کلیه؛ وظایف، نحوه کارکرد و راه های درمان انواع بیماری‌های کلیه

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، بدن ما دو کلیه دارد که هر کدام تقریباً به اندازه مشت ما است. آن‌ها تقریباً در نزدیکی ناحیه‌ی میانی پشت بدنمان قرار دارند، درست زیر قفس سینه (زیر دنده‌ها). در داخل هر کلیه حدود یک میلیون ساختار کوچک به نام نفرون وجود دارد. آن‌ها خون را تصفیه می‌کنند و ضایعات و آب اضافی را که تبدیل به ادرار می‌شوند، از بدن دفع می‌کنند. ادرار در لوله‌هایی به نام مجرای ادراری جریان پیدا می‌کند. به مثانه می‌رود که ادرار را در خود ذخیره می‌کند تا زمانی که به توالت بروید و آن را از بدن خود دفع کنید.

بیشتر بیماری‌های کلیوی به نفرون ها حمله می‌کنند. این آسیب‌ها ممکن است باعث شود که کلیه‌ها نتوانند ضایعات را دفع کنند. علل این آسیب‌ها می‌تواند شامل مشکلات ژنتیکی، صدمات یا داروها باشد. در صورت ابتلا به دیابت، فشارخون بالا یا داشتن سابقه‌ی خانوادگی از بیماری کلیوی، خطر ابتلا به بیماری کلیوی بیشتر خواهد بود. بیماری مزمن کلیه در طی چند سال، به تدریج به نفرون ها آسیب می‌رساند. سایر مشکلات کلیوی شامل سرطان، کیست، سنگ کلیه و عفونت کلیه است. پزشک متخصص می‌تواند با انجام آزمایش خون و ادرار، بررسی کند که آیا به بیماری کلیوی مبتلا هستید یا خیر. در صورت نارسایی کلیه‌ها، به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز خواهید داشت.

کار کلیه‌ها در بدن چیست؟

این دو کلیه‌ی لوبیایی شکل، بخشی از دستگاه و مجاری ادراری هستند. آن‌ها در زیر دنده‌ها، در دو طرف ستون فقرات قرار دارند.

کلیه‌ها وظایف متعددی را در بدن بر عهده دارند. ازجمله اینکه کلیه‌ها:

• خون را تصفیه می‌کنند. کلیه‌ها روزانه حدود 200 لیتر خون را تصفیه می‌کنند و سموم، اسید، مواد شیمیایی و مایعات اضافی را از بدن دفع می‌کنند. این ضایعات (ادرار) از مجرای ادراری به مثانه فرستاده می‌شوند که در آنجا این مواد زائد تا زمانی از راه مجرای پیشاب‌راه از بدن خارج شوند، ذخیره می‌شوند.


• فشارخون را تنظیم می‌کنند. کلیه‌ها سطح مایعات را در بدن کنترل می‌کنند و هورمون‌هایی تولید می‌کنند که موجب تنگ‌تر شدن رگ‌های خونی می‌شوند.


• حفظ سلامتی استخوان. کلیه‌ها فرم فعال ویتامین D را می‌سازند و کلسیم و فسفر موجود در بدن را متعادل می‌کنند و باعث تقویت استخوان‌ها می‌شوند.


• تنظیم تولید گلبول‌های قرمز خون. کلیه‌ها هورمون‌هایی را تولید می‌کنند که به استخوان‌ها هشدار می‌دهند تا گلبول‌های قرمز خون تولید کنند که اکسیژن را به بدن می‌رساند.

ده نشانه از وجود مشکلات کلیوی در بزرگ‌سالان

به نقل از دکتر نامداری جراح و فوق تخصص کلیه علائم زیر همه می‌توانند علائم مشکلات کلیوی باشند:

• تورم. متورم شدن صورت یا تورم دست، پا یا کف پاها می‌تواند نشانه‌ای از بیماری شدید کلیوی باشد. "این علائم می‌تواند مربوط به نارسایی کلیه‌ها در دفع کردن مایعات اضافی یا نمک از بدن باشد، یا ممکن است کلیه در حال دفع پروتئین باشد که منجر به ورم بدن می‌شود.


• درد ناگهانی. ممکن است دچار کمردرد یا درد پهلو شوید که تا قسمت جلوی بدن شما کشیده می‌شود. این درد می‌تواند نشانگر این باشد که شما به عفونت ادراری مبتلا شده‌اید که تا کلیه‌ها کشیده شده است و کلیه‌ها را نیز عفونی کرده است. درد شدید کلیه، می‌توان نشانه‌ی سنگ کلیه باشد- سنگ ریزه‌هایی که از مواد معدنی زائد و نمک موجود در کلیه تشکیل شده‌اند.


• تغییر در ظاهر ادرار. ممکن است ادرار قهوه‌ای یا قرمز به نظر برسد و این نشان می‌دهد که ادرار دارای مقداری خون است. وقتی کلیه در اثر هرگونه مشکلی ازجمله بیماری کلیوی، سنگ کلیه، سرطان، کیست یا التهاب آسیب ببیند، باعث ضعف کلیه‌ها می‌شود و باعث می‌شود که خون در ادرار نشت کند. ادراری که به نظر کف دار می‌رسد، می‌تواند نشان‌دهنده دفع پروتئین از کلیه باشد.


• احساس خستگی. بیماری کلیوی پیشرفته می‌تواند کلیه‌ها را از تولید اریتروپویتین، هورمون تنظیم کننده تولید گلبول‌های قرمز بازدارد. این می‌تواند منجر به کم‌خونی، کمبود گلبول‌های قرمز شده که می‌تواند باعث شود شما احساس خستگی کنید زیرا بدن شما اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند.


• گرفتگی ناگهانی عضله. ایجاد و انباشته شدن سموم در جریان خون می‌تواند باعث انقباضات ناگهانی عضلات شود. "این می‌تواند نشانه‌ای از بیماری کلیوی پیشرفته باشد.


• سرگیجه. یکی دیگر از علائم بیماری کلیوی پیشرفته است که می‌تواند به دلیل ایجاد سمومی که بر مغز تأثیر می‌گذارند، ایجاد شود.


• فشارخون بالا. بیماری کلیه یکی از شایع‌ترین دلایل فشارخون بالا است. کلیه‌ها تنظیم می‌کنند که چه مقدار نمک باید در جریان خون ما بماند. اگر کلیه‌ها قادر به انجام این کار نباشند و نمک در خون بماند، می‌تواند فشارخون را افزایش دهد. "یا اگر کلیه آسیب دیده باشد، می‌تواند هورمون‌هایی را تولید کند که منجر به فشارخون بالا شوند."


• دیابت. دیابت شایع‌ترین علت بروز بیماری کلیوی است. مقادیر زیاد قند خون می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند، اگرچه در اوایل، این بیماری به‌ندرت باعث بروز علائم بارز ناشی از مشکلات کلیوی می‌شود.


• نقرس. اسید اوریک بیش از حد باعث تورم در مفاصل، به خصوص انگشتان پا می‌شود که بسیار دردناک است. نود درصد اوقات، بیمار به دلیل ناتوانی کلیوی در دفع اسید اوریک از جریان خون، دچار نقرس می‌شود.


• عفونت‌های مکرر مجاری ادراری. عفونت‌های مکرر ادراری، علاوه بر دلایل دیگر، ممکن است بر اثر سنگ‌های کلیه ایجاد شود. عفونت ادراری (UTI) خطر عفونت کلیه را افزایش می‌دهد که در صورت عدم درمان می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند.

علائم مشکلات و بیماری‌های کلیه در کودکان

علائم ناشی از بیماری‌ها و مشکلات کلیوی در کودکان اغلب متفاوت است. نه فقط در علائم بلکه در نحوه تجربه یک کودک و گزارش دادن آن‌ها، تفاوت‌هایی وجود دارد. کودکان خردسال نمی‌توانند خود را ابراز کنند و ممکن است از لحظه تولدشان علامتی را تجربه کنند اما نمی‌دانند که این امری غیرطبیعی است.

به‌عنوان‌مثال، بچه‌ها ممکن است به خاطر سنگ کلیه، دردی نداشته باشند که غالباً برای بزرگ‌سالان بسیار دردناک است.

مشکلات کلیه در کودکان شامل نقایص هنگام تولد است که باعث انسداد در کلیه‌ها یا سنگ کلیه می‌شود که می‌تواند در شرایط نادری مانند هایپراکسالوری اولیه (اگزالوریای اولیه) نوع 1 ایجاد شود. در هایپراکسالوری اولیه، کبد مقدار بیش از حدی از ماده اگزالات می‌سازد که این مقادیر می‌توانند به هم بچسبند و سنگ‌های بی‌شماری در کلیه‌ها ایجاد کند که منجر به بیماری کلیه می‌شود.

چگونه می‌توان فهمید که کودکی علائمی از مشکلات کلیوی دارد؟ به دنبال علائمی باشید که در افراد بزرگ‌سال نیز تجربه می‌شود، مانند:

• تغییر در ظاهر ادرار.


• فشارخون بالا.


• تورم.

علائم دیگر مانند تب بالا، کاهش میزان ادرار، عفونت مکرر دستگاه ادراری یا سنگ کلیه بخصوص در کودکان نگران کننده است. اگر كودك حتی یک سنگ کلیه داشته باشد، نیاز به معاینه دارد زیرا ممكن است تشخیص، یک بیماری باشد که زندگی فرد را تغییر می‌دهد، مانند هایپراکسالوری اولیه.

تشخیص

اگر یک یا چند مورد از علائم مشکلات کلیوی را دارید، یا کودک شما دچار یک یا چند مورد از علائم است، حتماً به پزشک مراجعه کنید. ارزیابی پزشکی شامل موارد زیر می‌باشد:

• معاینه بدنی.


• سابقه‌ی پزشکی کامل.


• آزمایش خون برای بررسی عملکرد کلیه.


• آزمایش ادرار (آنالیز ادراری) برای یافتن نشانه‌هایی از آسیب کلیه.

پزشک شما همچنین ممکن است برای بررسی و اطلاعات بیشتر، یک سونوگرافی از کلیه یا بیوپسی را دستور دهد.

درمان

چه تغییراتی در سبک زندگی ممکن است به شما کمک کند؟

علاوه بر روش‌های مختلف درمانی، تغییر در شیوه زندگی می‌تواند پیشرفت بیماری مزمن کلیوی را کاهش دهد.

• فشارخون و قند خون بالا را کنترل کنید


• رژیم غذایی سالمی داشته باشید (یا پروتئین کمتری مصرف کنید، یا برنامه غذایی کم نمکی داشته باشید)


• وزن کم کنید


• برای دوره 30 دقیقه‌ای، تمرینات هوازی داشته باشید


• سیگار کشیدن را ترک کنید


• از مصرف برخی از داروهای مسکن خودداری کنید.

در برخی موارد، درمان یک مشکل مرتبط با کلیه، مانند عفونت ادراری که به کلیه‌ها کشیده می‌شود، می‌تواند به سادگی مصرف یک داروی آنتی‌بیوتیک باشد. اگر مشکل سنگ کلیه است، ممکن است لازم باشد اجازه دهید که آن سنگ از بدن دفع شود و سپس رژیم غذایی خود را تغییر دهید تا غذاهای دارای اگزالات فراوان (مانند اسفناج) را محدود کنید.

شرایط جدی‌تر، مانند بیماری پیشرفته و نارسایی کلیوی، در کنار ویزیت‌های منظم پزشک و درمان‌های پیشرفته‌تر، نیاز به تغییر سبک زندگی نیز دارد.

اما اجازه ندهید که امکانات تشخیص شما را از کمک گرفتن و درمان کردن باز دارد. اگر فردی بزرگ‌سال مبتلا به بیماری کلیوی پیشرفته هستید، ممکن است که اولین نشانه‌ی (آشکار) بیماری شما این گونه باشد که بیماری‌تان پیشرفت کرده است ". به‌عبارت‌دیگر، علائم مشکلات کلیه را هر چقدر هم که ناچیز باشند را نادیده نگیرید.

درمان سنگ کلیه

اگر سنگ کلیه تا اندازه‌ای کوچک باشد، ممکن است به‌خودی‌خود از بدن دفع شود.

پزشک شما ممکن است یک داروی مسکن را توصیه کند و همچنین توصیه می‌کند که به میزان 2 تا 3 لیتر آب در روز بنوشید. همچنین ممکن است یک آلفا بلاکر به شما بدهند، دارویی که مجرای شما را شل می‌کند تا به شما کمک کند سنگ راحت‌تر و با دردی کمتر از بدن دفع شود.

اگر سنگ بزرگ‌تر باشد یا باعث آسیب شود، پزشک ممکن است یک روش تهاجمی‌تر مانند موارد زیر را توصیه کند:

• لیتوتریپسی (سنگ شکنی) با امواج شاک ویو (ESWL). در این روش از امواج صوتی (شاک ویو) برای شکستن سنگ کلیه به قطعات کوچک‌تر و دفع راحت‌تر آن از بدن استفاده می‌شود.


• نفرولیتوتومی از راه پوست. در این روش، پزشک با استفاده از تلسکوپ‌ها و ابزارهای کوچکی، سنگ را به روش جراحی خارج می‌کند.


• اسکوپ. در طی این عمل، پزشک از ابزارهای ویژه‌ای استفاده می‌کند که به آن‌ها اجازه می‌دهد از مجرای ادرار و مثانه شما عبور کرده و سنگ را بگیرند و یا آن را خرد کنند.

درمان سرطان کلیه

عمل جراحي درمان اوليه بيشتر سرطان‌های كليه است، عمل جراحی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• نفرکتومی: کل کلیه برداشته می‌شود


• نفرکتومی جزئی: تومور از کلیه برداشته می‌شود

جراح ممکن است از روش جراحی باز (ایجاد یک برش) یا جراحی لاپاروسکوپی (یک سری برش‌های کوچک) استفاده کند.

سایر درمان‌های سرطان کلیه عبارت‌اند از:

• ایمونوتراپی با داروهایی مانند آلدلووکین و نیولوماب


• درمان هدفمند با داروهایی مانند کابوزانتینیب، سورافنیب، همیشهولیموس و تمسیرولیموس


• پرتودرمانی با پرتوهای پر انرژی مانند پرتوهای ایکس

انتهای پیام/