ایجاد «سامانه حافظه ملی ایرانیان» و «سنا» آرزویم بود / لزوم گسترش امکانات و برطرف کردن نواقص این طرح

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، سامانه حافظه ملی ایرانیان و سامانه نشریات ایران (سنا) در روزهای گذشته، توسط سازمان اسناد و کتابخانه‌ ملی ایران، تاسیس شد. سامانه حافظه ملی ایرانیان دارای چهار بخش «شبکه کتابخانه‌های کشور»، «شبکه مراکز اسناد کشور»، «فهرستگان نسخ خطی» و «بانک نشریات ایرن» است و در سامانه سنا، امکان دسترسی به نشریات از زمان قاجار تا کنون وجود دارد.

داود فیرحی، پژوهشگر فقه سیاسی درباره تاسیس سامانه حافظه ملی ایرانیان و سامانه نشریات ایران (سنا) به خبرنگار خبرگزاری آنا گفت: این سامانه را دیدم، سال‌ها بود که آرزو داشتم چنین امکانی برای پژوهشگران در ایران وجود داشته‌باشد. حتی در چندین شبکه نخبگی دیدم که از راه‌اندازی این سامانه به عنوان خبر خوب استقبال کردند. راه‌اندازی این سامانه اتفاقی خوب، اما کف مطالبات است.

این استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، با اشاره به اینکه در سامانه حافظه ملی ایرانیان تصویر نشریات بارگذاری شده‌است، ادامه داد: همین دسترسی واقعا ارزشمند است. اگر مسئولان این سامانه می‌توانستند همراه عکس، امکانی برای استفاده از متن ایجاد کنند، تا قابل استفاده سریع‌تر برای پژوهشگران مهیا باشد، خیلی ارزشمندتر می‌شد. البته شرایط کنونی سامانه ارزش زیادی دارد و قابلیت زوم برای عکس‌ها درنظر گرفته شده‌است.

لزوم توجه به کلیدواژه‌ها برای تسهیل دسترسی پژوهشگران به منابع

فیرحی با اشاره به اینکه برخی از نشریات خوانایی لازم را ندارند، چراکه زمان زیادی از چاپ آن‌ها گذشته است، گفت: بودن چنین سامانه‌ای بسیار خوب است، زیرا پیش از این برای پیداکردند یکی از این نشریات مانند اختر، مدت‌ها حسرت می‌کشیدم و به مکان‌‎های متفاوتی مراجعه می‌کردم.

وی با اشاره به اهمیت وجود کلیدواژه برای جستجو و دسترسی ساده به منابع مورد نیاز، ادامه داد: گاهی کل متن در سامانه بارگذاری نمی‌شود و با بارگذاری مثلا 40 کلیدواژه برای هر شماره نشریه، محقق را برای پیدا کردن اطلاعات مورد نیاز راهنمایی می‌کنند. اقدامی مشابه پیش از این توسط مرکز کامپیوتری نور انجام اما نیمه تمام رها شد. البته این مرکز در اقدامی فعالیت‌های قبلی خود را جبران و تمام مذاکرات قبل و بعد از انقلاب و مجلس هشتم را به صورت تمام متن بارگذاری کرد.

امکان دسترسی به متن برای پژوهشگران در نظر گرفته‌شود

به گفته او برخی از مراکز پژوهشی، امکان دسترسی به متن را برای کاربران قرار داده‌اند، تا افرادی که می‌خواهند به صورت مستند از آن استفاده کنند، بتوانند از این سامانه کپی و در متن خود با ارجاع از سامانه استفاده کنند. وی افزود: استفاده از متون به عنوان انتخاب برای کاربران در نظر گرفته و برای انجام آن از دانشجویان استفاده شود. به صورتی که مبلغی برای تایپ اعلام شود و با هزینه‌ای که کاربر برای دسترسی به متون می‌پردازد، حق‌الزحمه دانشجویان پرداخت شود. تعداد زیادی از دانشجویان دکتری به این سندها نیاز دارند، مشتری این بخش زیاد خواهد بود.

این استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران افزود: حتی اگر کاربری متن هزینه داشته باشد، محققین با پرداخت هزینه از آن استفاده خواهند کرد. فرض کنید قسمتی از روزنامه اختر، مشروطه یا کلکته به صورت تایپ شده در دسترس باشد، پژوهشگر حاضر است که برای تایپ آن هزینه کند. قسمت پایه سامانه می‌تواند رایگان باشد و با بودجه دولت و کمک خیرین اداره شود، اما قسمتی که استفاده از متن را ممکن می‌کند، می‌تواند به صورت اختیاری در نظر گرفته شود تا پژوهشگران بتوانند با پرداخت هزینه از آن استفاده کنند.

سامانه حافظه ملی ایرانیان، مانند ترمینال عمل می‌کند

یکی از هدف‌های سامانه حافظه ملی ایرانین، ایجاد شبکه بین کتابخانه‌های ایران اعلام شده‌است، چراکه اسناد زیادی در شهرهای مختلف ایران به صورت پراکنده وجود دارد و برخی از آنها هنوز شناسایی نشده‌اند. فیرحی درباره امکان ایجاده شبکه میان کتابخانه‌های ایران با استفاده از سامانه حافظه ملی ایرانیان، گفت: این سامانه مانند یک ترمینال عمل می‌کند و واقعا خوب است. دیدم مراکز دیگر هم بخش دیجیتال درست کرده‌اند اما اطلاعات آنها پراکنده است. فرض کنید از موتور جستوجوی کتابخانه ملی بتوان به مراکز دیگر مانند کتابخانه مجلس، کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و کتابخانه‌های خارج از کشور وصل شد، این سامانه می‌تواند ترمینال خوبی باشد و به یک ابررسانه تبدیل شود، البته ابتدای راه است و نیاز به توسعه دارد.

به گفته این پژوهشگر فقه سیاسی، نباید نگران توقف فعالیت سامانه حافظه ملی ایرانیان بعد از تغییر مدیریت‌ها بود. چراکه این پروژه پخش و وارد عرصه عمومی خواهد شد. به همین دلیل فشار افکار عمومی خواستار ادامه آن خواهد بود. وی افزود: اگر این سامانه بخش بزرگی به عنوان عضوپذیری داشته باشد، به وسیله حجم بزرگ اعضا، انرژی عظیمی وارد سامانه خواهدشد. این مسئله ربطی به جناح، دیدگاه و ... ندارد. دسترسی به اطلاعات در عصر دیتا، نیاز اساسی جامعه است و اگر ممکن نباشد، از سایر کشورها عقب خواهیم ماند.

انتهای پیام/4028/