یادداشت/ حیدر امیران*
کرونا و تأثیر آن بر کسب‌وکارهای ایران
استاد کارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی در یادداشتی به مراحل و گام‌های تحقق نقش مهم مدیران در صیانت از سازمان‌ها در مقابل کرونا پرداخته است.
به گزارش خبرنگار حوزه آموزشی و پژوهشی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، حیدر امیران، استاد کارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی در یادداشتی به مراحل و گام‌های تحقق نقش مهم مدیران در صیانت از سازمان‌ها که همانا آماده نگه‌داشتن سازمان برای مواجههٔ بهینه با تغییرات محیطی(مثل کرونا) در قالب مفهوم مهمی به نام سناریوسازی است، پرداخته است.
در این یادداشت آمده است:
گام‌های هفت‌گانه پیاده‌سازی روش سناریو از این قرار است:
1- فرمول‌بندی مسئله و آزمایش سیستم
ازآنجایی‌که معمولاً سناریوها برای بهبود روش‌های جاری فردی و سازمانی جهت نیل به آینده‌های مرجح به کار می‌روند، باید فرمول‌بندی مشخصی از مسئله یا مشکل موردنظر داشته باشیم. گاهی افراد یا سازمان‌ها شخصاً مسئله یا مشکلی را در روش‌های جاری خود احساس نمی‌کنند، اما ممکن است ناظرانی خارج از محیط سازمان مسائل و مشکلات احتمالی را شناسایی کنند. ازاین‌رو بهترین راه برای تدوین و پیاده‌سازی سناریو این است که کارشناسانی را برای این کار از خارج از سازمان و به‌غیراز خودمان دعوت کنیم.
آزمایش سیستم نیز می‌تواند روشنگر مسائل و مشکلات احتمالی موجود باشد، اگر ورودی و خروجی‌های سیستم از تناسب منطقی برخوردار باشند، سیستم به‌درستی کار می‌کند، در غیر این صورت به‌طور حتم مسئله یا مشکلی در میان است و باید آن را یافته و برطرف نماییم.
2- جستجوی متغیرهای کلیدی
اگر شناخت صحیحی از سیستم موردنظر پیدا کنیم، می‌توانیم متغیرهای کلیدی آن را نیز شناسایی کنیم. این متغیرها می‌توانند در خارج یا داخل سازمان باشند و به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر کارکردهای فردی و سازمانی تأثیر داشته باشند. با شناسایی این متغیرها می‌توانیم بازنگری‌های لازم را در ماهیت و نقش آن‌ها به عمل آوریم و روندها و عوامل کلیدی جدیدی را پایه‌ریزی کنیم. البته باید به یاد داشته باشیم که جایگزین ساختن عوامل جدید به‌جای عوامل قدیمی همیشه به‌سرعت امکان‌پذیر نیست و معمولاً فعالیتی زمان‌بر است.
3- تعیین ستون‌های راهبردی و اهداف
یک سناریو زمانی می‌تواند به‌درستی پایه‌ریزی و اجرا شود که در آن ستون‌های راهبردی و اهداف فردی و سازمانی به‌درستی تعیین شده باشد. در موقعیت‌های فردی تغییر پی‌درپی و مستمر اهداف یک آفت است که باید با آن مقابله نمود. در بُعد سازمانی نیز کارکردهای سازمانی تحت تأثیر اهداف از پیش تعیین‌شده‌ای قرار دارند که بازنگری دوره‌ای در آن‌ها اجتناب‌ناپذیر است. باید میان تجدیدنظر در اهداف فردی و سازمانی تعادلی منطقی برقرار کنیم تا پیاده‌سازی متعادل سناریو میسر شود. شناخت جایگاه درست و واقعی عوامل تعیین‌کننده، ایجاد توازن قوای منطقی و شناسایی همگرایی‌ها یا واگرایی‌ها موجود میان عوامل تعیین‌کننده از اهمیت شایان توجهی برخوردار است.
4- پایش میدان احتمالات
آینده همیشه آن‌گونه که ما می‌خواهیم به وقوع نمی‌پیوندد و افزون بر شناسایی احتمالات متفاوت باید منتظر رویارویی با عوامل شگفتی‌ساز نیز باشیم. سناریوهای موفق سناریوهایی هستند که تمامی ملاحظات ممکن را در ارتباط با احتمالات گوناگون و حتی شگفتی سازها رعایت کرده‌اند. همواره پیاده‌سازی سناریوهای جامع آسان‌تر و منطقی‌تر از اجرای سناریوهای یکجانبه گرایانه اعم از خوش‌بینانه و بدبینانه است و سناریوهای جامع همان سناریوهای واقع‌نگر هستند. شناسایی "ترجیحات" یعنی آن چیزهایی که برای آینده ترجیح می‌دهیم یا حذف عوامل نامطلوب همگی ازجمله ملاحظاتی هستند که باید در این مسیر رعایت شوند.
5- طرح پرسش‌های کلیدی برای آینده
سناریوها همواره دربردارندهٔ مجموعه‌های محتمل از فرضیه‌های گوناگون هستند. یکی از نکات مهمی که همواره در پیاده‌سازی سناریوها مورد توجه اندک واقع می‌شود، اما به‌نوبه خود بسیار تعیین‌کننده است، طرح پرسش‌های کلیدی برای آینده است. به بیانی دیگر پس از دریافت سناریوهای تدوین‌شده از دست یک سناریونویس یا آینده‌پژوه باید در نشستی مشترک به همراه او این پرسش‌ها را مطرح کنیم.
شاید مهم‌ترین و کلیدی‌ترین پرسش این باشد که پس از اجرا یا پیاده‌سازی سناریو یا سناریوهای موردنظر با چه شرایطی در آینده روبه‌رو خواهیم شد و نقش ما در شکل دادن به آینده یا آینده آفرینی تا چه اندازه خواهد بود؟ کدام یک از سناریوهای در دسترس از کارکرد قدرتمندتری برخوردارند و اولویت‌بندی سناریوهای بدیل یا جایگزین بر حسب میزان توانمندی‌های آن‌ها چگونه است؟ آیا سناریوهای موجود ما را قادر به تأثیرگذاری بر آینده می‌سازند یا برعکس تأثیرپذیری ما را از شرایط پیش‌بینی‌شده (یا نشدهٔ) آینده افزایش می‌دهند؟ طرح این‌گونه پرسش‌ها در حقیقت نوعی عیارسنجی سناریوها پیش از پیاده‌سازی آن‌ها است.
6- اجرای سناریو
پس از طی نمودن مراحل بالا و در صورت تأیید هریک از آن‌ها می‌توانیم سناریوهای دریافتی یا پیشنهادی را اجرا کنیم. باید به یاد داشته باشیم که سناریوها مسیرهای آینده را برای ما تعیین می‌کنند و تا وقتی در این مسیرها حرکت خود را آغاز نکنیم افقی از آینده را پیش روی خود نخواهیم داشت. سناریوها درواقع دربردارندهٔ تصاویر آینده هستند که به دست خود ما ترسیم شده‌اند و هرگاه ضروری دانستیم می‌توانیم تغییرات لازم را در آن‌ها ایجاد کنیم، بنابراین این تصاویر ثابت و غیرقابل تغییر نیستند، بلکه در برابر ارادهٔ ما منعطف هستند. اهمیت یک سناریو در این است که خود نوعی پیش‌بینی است و پیش از رویارویی با آینده شکل مرجح و مطلوب آن را در ذهن خود رقم زده‌ایم.
7- یادآوری اهداف و معیارها
همواره در طول مدت زمانی که یک سناریو پیاده‌سازی می‌شود، باید اهداف و معیارهای اولیهٔ نگارش و اجرای سناریو را به یاد داشته باشیم و آن‌ها را فراموش نکنیم. در مجموع پنج هدف یا معیار را می‌توان برای سناریوهای جامع در نظر گرفت که عبارت‌اند از: ارتباط، انسجام، معقول بودن، اهمیت و شفافیت. بدیهی است که این پنج معیار تنها در سناریوهای جامع قابل مشاهده است و تمامی سناریوها از این ویژگی‌ها برخوردار نیستند و هر یک به‌طور نسبی برخی از آن‌ها را در خود جای داده‌اند.
فراموش نکنیم که تغییرات محیطی امری عادی و معمولی در فرآیند زندگی و کسب‌وکار است و این پاسخ ماست که بعضاً غیرعادی و غیرمتناسب با مشکلات و چالش‌های پیش آمده است.
لذا از این منظر می‌توان گفت که کرونا غیرعادی نیست ، عدم تمایل ما به اعمال به‌موقع تغییرات و مواجهه ضعیف با آن غیرعادی و غیرطبیعی است.
به امید روزی که جمله MADE IN IRAN خود گویای کیفیت محصولات و خدمات کشور عزیزمان ایران باشد.
* حیدر امیران، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
انتهای پیام/4040/
انتهای پیام/
