماه به فرانسه ارسال شد تا مورد بازبینی دقیق قرار بگیرد. رئیس سازمان هواپیمایی کشوری نتیجه بازخوانی اطلاعات جعبه سیاه هواپیمای اوکراینی را اعلام کرد که بر مبنای آن مشخص شد تا 19 ثانیه پس از اصابت موشک نخست که به سوی هواپیما شلیک شده بود، مسافران در سلامت بودند».

وی گفت: «موشک دوم 25 ثانیه بعد از موشک نخست شلیک می‌شود و قطعات ناشی از موشک نخست و اصابت آن به هواپیما موجب قطع هم‌زمان جعبه‌های CVR و FDR شده است». اما رئیس سازمان هواپیمای علت اصلی سقوط هواپیما و این را که چرا اپراتور هواپیما را مورد هدف قرار داده است، اعلام نکرد.

در نهایت صحبت‌های معاون ارزیابی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) نشان می‌دهد که کماکان احتمال وجود جنگ الکترونیک در ماجرای سقوط هواپیمای اوکراینی وجود دارد و باید دید آیا تحقیقاتی در این زمینه تا رسیدن به نتیجه حاصل می‌شود یا خیر؟

انتهای پیام/4082/پ