10 نقش ماندگار پرویز پرستویی در سینمای ایران/ 65 سالگی مردی که با نقش‌هایش شعبده می‌کند!

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، سید مرتضی حسینی ـ متولد 2 تیر 1334 در روستای چارلی (چالو) از توابع «کبودراهنگ» همدان و در  یک خانواده کشاورز. خانواده‌ای که در سه‌سالگی او برای کسب درآمد بیشتر و گذراندن زندگی به تهران کوچ کرده و ساکن محله «دروازه غار» می‌شوند. بعد از دوره کوتاهی حضور در مکتب در همان محله  به مدرسه  صادقیه اسلامی در کوچه گمرک (بین مولوی و شوش) می‌رود.

خیلی زود و از سنین نوجوانی کار نمایش را در مرکز رفاه کاخ جوانان و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آغاز می‌کند. با حضور و تجربه‌اندوزی در گروه تئاتر بهرام بیضایی، جایزه بازیگری تئاتر کاخ جوانان را  در سال 1353 برای بازی در نمایش «دکه» دریافت می‌کند و یک سال بعد و در 20 سالگی بار دیگر این جایزه را برای نمایش «تسلیم‌شدگان» می‌گیرد.

پیوستن به گروه تئاتر «کوچ» به سرپرستی بهزاد فراهانی تجربه‌های جدیدی را برای این بازیگر جوان به همراه داشته و باعث می‌شود تا با جدیت بیشتری کار بازیگری را دنیال کند. فعالیت در تئاتر را تا نخستین سال‌های پس از انقلاب ادامه می‌دهد و سرانجام در سال 1362 اولین نقش سینمایی خود رادر فیلم «دیار عاشقان» به کارگردانی حسن کاربخش ایفا می‌کند. نقشی که برای او دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را از دومین جشنواره فیلم فجر به ارمغان می‌آورد.

این جایزه آغازی است برای نقش‌آفرینی‌های پررنگ او در سینما، تئاتر و تلویزیون و نقش های ماندگار و جوایز پرتعدادی که او را به یکی از بازیگران شناخته‌شده سینمای ایران و رکورددار دریافت سیمرغ بلورین بازیگری جشنواره فیلم فجر تبدیل کرده است. از پرویز پرستویی می‌گوییم؛ بازیگری که امروز 65 سالگی را پشت سر گذاشت.

 به همین  بهانه مروری داشته‌ایم بر 10 نقش ماندگاری که پرویز پرستویی در سینمای ایران از خود به یادگار گذاشته است.

1- «احمد» در «شکار»/ مجید جوانمرد/ 1366

اگرچه فیلم جاده‌ای «شکار» بیشتر با موسیقی سحرانگیز و ماندگار  زنده‌یاد بابک بیات شناخته می‌شود، اما در کنار این موضوع و البته داستان جذاب فیلم، بازی خوب بهروز پرستویی و خسرو شکیبایی هم در ماندگار شدن فیلم نقش قابل توجهی داشت. دو بازیگری که یک دهه بعد به سوپراستارهای سینمای ایران تبدیل شدند، اما در آن زمان برای مخاطبان سینما نام‌های تازه‌ای به‌شمار می‌آمدند.

«احمد» راننده کامیون حامل گوشت است که در مسیر حرکت به سمت تهران بر اثر حادثه‌ای با جوانی انقلابی به نام مصطفی (خسرو شکیبایی) آشنا می‌شود. همسر احمد پابه‌ماه و در آستانه فارغ شدن است و همین موضوع انگیزه او را برای زودتر رسیدن به مقصد افزایش می‌دهد اما همسفرشدن  مصطفی روند عادی سفر او را با چالشی جدید مواجه می‌کند.چالشی که در نهایت با درگیری با مأموران فاز تازه‌ای می‌شود.

بازی برون‌گرا‌ی پرستویی در این فیلم که با صدای پرنشاط و جوان جلال مقامی در مقام صداپیشه همراه شده است، به‌خوبی در تقابل با درونگرایی شخصیت مصطفی قرار می‌گیرد و  جذابیت این فیلم حادثه‌ای و جاده‌ای را افزایش می‌دهد. بگومگوی او با مصطفی و تلاش برای نجات دادنش در سکانس‌های پایانی فیلم از صحنه‌های ماندگار «شکار» برای مخاطبان هستند.

2- «جواد» در  «آدم برفی»/ داود میرباقری/ 1373

فیلمی که پس از سه سال  توقیف، در سال 1376 اکران شد و  لقب پرفروش‌ترین فیلم سال را از آن خود کرد. پرستویی در این فیلم با تکیه بر سال‌ها تجربه بازی در تئاتر، نقش جوانی آسمان جُل، حاضرجواب، پرحرف و رفیق‌باز به‌نام جواد را ایفا می‌کند. جواد که به انگیزه گرفتن ویزای آمریکا به استانبول آمده و سال‌هاست که  در این شهر پایبند شده نوچه دلال بانفوذی به نام «اسی دربه‌در» (داریوش ارجمند) است .

او در این فیلم به‌خوبی توانست با لحن به‌اصطلاح لاتی و ترکیب آن  با  لهجه تهرانی قدیم، دیالوگ‌های جاندار میرباقری را بر قامت «جواتی» فیلم بپوشاند. این فیلم در شرایطی اکران شد که تماشاگران سینما یک سال پیش شاهد هنرنمایی پرستویی در سریال امام علی(ع) در نقش «محمد بن ابابکر» بودند. این  فیلم توانایی پرستویی در بازی کردن در قالب شخصیت‌های متفاوت و متضاد خود را بیشتر نشان داد؛ ویژگی مهمی که بعدها در فیلم‌های دیگر او نیز به چشم آمد.

3- «صادق مشکینی» در «لیلی با من است»/ کمال تبریزی/ 1374

پرستویی در فیلم تحسین‌شده کمال تبریزی تصویری ملموس از یک فرد عادی جامعه ارائه داد که درگیر مشکلات زندگی  است و در شرایطی ناخواسته باید در جایگاهی که با شخصیت او فاصله دارد قرار بگیرد.

او در «لیلی با من است» صادق مشکینی را چنان استادانه و با طنزی به‌اندازه و جذاب به مخاطبان ارائه می‌کند که  تماشای چندباره آن بعد از 25 سال همچنان برای مخاطبان امروز هم جذابیت دارد. این فیلم نشان داد که پرستویی در بازیگری طنز هم توانایی بالایی دارد. او برای بازی در این اثر دیپلم افتخار بهترین بازیگر مرد از چهاردهمین جشنواره فیلم فجر را دریافت کرد.

4- «حاج کاظم» در «آژانس شیشه‌ای»/ ابراهیم حاتمی‌کیا/ 1376

یک شاه‌نقش دیگر از پرویز پرستویی در یکی از ماندگارترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران و به تعبیر بسیاری از منتقدان بهترین فیلم ابراهیم حاتمی‌کیا در مقام کارگردان.

«حاج کاظم» جان‌به‌دربرده از جنگ و زخم‌خورده از زخم‌زبان خودی‌ها، در آزمونی سخت دست به اقدامی عجیب و جسورانه می‌زند. تصمیمی که او،  همرزمش عباس و  مشتریان یک آژانس هواپیمایی را در موقعیتی سخت قرار می‌دهد.

پرستویی در آژانس شیشه‌ای تصویری تمام‌قد از شخصیت ارائه می‌دهد که در سال‌های میانی دهه هفتاد برای بسیاری از مردم ملموس و قابل‌درک است. اهمیت این نقش در کارنامه کاری پرستویی به اندازه‌ای است که شمایل حاج کاظم و لحن بغض‌آلود و نگاه نافذ آن تا سال‌ها و حتی تا به امروز به بخشی جدایی‌ناپذیر  از شخصیت او تبدیل می‌شود.

5- «داریوش جم» در «مرد عوضی»/ محمد رضا هنرمند/ 1376

پرستویی در همان سال که بازی در ملودرام اجتماعی «آژانس شیشه‌ای» و در نقش شخصیت سنگین پیچیده و چندلایه همچون حاج کاظم را قبول کرد در کمدی «مرد عوضی» هم ایفای نقش کرد. این بار در نقشی که هم از لحاظ ماهیت و شناسنامه و هم گریم و شیوه از زمین  تا آسمان با حاج کاظم متفاوت بود اما از این آزمون هم سربلند بیرون آمد. نقشی که او در «مرد عوضی» ایفا کرد هم نمونه تیپیک بازی‌های طنز اوست که بعدها با اندکی تغییرات در برخی از کارها کمدی دیگر او نیز تکرار شد.

 6- «سروان قربانی»  در «مومیایی 3»/ محمدرضا هنرمند/ 1378

یک کمدی موفق دیگر از محمدرضا هنرمند پس از تجربه «مرد عوضی». پرستویی در این فیلم نقش پلیسی پایبند به قانون و وظیفه‌شناس و درعین‌حال  بدشانس و دردسرساز را داشت. زوج پرستویی و رامبد جوان در سکانس‌های دونفره آنها به‌خوبی توانست بار طنز فیلم را به دوش بکشد.

7- «رضا مثقالی» در «مارمولک»/ کمال تبریزی/ 1382

اگر حاج‌کاظم نمونه عالی بازی پرستویی در ایفای نقش‌های جدی است، «مارمولک» را هم می‌توان شاه‌نقش او در زمینه کمدی دانست. پرستویی در این فیلم به شکلی استادانه هر دو شخصیت دزد و روحانی را با تمام ظرایف و ریزه‌کاری‌ها ایفا می‌کند. او در هیچ‌کدام از این دو شخصیت‌ها نه اغراق و اضافه‌کاری دارد و نه به دنبال گدایی خنده از مخاطب به هرقیمتی  است.

8- «یوسف» در «بید مجنون»/ مجید مجیدی/ 1383

یوسف که یک استاد دانشگاه است پس از سال‌ها، در یک عمل جراحی، بینایی خود را باز می‌یابد؛ او  با خدای خویش عهد می‌بندد که در صورت یافتن بینایی، در راه خداوند زندگی کند و  زندگی ساده و متمرکزی که تا به‌حال داشته‌است را با این امکان و فرصتی که مجدداً در اختیارش قرار خواهند داد ارتقا دهد. اما وقتی در شرایط واقعی قرار می‌گیرد و زرق و برق زندگی را مشاهده می‌کند همچون بید بر سر ایمان خویش می‌لرزد.

همین خلاصه داستان کافی است تا بدانیم پرستویی برای ایفای نقشی درونگرا و کم‌دامنه همچون و انعکاس درگیری‌های  درونی او چه کار سختی پیش رو داشته است. کاری که به‌خوبی از عهده آن برآمد و برای بازی در این فیلم توانست سیمرغ بلورین بیست و سومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر را از آن خود کند.

  9- «آقای سلیمانی» در «بیست»/ عبدالرضا کاهانی/1387

مدیر تالار بدعُنُق، کم‌حرف و گوشت‌تلخ فیلم «بیست» آغاز جنبه دیگری از کارنامه بازیگری پرویز پرستویی است. عرصه‌ای که البته پیش از آن در «دیوانه‌ای از قفس پرید» و «پاداش سکوت» هم شمه‌هایی از آن را دیده بودیم. بازی همراه با سکوت و نگاه‌های ممتد، خسته و سرزنشگر، صدای خش‌دار و لحنی  همراه با بغضی فروخفته بعدها به‌تناوب در فیلم‌هایی همچون «امروز» و «مهمان داریم» و «سیزده 59» هم تکرار شد. با این حال بازی در سکوت پرستویی در این فیلم نیز همچون نقش‌های  پردیالوگ و پر سروصدای او موردتوجه منتقدان قرار گرفت.

 10- «حاج حیدر  ذبیحی» در «بادیگارد»/ ابراهیم حاتمی‌کیا/ 1393

حضور دوباره پرستویی در فیلمی از حاتمی‌کیا پس از گذشت  10 سال از آخرین تجربه همکاری. حیدر ذبیحی  رگه‌هایی از حاج کاظم را در خود داشت؛ اما با این حال هم گریم و هم فاصله‌گذاری‌های هوشمندانه پرستویی باعث شد تا شخصیت این محافظ متعهد تفاوت‌هایی روشن با قهرمان فیلم «آژانس شیشه‌ای» داشته باشد. پرویز پرستویی برای بازی در این فیلم سیمرغ بلورین بهترین بازیگری نقش اول مرد از سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر از آن خود کرد.

به‌این‌ترتیب او با دریافت چهار سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد از جشنواره فجر برای فیلم‌های آژانس شیشه‌ای، به‌نام پدر، بید مجنون و بادیگارد و دو دیپلم افتخار برای فیلم‌های دیار عاشقان و لیلی با من است، پرافتخارترین بازیگر جشنواره فیلم فجر شناخته می‌شود.

انتهای پیام/4104/پ