انتشار گزارش کمیته حقیقت‌یاب درباره دلیل سقوط شهر «قندوز» افغانستان

به‌گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا به‌نقل از شبکه خبری «بی‌بی‌سی»، کمیته حقیقت‌یاب پنج نفره به ریاست مشترک «امرالله صالح» رئیس پیشین اداره امنیت ملی و «فاروق وردک» وزیر پیشین معارف (آموزش و پرورش) 18 مهر کار خود را به دستور «اشرف‌غنی» رئیس‌جمهوری آغاز کرده بود.

این کمیته روز گذشته (شنبه) با انتشار گزارشی اعلام کرد: برای تهیه این گزارش 200 صفحه‌ای، بیش از دو هزار صفحه اسناد و مدارک مربوط به سقوط «قندوز» بررسی و با افراد مختلفی، از مقام‌های دولتی گرفته تا افراد عادی مصاحبه شده است.

«امرالله صالح» در این گزرش آورده است: کمیته حقیقت‌یاب کار خود را بر سه موضوع اصلی رهبری استراتژیک، وضع ساختاری نهادها و وضعیت دسترسی به امکانات متمرکز کرده بود. ما نهادی به نام «شورای امنیتی ملی افغانستان» را که ریاست آن با رئیس‌جمهوری است، نقد، بررسی و تحلیل کردیم و خلاءهایی را که در شیوه کار این نهاد بود آشکار کردیم.

«صالح» گفت: برخی نهادهای دولتی در سطح استراتژیک و در سطح عملیاتی دروغ می‌گویند. ما این دروغ را در گزارش آشکار کرده‌ایم.

وی افزود: یکی از اشتباهات بزرگ استراتژیک دولت این بود که «چهاردره» و «دشت ارچی» را طالبان می‌گیرند و اقدامی انجام نمی‌شود. سپس آنها پیشروی می‌کنند و منطقه «آقتاش» در شرق «قندوز» را تصرف می‌کنند. به‌دنبال این اقدامات طالبان در چند ماه گذشته، دولت به ابتکار ضعیفی متوسل می‌شود و خیزش مردمی را ایجاد می‌کند. نیرویی بی‌نظم در شرق «قندوز» به وجود می‌آورد، یعنی قبل از ورود به «قندوز»، طالبان شهر را به محاصره خود درآورده بودند.

رئیس کمیسیون حقیقت‌یاب دومین و بزرگ‌ترین ناکامی در دفاع از «قندوز» را «پیچیدگی ساختارها» عنوان کرد و گفت: نبود تعریف مشخص در روابط میان والی و فرمانده پلیس در ولایت، باعث سردرگمی میان نیروها شده بود و آن‌ها در روز بحران نمی‌دانستند که از چه کسی اطاعت کنند.

«صالح» گفت: مشکلی در کمبود امکانات یا دسترسی به آن نبوده است. هیچ سربازی به‌دلیل دسترسی نداشتن به غذا و مهمات عقب‌نشینی نکرده بود، بلکه برعکس، بخشی از جنگ افزارهای آن‌ها به دست طالبان افتاده است.

وی افزود: کمیته حقیقت‌یاب از ماه اردیبهشت تا روز هفتم مهر به انجام تحقیقات مشغول بود، یعنی یک روز پس از سقوط شهر «قندوز» و روزی که نیروهای آمریکایی ستون مهاجمان گروه طالبان را در نزدیک فرودگاه «قندوز» بمباران کردند. زمانی که طالبان در ساعت 3 بامداد ششم مهر عملیات تهاجمی خود را از چهار طرف به شهر «قندوز» آغاز کرد، بسیاری از زمینه‌های این عملیات را با استفاده از ضعف نیروهای دولتی آماده کرده بودند و به همین دلیل توانستند تا ساعت 4:30 عصر همان روز این شهر را تصرف کنند.

«امرالله صالح» افزود: گروه طالبان برای تصرف شهر استراتژیک «قندوز» که تنها پنج در کمتر از هفت کیلومتر مساحت دارد، به سه تاکتیک روی آورد نخست، جنگ طولانی و فرسایشی با پلیس محلی دوم، پراکنده‌کردن محیطی جنگ با هدف متفرق کردن نیروهای ارتش از «قندوز» و سوم، نفوذ به داخل شهر.

«صالح» خاطرنشان کرد: وقتی نیروهای پلیس خسته شدند و واحدهای ارتش هم به «بدخشان»، «بلخ» و برخی مناطق دیگر پراکنده شدند، طالبان مرکز اصلی ارتش را دور زدند و به مواضع پلیس به‌عنوان نقطه‌های ضعف دولت حمله کردند. در چنین حالتی ارتش حتی نتوانست در برابر پیشروی طالبان به داخل شهر واکنش نشان دهد.