در نخستین رساله دکتری پژوهش‌محور رشته ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی؛
الگوی عملی جامع و بومی بی‌طرفی در اخبار ارائه شد
در نخستین رساله دکتری پژوهش‌محور رشته ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، الگوی عملی جامع و بومی بی‌طرفی در اخبار ارائه شد.
به گزارش خبرنگار حوزه پایان‌نامه گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، در جلسه دفاع نخستین رساله دکتری پژوهش‌محور رشته ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، سمانه سلطانی‌پور با راهنمایی اکبر نصراللهی، الگوی بومی و عملی بی‌طرفی در اخبار را ارائه کرد.
در این رساله، محققان با مطالعه موردی بی.بی.سی جهانی و پرس تی‌وی، با روش‌های پیمایشی، تحلیل محتوا و اسنادی، نخستین بار موفق به ارائه الگوی عملی جامع و بومی بی‌طرفی در اخبار شدند که به تأیید هیئت داوران محمدرضا رسولی، علی گرانمایه‌پور و امیدعلی مسعودی رسید.
این رساله با هدف شناخت شاخص‌های بی‌طرفی و القای بی‌طرفی در اخبار و آگاهی از میزان و چگونگی اجرای شاخص‌های بی‌طرفی و القای بی‌طرفی در رسانه‌های بین‌الملل (بی.بی.سی جهانی و پرس تی‌وی) انجام شد.
مهم‌ترین نتایج به دست آمده از روش پیمایشی این پژوهش حاکی است: اگرچه از نظر بیشتر پاسخگویان، رسانه بی‌طرف در دنیا وجود ندارد؛ اما از نظر حدود نیمی از پاسخگویان معتقد هستند می‌توان با رعایت برخی تاکتیک‌ها و القای بی‌طرفی در صورت ضرورت اثرگذاری و میزان اعتماد مخاطبان را افزایش داد و مخاطبان بیشتری را جذب کرد.
با استفاده از روش تحلیل محتوا نیز پژوهشگران دریافته‌اند میزان رعایت بی‌طرفی در اخبار در بین اهالی رسانه در پرس تی‌وی کمتر از حد متوسط است اما بی.بی.سی جهانی با وجود اینکه طرفدارانه‌تر عمل می‌کند اما شاخص‌های القای بی‌طرفی را بیشتر و دقیق‌تر از پرس تی‌وی استفاده کرده است.
رعایت بی‌طرفی در اخبار در بخش عوامل متاثر از درون رسانه‌ای به سه عامل «بی‌طرفی رسانه»، «بی‌طرفی خبرنگار» و «بی‌طرفی خبر» تقسیم می‌شود.
بر اساس الگوی عملی بی‌طرفی در اخبار، رعایت بی‌طرفی در اخبار متأثر از عوامل برون‌رسانه‌ای به دو دسته «بی‌طرفی صاحبان قدرت و مسئولان» و «بی‌طرفی مردم» تقسیم می‌شوند که بی‌طرفی مسئولان با رعایت اصولی از جمله «انتقادپذیری»، «پذیرش رسانه‌ها به عنوان رکن چهارم دموکراسی»، «پذیرش دیدگاه‌ها و نظرهای مردمی و مخالفان»، «پذیرش رسانه به عنوان نهادی مستقل»، «از بین بردن نگاه منفعت‌طلبانه به رسانه‌ها» و «عدم مصلحت اندیشی» و بی‌طرفی مردم به «برخورداری از سواد رسانه‌ای» محقق می‌شود.
رعایت بی‌طرفی در اخبار همچنین در بخش عوامل متأثر از درون رسانه‌ای به سه عامل «بی‌طرفی رسانه»، «بی‌طرفی خبرنگار» و «بی‌طرفی خبر» تقسیم می‌شود.
بی‌طرفی رسانه شامل شاخص‌هایی از جمله «انعکاس واقعیت‌ها»، «عدم نقض بی‌طرفی در قبال گیراسازی خبر»، «استفاده از نیروهای حرفه‌ای»، «جلوگیری از غلبه ترجیحات شخصی بر انتخاب مخاطبان», «حقیقت‌گویی»، «دقت» و «توجه به عینیت»، «قانونمداری»، «جلوگیری از بی‌توجهی به عقاید مخالف رسانه»، «حفظ بی‌طرفی در برایر مسائل مالی و فشار صاحبان قدرت»، «فراهم کردن امکان پاسخگویی افراد مختلف»، «دسترسی به نقطه نظرهای گوناگون»، «عدم مصلحت اندیشی»، «نمایش گونه‌گونی جوامع»، «تعهد نسبت به جامعه»، «کثرت‌گرایی و منعکس کردن گستره وسیعی از عقاید»، «جلوگیری از جرم، خشونت، بی‌نظمی اجتماعی و یا تهاجم به گروه‌های اقلیت»، «آزادی»، «استقلال و خودگردانی و خودمدیریتی رسانه»، «آگاهی بخشی» و «انتشار عقاید متضاد» است.
بی‌طرفی خبرنگار نیز شامل «بی‌طرفی کامل در کسب و انتشار اخبار»، «پاسخگویی در برابر جامعه»، «جدایی بین ذهنیت خبرنگار و عینیت واقعه»، «پایبندی به اصول اخلاق حرفه‌ای»، «نگهبانی از مصالح جامعه در مقابل سوء سیاست‌های دولتی»، «تأثیر ندادن احساسات و تمایلات شخصی و گرایش‌های سیاسی»، «جلوگیری از اثر قالب‌های ذهنی»، «مستقل و آزاد بودن» و «بیان واقعیت‌ها» است.
همچنین بی‌طرفی در بخش «خبر» شامل شاخص‌هایی از جمله «واقعی و عینی بودن خبر» است که این شاخص خود به دو عامل از جمله «انتشار خبر بر اساس ارزش‌های خبری شهرت، دربرگیری، فراوانی، مجاورت، تازگی، درگیری و استثنا» و «انتشار خبر بر اساس عناصر شش گانه خبر شامل که، کجا، کی، چه، چرا و چگونه» است.
نحوه انتشار خبر از نظر رعایت بی‌طرفی می‌تواند دارای دو بعد ارائه «بی‌طرفانه» و یا دارای «جهت‌گیری» باشد که هر دو صورت بی‌طرفانه و غیر بی‌طرفانه می‌تواند شامل «جهت‌گیری پنهان یا القای بی‌طرفی» شود.
همچنین سایر شاخص‌های خبر بی‌طرفانه شامل خبر «صحیح»، «مستقل»، «مسئول در برابر عموم»، «متعادل»، «بدون ارزشیابی و تفسیر»، «اعلام منبع خبر و نقل قول منبع خبر از یک منبع موثق»، «تنوع در بیان نظرات افراد منصف یا هر دو طرف جریان»، «اجتناب از زبان احساساتی»، «ارائه تمام جوانب واقعه» و «پخش مستقیم خبر» است.
در مجموع و بر اساس تمامی این شاخص‌ها، نحوه انتشار خبر از نظر رعایت بی‌طرفی می‌تواند دارای دو بعد ارائه «بی‌طرفانه» و یا دارای «جهت‌گیری» باشد که هر دو صورت بی‌طرفانه و غیر بی‌طرفانه می‌تواند شامل «جهت‌گیری پنهان یا القای بی‌طرفی» شود.
به این معنا که فرآیند انتشار اخبار می‌تواند در ظاهر بی‌طرفانه باشد؛ اما در باطن و اصل ماجرا این اخبار همراه با القای بی‌طرفی به مخاطب ارائه شود. همچنین گاهی جهت‌گیری یک رسانه آشکار نیست و مخاطب قادر به تشخیص این موضوع نیست که رسانه در عمل جهت‌گیرانه عمل کرده است.
نتایج تحقیق همچنین حاکیست ارائه اخبار بی‌طرفانه دارای هفت شاخص شامل: «انعکاس نظرات طرفین موافق و مخالف به طور مساوی و یکسان»، «اختصاص زمان مساوی برای انعکاس نظرات طرفین جریان»، «استفاده نکردن از اصطلاحات و صفات ارزشی»، «استفاده از دلایل و نتایج»، «استفاده از سابقه در صورت نیاز خبر به سابقه»، «ذکر منابع و مآخذ خبری» و «رعایت تعدد صحنه» در صورت نیاز است.
بر اساس تقسیم‌بندی بعدی که جهت‌گیری خبری رسانه است شامل شاخص‌ها و متغیرهایی از جمله «انعکاس نظرات یکی از طرفین موافق یا مخالف»، «اختصاص زمان برای انعکاس نظرات یکی از طرفین جریان»، «استفاده از اصطلاحات و صفات ارزشی»، «استفاده نکردن از دلایل و نتایج»، «استفاده نکردن از سابقه در صورت نیاز خبر به سابقه»، «ذکر نکردن منابع و مآخذ خبری» و «تک صحنه» است.
همچنین تقسیم‌بندی نهایی، شامل جهت‌گیری پنهان یا القای بی‌طرفی است و شامل «استفاده از نقاط طلایی»، «ارائه سابقه غیر همسو» و «زمان نامساوی اختصاص یافته به طرفین جریان است.
انتهای پیام/4133/پ
انتهای پیام/
