احیای تالاب انزلی نیازمند اقدامات فوری است/ نگذاریم نجات تالاب زیبای شمال به مرحله بازگشت‌ناپذیر برسد

به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، موقعیت جغرافیایی کشور در دسترسی به بزرگ‌ترین دریاچه دنیا یعنی خزر باعث خلق اکوسیستم‌های منحصربه‌فردی در نواحی شمالی کشور شده که یکی از این آنها تالاب انزلی است.

این تالاب که به‌‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین زیستگاه‌های طبیعی کشور محسوب می‌شود، به‌دلیل ویژگی‌های خاص زیست محیطی میزبان بیش از 100 گونه پرنده، 50 گونه ماهی و صدها گونه گیاهی بوده و علاوه بر این‌که نام آن در کنوانسیون رامسر (با هدف اصلی استفاده خردمندانه از تالاب‌ها) ذکر شده، از سوی سازمان بین‌المللی حیات پرندگان نیز به‌عنوان یک زیستگاه با اهمیت برای پرندگان تشخیص داده‌ شده است.

این اکوسیستم ارزشمند چند سالی است که حال و روز خوبی ندارد و وضعیت آن به‌گونه‌ای است که به‌طور کامل در معرض خشک شدن و نابودی قرار دارد و تالابی که در گذشته در عمیق‌ترین مناطق ژرفای آن به حدود 8 متر می‌رسید اکنون به‌دلیل افزایش سطح رسوبات ژرفای آن به یک و نیم و نهایتاً دو متر رسیده است.

تصرفات غیرقانونی و تغییر کاربری، ورود پساب و فاضلاب به تالاب، تخلفات آبخیزداری، احداث سد‌ها در بالادست، احداث موج‌‌شکن از جمله مواردی است که این عرصه 20 هزار هکتاری را در آستانه نابودی کامل قرار داده است.

بنا به اذعان عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست، حجم رسوبات موجود در این تالاب حدود 700 میلیون تن برآورد می‌شد که عملاً خارج کردن این حجم از رسوب (به روش‌های معمول یعنی حمل با تریلی) 20 سال زمان نیاز داشت.

بیشتر بخوانید:

تخلیه لجن از تالاب انزلی ۲۰ سال زمان می‌برد

لجن انباشته‌شده در تالاب انزلی مورد مصرف اکوسیستم قرار گرفته است

اصرار بر اجرای طرح «بایوجمی» کار دست محیط زیست داد

با توجه به این وضعیت، به‌کارگیری روش‌های نوین در حذف رسوبات معدنی و آلی برای تأمین عمق مناسب در تالاب یک راهکار اجتناب‌ناپذیر بود که روشی که در این راستا از سوی سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت روش بایوجمی یا همان زیست‌پالایی بود.

این روش به‌عنوان یک راهکار لایروبی از سوی دانشگاه صنعتی اصفهان پیشنهاد شد و پس از بررسی‌های لازم در سال 96 به‌صورت آزمایشی در چهار استخر در تالاب انزلی به مرحله اجرا درآمد اما پس از 33 روز از اجرا، این پروژه پرهزینه و غیرعلمی شناخته شده و از سوی دادستانی انزلی به اتهام تخریب محیط زیست، تضییع حقوق بیت‌‌المال و نشر اکاذیب در تابستان 98 تعطیل شد.

در این فرآیند لایروبی از نانوذرات اکسید تیتانیوم استفاده شد که بنا بر اذعان برخی از کارشناسان این ماده بعد از فرآیند تصفیه به شکل رسوب در کف ته‌نشین می‌شود و در طول دوره احیا به بافت زنده آبزیان ورود پیدا کرده که حتی احتمال سرطان‌زا بودن آن و انتقال آن به انسان نیز وجود دارد موضوعی که البته از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان تکذیب شد؛ اما با این وجود این تکذیب طرح هم متوقف شد.

در این میان از سال گذشته تاکنون کاهش عمق و افزایش رسوبات وضعیت تالاب را وخیم‌تر می‌کرد تا این‌که موضوع احیای تالاب انزلی در ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور مطرح و به‌عنوان یکی از تالاب‌های در معرض خطر شناخته شده و راه‌حل‌هایی برای نجات آن مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

مسعود باقرزاده کریمی، مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست در گفتگو با خبرنگار آنا در ارتباط با تصمیمات اتخاذ شده در ستاد ملی هماهنگی مدیریت تالاب‌های کشور برای حذف سریع رسوبات تالاب انزلی گفت: برای احیای تالاب طرحی 7 ساله در قالب پروژه‌های متعددی پیشنهاد شد که این پروژه‌ها در قالب دو دسته فعالیت مطرح شد.

وی ادامه داد: یک سری پروژه‌ها قرار است که در داخل تالاب و دسته دیگر در حوزه آبخیز به مرحله اجرا گذاشته شود. فعالیت‌های داخل تالاب شامل 14 پروژه است که عمدتاً به بررسی وضعیت رسوب تالاب، نحوه حذف رسوبات آلی و معدنی و عمق دادن مجدد به تالاب به انجام خواهد رسید.

مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست مبارزه با گونه‌های غیربومی در حفاظت از گونه‌های تالاب و همچنین حمایت از جامعه محلی و جلب مشارکت آنان را از دیگر برنامه‌ها برای احیا و حفظ تالاب انزلی دانست.

باقرزاده کریمی در ارتباط با پروژه‌های خارج از تالاب و در حوزه آبخیز تالاب انزلی نیز گفت: جمع‌آوری پسماندها از تالاب و رودخانه‌ها در بالادست‌ها، مدیریت پسماند در مبدأ، کنترل رسوب از جمله اقداماتی است که در حوزه آبخیز باید به انجام برسد. تکمیل تصفیه‌خانه‌های فاضلاب‌های شهرهای رشت، انزلی و صومعه‌سرا نیز از جمله پروژه‌هایی است که در جریان احیای تالاب باید مورد نظر قرار بگیرد ولی از آنجایی‌که به نتیجه رسیدن آن نیازمند اعتبار کلانی است انجام آن نیازمند هماهنگی با سازمان برنامه و بودجه دارد.

وی در خصوص اقدامات لازم به‌منظور حذف هر چه سریع‌تر رسوبات انباشته شده تالاب انزلی هم عنوان کرد: این موضوع مربوط به بررسی هیدرودینامیک رسوب در تالاب انزلی و ارائه راهکارهای مدیریت رسوب است که راهکارهای متنوعی در ارتباط با آن وجود دارد و پس از بررسی‌های لازم و اجماع نظر کارشناسان به مرحله اجرا خواهد آمد.

به‌نظر می‌رسد با توجه به این‌که فرآیند ورود پساب‌های مختلف صنعتی و فاضلاب‌های شهرهای اطراف تالاب به این عرصه باارزش زیست محیطی ادامه دارد و بیش از یک سال هم از توقف طرح سازمان حفاظت محیط زیست (بایوجمی) برای احیای آن می‌گذرد می‌بایست تصمیمات اتخاذ شده هر چه سریع‌تر به مرحله اجرا درآید در غیر این‌صورت اگر تالاب در چرخه حیات خود به مرحله بازگشت‌ناپذیر برسد یکی از مهم‌ترین اکولوژی‌های طبیعی کشور در آینده‌ای نزدیک نابود خواهد شد.

*قاسم شجاع

انتهای پیام/4105/پ