روایت‌های مستند از زندگی و زمانه شهید مظلوم انقلاب/ مستندسازان چگونه شهید بهشتی را به تصویر کشیده‌اند؟

به‌گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، «آیت‌الله دکتر سید محمد بهشتی» از شخصیت‌های کلیدی و تأثیرگذار در سال‌های پیش و پس از انقلاب اسلامی است. تأثیرگذاری او در تبیین پایه‌های فکری و تشکیلاتی نظام جمهوری اسلامی ایران برجستگی بیشتری دارد.

از سوی دیگر فرجامی همچون  شهادت آن هم به دست منافقین در دوران ملتهبی از تاریخ معاصر نیز جذابیت شخصیت او را دوچندان می‌کند.

در سال‌های اخیر و به موازات تولید فیلم‌های مستند با موضوع تاریخ انقلاب اسلامی، شاهد ساخته‌شدن چند فیلم و مجموعه مستند با محوریت زندگی و زمانه شهید بهشتی بوده‌ایم که در ادامه به آن می‌پردازیم.

 یک ملت

مستند پنج قسمتی «یک ملت» به کارگردانی علی فراهانی با محوریت بررسی زندگی سیاسی شهید دکتر بهشتی، توسط مرکز مستند سفیر فیلم تولیدشده است.

 در این مستند، فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی شهید دکتر بهشتی از سال ۱۳۴۲ تا زمان شهادت وی با استفاده از تصاویر کمتردیدشده روایت می‌شود. روایتی متفاوت که بیشتر مخاطبان آن جوانان هستند.

فراهانی که خود یک جوان دهه‌هفتادی است پیش از ساخت این مجموعه، در مستند «آسوده بخواب کوروش» به ماجرای جدایی بحرین از ایران در دهه 50 پرداخته بود. این مستند تاریخی نیز در زمان پخش خود با استقبال مخاطبان و سوی اهالی رسانه و منتقدان مواجه شد. مستند «یک ملت» از سه‌شنبه هفته گذشته پخش خود را از شبکه سوم سیما آغاز کرده و آخرین قسمت آن هم امشب بعد از خبر ورزشی ساعت 19 روی آنتن می‌رود.

بهشتی برای ملت

«بهشتی برای ملت» یکی از تولیدات مؤسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی است که سال گذشته در دهمین جشنواره مردمی فیلم عمار به نمایش درآمد.

اسناد و تصاویر منتشر نشده، فیلم‌های کمتر دیده ‌شده، مطبوعات و مصاحبه‌های آرشیوی محتوای «بهشتی برای ملت» را تشکیل می‌دهند که بازه زمانی سال‌های 1307 تا 1360 را پوشش می‌دهد.

مهدی رمضانی، تهیه‌کننده این مستند ابهام‌زدایی از شخصیت سیاسی آیت‌الله بهشتی  و بررسی نقش او در معماری ارکان نظام جمهوری اسلامی را از جمله اهداف مورد نظر این مستند دانسته است.

این مستند 90 دقیقه‌ای بر پایه منابع موجود در بایگانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی و گفت‌وگو با شخصیت‌های مطلع از حیات شهید بهشتی تولید شده و سازندگان آن تلاش کرده‌اند تا با استفاده از منابع متعدد دیداری، شنیداری و مکتوب غنای محتوایی اثر افزایش یابد.

رمضانی با بیان اینکه مستند «بهشتی برای ملت» یعنی دوران حیات دکتر بهشتی را در برمی‌گیرد، درباره مراحل تولید این اثر گفت: گروه محتوایی و اجرایی مستند، بیش از یک سال مشغول پژوهش و ساخت اثر بودند.

او یک معلم بود

فیلم مستند «او یک معلم بود» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی سید مصطفی موسوی‌تبار با محوریت شخصیت فرهنگی شهید بهشتی و نقش او در تدوین کتب درسی پیش از انقلاب اسلامی تولید شده است.

در این مستند  شخصیت فرهنگی این شهید و نقش وی در شکل‌گیری فرهنگی انقلاب اسلامی و دوران حضور ایشان در آموزش و پرورش به عنوان معلم مورد بررسی قرار گرفته است.

ایده ساخت این مستند که از مرحله تحقیق و پژوهش تا آماده نمایش شدن حدود یک سال به طول انجامیده، درباره نقش برخی روحانیون اثرگذار در تدوین کتب درسی گرفته شده و در نهایت با این حقیقت مواجه می‌شویم که شهید بهشتی در متن بسیاری از این اتفاقات بوده اما هیچ‌گاه تمایلی نداشته است معرفی شود.

در بخش دیگری از این مستند ۴۲ دقیقه‌ای به سابقه فرهنگی شهید بهشتی به‌عنوان یک معلم در دوران پیش از انقلاب و حضور به عنوان مدیر در مدرسه دین و دانش قم، معلم زبان انگلیسی در مدرسه حکیم نظامی قم، انتقال به تهران و حضور در مدرسه کمال به عنوان دبیر زبان انگلیسی پرداخته شده و برای اولین بار دلیل سفر ایشان به کشور آلمان، اقامت در شهر هامبورگ و فعالیت در مرکز اسلامی این شهر بیان می‌شود.

 ترور سرچشمه

«ترور سرچشمه»  به کارگردانی محمدحسین مهدویان و تهیه‌کنندگی مجید رجبی معمار  محصول سال 1396 و از تولیدات مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی است.

این اثر درباره‌ واقعه هفت تیرماه و به شهادت‌رسیدن جمعی از رهبران حزب جمهوری در سال ۱۳۶۰ است. این مستند به بررسی این واقعه‌ تاریخی که به شهادت آیت‌الله سیّدمحمد بهشتی و ۷۲ تن از یارانش منجر شد، می‌پردازد.

کارگردان فیلم‌هایی مانند «لاتاری»، «ماجرای نیمروز» و «ایستاده در غبار» که سال گذشته در جشنواره سی و هشتم سیمرغ بهترین کارگردانی را برای «درخت گردو» دریافت کرد کار خود را با سینمای مستند آغاز کرده است. مستند «آخرین روزهای زمستان» یکی از آثار جذابی است که استعداد او  را در ساخت آثار تصویری با محوریت چهره‌ای شناخته‌شده نشان داد. مستندی که زندگی و زمانه شهید حسن باقری را با ساختاری جدید و جذاب ارائه می‌داد.

مهدویان در «ترور سرچشمه» روبه‌روی مصاحبه‌شوندگان  پرسش‌هایی از قبیل «اسم شما چیست؟»، «در زمان حادثه کجا بودید؟»، «چرا در آنجا بودید؟» و…، را می‌پرسد تا از ورای پاسخ‌های آنان،  تکه‌های پراکنده شهادت شهید بهشتی را در کنار هم بچیند. گویا او در حال بازجویی از آن‌هاست. او شاهدان را فراخوانده تا این پرونده مسکوت‌مانده را دوباره باز و حادثه را از دریچه نگاه آن‌ها بازخوانی کند.

50 دقیقه ابتدایی فیلم چنین ساختاری دارد و پس از آن شبیه به یک مستند پرتره می‌شود. با این حال مهدویان توانسته است با تکیه بر فرم‌های بدیع تصویری روایتی جذاب از واقعه هفتم تیرماه 1360 ارائه دهد.

 انتهای پیام/4104/پ