شناخت ۸ چالش بحران حاشیه نشینی توسط دانشگاه آزاد اسلامی/ کدام پایان‌نامه‌ها به حل حاشیه‌نشینی می‌پردازند؟

 گروه دانشگاه خبرگزاری آنا-محدثه حسینی؛ امروزه مسئله حاشیه‌نشینی در اکثر شهرها و کلان‌شهرهای ایران به‌عنوان بحرانی جدی تبدیل‌شده است از همین رو دانشگاه آزاد اسلامی که خود را یک دانشگاه حل مسئله می‌داند، برنامه علمی حاشیه‌نشینی را یکی از برنامه‌های علمی نظام پایش آزاد قرار داده است که این برنامه علمی در سال 98 بر عهده دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان رضوی قرار گرفت.

در این راستا جهت استفاده بهینه از پتانسیل عظیم دانشجویان تحصیلات تکمیلی، با کمک طرح پایش آزاد به شناسایی چالش‌های فراروی حاشیه‌نشینی، تعریف زمینه‌های پژوهشی کاربردی و درنهایت به تهیه نظام موضوعات در این موضوع، پرداخته‌شده است.

بیشتر بخوانید: 

صفر تا صد طرح پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی

در این راستا جلسات و کارگروه‌های تخصصی به‌منظور تبیین نحوه احصا و تدوین نظام موضوعات مطابق با برنامه علمی مصوب برگزار شد. طی جلسات مختلف برگزارشده با حضور رئیس دبیرخانه برنامه‌های علمی استان و اعضای کمیته علمی با مدیران و مسئولین شهری مرتبط با حوزه حاشیه‌نشینی (نظیر اعضای شورای اسلامی شهر مشهد، رئیس کمیسیون مناطق کم برخوردار شورای اسلامی شهر مشهد، مدیرعامل سازمان بازآفرینی شهرداری مشهد، معاون سازمان محیط‌زیست استان خراسان رضوی و نخبگان و اساتید دانشگاهی متخصص در حوزه‌های مختلف) به شناسایی چالش‌ها و حوزه‌های مرتبط با این مسئله اقدام شده و موارد در هشت چالش عمده طبقه‌بندی شدند.

مسئله حاشیه‌نشینی مسئله‌ای چندوجهی و بسیار پیچیده بوده و صرفاً یک مسئله اجتماعی و یا کالبدی-فضایی نیست. براین اساس طبق مطالعات صورت گرفته در اسناد بالاسری و جلسات متعدد با کارشناسان و متخصص حوزه‌های مختلف، چالش‌های پیشرو مسئله حاشیه‌نشینی در هشت حوزه اصلی به شرح زیر طبقه‌بندی شدند.

ساناز سعیدی مفرد در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا، معتقد است که پیامد رشد صنعتی کشورهای جهان، بروز مسائل و مشکلات اجتماعی، اقتصادی، فضایی فراوانی بود که یکی از آن‌ها حاشیه‌نشینی است. مناطق صنعتی فعال به‌عنوان قطب‌های جاذب جمعیت، به فراخوانی نیروی کار از نقاط مختلف کشور خویش و یا دیگر کشورهای جهان پرداخته و مازاد جذب‌شده این نیروها را در سکونتگاه‌هایی نامناسب و یا سرپناه‌هایی سرهم‌بندی شده در نقاطی بخصوص از شهر گرد هم آورند و در این راستا حاشیه‌نشینی چهره خویش را آشکار ساخت. بدین ترتیب از پیامدهای صنعتی شدن و شهرنشینی شتابان، می‌توان به پدیده حاشیه‌نشینی و سکونت‌گاه‌های غیررسمی اشاره نمود. حاشیه‌نشینی که شاید همزاد شهر و شهرنشینی باشد، در شرایط امروزی ابعاد بزرگ‌تری یافته و یکی از مسائل مهـم کـشورها، به‌ویژه کشورهای کمتر توسعه‌یافته محسوب می‌شود.

به گفته وی در ایران نیز، حاشیه‌نشینی به‌عنوان یک چالش فراگیر و بحرانی جدی در بسیاری از شهرها و کلان‌شهرها خودنمایی کرده است. در پی جریان سریع شهرنشینی در چندین دهه اخیر و بروز پدیده حاشیه‌نشینی، مشکلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، امنیتی و زیست‌محیطی فراوانی در اغلب شهرها و کلان‌شهرهای ایران به وجود آمده است. میزان بالایی از جمعیت شهرنشینی در کلان‌شهرهای کشور تحت تأثیر عواملی نظیر جذابیت‌های شهری، امکانات و خدمات بیشتر و نهایتاً مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به کلان‌شهرهاست. اقشار کم‌درآمد ساکن در مناطق روستایی و شهرهای کوچک و شاغل در فعالیت‌های تولیدی سنتی به جهت در حاشیه واقع‌شدن این بخش‌ها و به‌منظور رهایی از فقر و بهره‌گیری از خدمات و امکانات، راهی شهرها می‌گردند؛ و این سیل مهاجرت به شهرها یکی از زمینه‌های اصلی بروز پدیده حاشیه‌نشینی بوده است.

مجری برنامه علمی حاشیه‌نشینی می‌گوید طبق تعریف، حاشیه‌نشینی پدیده‌ای است که با اسکان غیررسمی و بدون مجوز گروه بزرگی از مردم در مکانی در کنارهٔ شهرها ایجاد می‌شود. حاشیه‌نشینان کسانی هستند که در قلمرو زندگی اقتصادی – اجتماعی شهرها به سرمی برند و همواره حس می‌کنند جزو شهروندان محسوب نمی‌شوند، این گسست از جامعهٔ شهری همراه با ویژگی‌های زیست – حاشیه‌ای هم چون شکل و نوع مسکن، مهارت‌های شغلی و خصلت روابط اجتماعی آن‌ها را از شهروندان متمایز می‌سازد. آن‌ها از یک‌سو به دلیل عدم تطبیق با محیط شهری و از سوی دیگر براثر عوامل پس‌ران شهری از محیط‌های شهری پس‌زده می‌شوند و به‌تدریج در کانون‌های به‌هم‌پیوسته یا جدا از هم در قسمت‌هایی از شهر سکنی می‌گزینند.

سعیدی مفرد در ادامه تصریح می‌کند که محل سکونت و نوع مسکن آن‌ها با محل سکونت متعارف شهری مغایر بوده و مالکیت آن غالباً غصبی است و در اغلب موارد از کمبود شدید سرانه‌های خدماتی و امکانات و تسهیلات شهری محروم می‌باشند. همچنین آنان ازنظر وضعیت فرهنگی و اقتصادی نیز با جمعیت شهری تمایز دارند. بدین ترتیب حاشیه‌نشینان کسانی هستند که در محدوده اقتصادی شهر زندگی می‌کنند و اما جذب نظام اقتصادی- اجتماعی شهر نشده‌اند.

انتهای پیام/4084/