رشته مهندسی نفت؛ شرایط فعلی و چشم‌انداز آینده/ رشته‌ای که اشباع نشده‌ و اشتغال در آن قطعی است

گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ تحولات بازار نفت و گردش تاریخی سیاست‌های کلان کشور از منابع نفتی به اقتصاد درون‌زا گرچه می‌تواند بارقه امید بزرگی را از اتکای صرف اقتصاد کشور به ذخایر نفتی ایجاد کند؛ اما برای افرادی که علاقه‌مند به تحصیل و اشتغال در این بخش هستند، ممکن است موجب سردرگمی شود.

خبرنگار آنا به همین منظور با فرخ خیری مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی‌شهر به گفتگو نشسته است که از نظر مخاطبان می‌گذرد.

آنا: ضرورت ارائه رشته مهندسی نفت در دانشگاه‌ها چیست؟

خیری: بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده تا سال ۲۰۳۵ حدود ۳۰ درصد افزایش تقاضای انرژی در جهان خواهیم داشت؛ بنابراین نفت به عنوان تامین کننده بخش عظیمی از انرژی تا سال ۲۰۳۵ قطعاً در صدر قرار دارد و با توجه به اهمیت این موضوع و سرمایه‌های وابسته به نفت از جمله مهم‌ترین آنها، روان کننده‌ها، صنایع پارچه، پلاستیک، پلیمر و حتی صنعت بزرگی مانند مس نیز قیمت جهانی آن به قیمت نفت وابسته است. از طرف دیگر با توجه به اینکه کشور ما دارای منابع عظیم هیدروکربنیک هست و با توجه به شرایط خاص و نیاز فناوری‌های جدیدی که دیده می‌شود، آینده بسیار خوبی را در این رشته تحصیلی پیش‌بینی می‌کنیم. 

آنا: وضعیت اشتغال فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی نفت را در کشورمان چگونه ارزیابی می‌کنید؟

خیری: با توجه به اینکه بخش زیادی از اقتصاد کشور  همچنان وابسته به نفت است و صنایع و شرکت‌های زیر مجموعه زیادی به افراد متخصص نیاز دارد، در منظر اول شاید فقط وزارت نفت به چشم بیاید؛ اما در بازار کار، شرکت‌های تابعه شرکت نفت اعم از شرکت های اکتشافی، حفاری و بهره برداری بازار کار وسیعی برای فارغ التحصیلان رشته مهندسی نفت ایجاد شده است.

آنا: در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر در چه مقطعی در این رشته دانشجو پذیرش می شود و  امکانات این دانشگاه در این رشته و امتیازات آن در مقایسه با سایر دانشگاه های دیگر چیست؟ 

خیری: رشته مهندسی نفت در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد واحد خمینی‌شهر ارائه می شود. آن چیزی که در بحث مهندسی نفت اهمیت دارد، ارتباط بصری و فنی با صنعت است یعنی دانشگاهی که ارتباط نزدیک و خوبی با صنعت داشته باشد می‌تواند به این مهم دست یابد.

واحد خمینی شهر هم کتابخانه جامع و کاملی در این رشته تحصیلی دارد و هم در بخش آزمایشگاهی دوستان ما تمام تلاششان را می‌کنند که دروس آزمایشگاهی را به صورت کاملاً عملی و کاربردی به دانشجو آموزش بدهند .

در بخش بازدیدها و کارآموزی ها هم با توجه به سابقه خوبی که دانشگاه دارد با شرکت‌های معتبر نفتی مثل پالایشگاه اصفهان همکاری می‌کند. در خصوص کارآموزی هم تلاش ما افزایش سطح فنی و دانش علمی دانشجویان این رشته است.

آنا: چه رشتههای تحصیلی از دوره دبیرستان و هنرستان میتوانند وارد رشته مهندسی نفت بشوند , چه پیش زمینههای تحصیلی برای موفقیت در این رشته نیاز است؟

خیری: متأسفانه مردم اطلاعات دقیقی نسبت به این رشته ندارند و ذهنیت اشتباه دارند. دانشجویانی که از هنرستان وارد این رشته تحصیلی می‌شوند، چون از پایه شروع می‌شود اگر حداقل اطلاعات علمی را هم داشته باشند، می‌توانند با توجه به دروسی که می‌گذرانند با همکاری استادان مربوط دانش فنی خود را افزایش دهند. از نظر دروس دبیرستان و هنرستان، ریاضی و فیزیک در رشته مهندسی نفت خیلی مهم است؛ اما با حداقل اطلاعات می‌توان به راحتی به سطح علمی مناسب رسید.

آنا: منظورتان از حداقل اطلاعات چیست؟

خیری: رشته مهندسی نفت مجموعه‌ای از دروس زمین‌شناسی، دروس مکانیک سیالات  و ریاضی است؛ بنابراین فقط ریاضی، مطرح نیست؛ بلکه موضوع استفاده از روابط ریاضی است و نیازی به حفظ فرمول‌ها ندارد، این موضوع موجب می‌‌شود که دغدغه دانشجویان کم شود؛ زیرا رشته‌های دیگری هستند که مستقیماً با مسائل ریاضی در ارتباطند و این کار دانشجو را سخت می‌کند.

آنا: با توجه به اینکه در واحد خمینی‌شهر رشته مکانیک سیالات و جامدات نیز وجود دارد به نظر شما همپوشانی رشته مهندسی مکانیک و رشته مهندسی نفت در این واحد دانشگاهی چگونه است؟

خیری: این فرصت کم نظیری است که از استادان برتر کشوری هر دو رشته مهندسی مکانیک سیالات و مهندسی نفت در این واحد دانشگاهی مشغول به تدریس هستند؛ بنابراین دانشجویان می‌توانند از این ظرفیت بزرگ بهره ببرند. در همپوشانی هم تعدادی دروس مشترک هستند مانند ترمودینامیک، مکانیک سیالات و درس‌هایی از قبیل انتقال حرارت و... که بین دو رشته مشترک است. 

آنا: دانشجویان برای موفقیت در این رشته چه توانمندی‌هایی را باید کسب کنند و بعد از فارغ‌التحصیلی چه جایگاهی باید داشته باشند؟ 

خیری: قطعاً امروز یکی از مباحث مهم استفاده از نرم‌افزارهای مهندسی است. نرم افزارها بسته به گرایش و علاقه‌ای که دانشجویان به آنها دارند، متفاوت هستند. در بخش استخدام مهم نیست که گرایش آنها چیست، تسلط به نرم افزارها مهم است. برای مثال با توجه به نیاز به شبیه سازی مخازن  و عمر مخزن‌ها که خیلی طولانی است، الان نیاز به فرآیندهای ازدیاد برداشت و افت فشار روی آنها به وجود آمده و این فرآیندها و این توسعه‌های جدید در فازهای ریکاوری‌های ثانویه و ثالثیه نیازمند دانش فنی بالا و دانش نرم‌افزاری و شبیه‌سازی است که می‌توانند دانشجویان با استفاده از اینها، آینده خود را تضمین و بازار کار مناسبی را برای خود ایجاد و یا شرایط را برای ادامه تحصیل در دانشگاه‌های برتر دنیا فراهم کنند. 

آنا: سطح علمی واحد خمینی‌شهر در این رشته را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

 خیری: همانطور که می‌دانید دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی‌شهر بین دانشگاه‌های آزاد اسلامی کشور در سال 2020 در رتبه‌بندی جهانی «سایمگو» عنوان نخست را کسب کرد؛ بنابراین مجموعه دانشگاه خیلی به پیشرفت و افزایش سطح علمی علاقه دارد و این مقایسه کردن نیازمند یک پارامترهای خاص هست، مثلاً در بعضی از دروس خود همان منبعی که در دانشگاه صنعتی شریف  استفاده می‌شود را تدریس می‌کنیم، این یعنی هیچ تفاوتی از نظر سطح علمی نیست و کسی که علاقه داشته باشد، می‌تواند از بار علمی استادان حتی در مقاطع بعدی استفاده کند. 

آنا: نزدیکی فاصله واحد خمینی‌شهر با پالایشگاه اصفهان، چه فرصت جدیدی برای کسانی که می‌خواهند در این دانشگاه تحصیل کنند را ایجاد کرده است؟ 

خیری: با توجه به توسعه پالایشگاه و شرکت‌های تابعه وزارت نفت به‌خصوص در اصفهان، اولویت با افراد بومی است؛ بنابراین فردی که در اصفهان تحصیل کرده از شرایط ویژه‌ای برخوردار است. در بخش استخدام هم افرادی که فارغ‌التحصیلان این رشته باشند، دستشان باز است؛ زیرا کارکنان شرکت نفت رو به بازنشستگی می‌روند و با توجه به طرح‌های توسعه جدید، شرایط کاری فراهم شده و اکنون پالایشگاه اصفهان در حال برگزاری آزمون استخدامی است و جذب نیرو انجام می‌دهد که یکی از شرایط استخدام، بومی‌بودن است یعنی در استان اصفهان تحصیل کرده و مدرک گرفته باشد.
  
آنا: غیر از پالایشگاه اصفهان فضاهای جدید کجا هستند؟ 

خیری: شرکت‌های گاز، پخش و پالایش، شرکت‌های خدماتی که زیرمجموعه این شرکت‌ها قرار دارند، شرکت‌های پتروشیمی، شرکت‌های تولید روان‌کارها از دیگر فضاها برای اشتغال بعد از تحصیل در رشته مهندس نفت هستند.

آنا: چند درصد احتمال دارد که فارغ‌التحصیلان این رشته استخدام شوند یا فضای شغلی مناسب با رشته خود را پیدا کنند؟

خیری: وقتی وارد مهندسی نفت می‌شوید، اینقدر گستردگی دارد که کمترین ذهنیت شما استخدام است. حتی اگر موضوع استخدام نباشد، شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه کننده تجهیزات و تکنولوژی‌های روز هستند که اگر دید بلندتری داشته باشید، می‌توان در راه‌اندازی شرکت‌های دانش‌بنیان یا همکاری با این شرکت‌ها به پیشرفت و فناوری‌های جدید با ارزش افزوده فوق‌العاده دست یافت؛ البته پیش زمینه ذهنی مردم این است که وقتی فردی در وزارت نفت کار می‌کند، وضع مالی خوبی دارد، این موضوع عاری از حقیقت نیست؛ چراکه فیلد بسیار پولسازی است و کسانی که تخصص دارند در این زمینه تعدادشان کم و تخصصشان بسیار ارزشمند است. این رشته، رشته اشباع نشده‌ای است و افرادی که مدرک گرفته‌اند با سطح علمی مناسب قطعاً استخدام شده‌اند و در آینده نیز می‌توانند استخدام شوند. 

آنا: از نظر شما اگر بخواهیم برای یک دانشجوی مهندسی رشته نفت، یک مسئولیت اجتماعی تعریف کنیم چه می گوییم؟

خیری: الان در شرایطی هستیم که با افت قیمت نفت و تحریم مواجهیم. درباره افت قیمت نفت، برای مثال؛ شما جنسی دارید قیمتش افت می‌کند، اینجا شما ضرر نمی‌دهید؛ بلکه می‌گذارید جنس‌تان بماند تا به قیمتش برسد؛ اما قراردادهای نفتی که با شرکت‌های نفتی بسته شده شما را ملزم می‌کند به فروش نفت، یعنی اینکه شما نمی‌توانید بگویید چون قیمت افت کرده نمی‌فروشم.

این یک نعمت الهی است که کشور ما در منطقه نفت‌خیز قرار بگیرد، مهندسی نفت می‌تواند به‌شدت در آینده کشور تأثیر داشته باشد. وقتی نفت در ایران کشف شد، یک جرقه بود از لحاظ شرایط اقتصادی و یک توجه جهانی را به سمت ایران جلب و منابع عظیمی  را به سمت ایران جذب کرد تا جایی که امروز می‌توانیم بگوییم این رفاه نسبی که الان داریم در پرتو نفت است؛ اما امروز یک مهندس نفت باید بهینه‌سازی کند.

در تولید از مخازن نفت باید عمر مخزن را افزایش داد و در نهایت ضریب بازیافت افزایش یابد که این در نهایت خدمت به کشور است. صنایع دیگری که وابسته به نفت است مثلاً صنایع خوراکی و دارو، این می‌تواند بازار کاری را در کشور به وجود بیاورد. اگر نفتی که تولید می‌کنیم، نتوانیم بفروشیم، کشور باید فضایی برای تبدیل آن به فرآورده‌های مورد نیاز داشته باشد حتی می‌تواند به خودکفایی و تولید و اشتغال کمک بسزایی کند؛ بنابراین باید از خام فروشی با فضایی که به وجود آمده به سمت تولید و تهیه محصولات نفتی حرکت کنیم و اگر شرایط فراهم شود و جذب سرمایه خارجی داشته باشیم، می‌توانیم در این صنعت خیلی پیشرفت کنیم و این خلأها را پرکنیم و این مهم فقط به دست متخصصان نفتی انجام می شود.

آنا: از وقتی که در اختیار ما قرار دادید سپاسگزارم.

خیری: بنده هم از توجه خبرگزاری آنا به این رشته تحصیلی و فرصتی که برای معرفی این رشته به مخاطبان و داوطلبان در اختیار اینجانب قرار دادید، تشکر می‌کنم. 

انتهای پیام/4062/