برگزاری نشست مجازی ممکن است اما نه برای خبرنگاران!/ شیوع کرونا، سنگ محک میزان علاقه دولتی‌ها به پاسخگویی به رسانه‌ها

گروه اجتماعی خبرگزاری آنا-رضا رضوی؛ اساساً نقش رسانه در پاسخگو کردن مسئولان نقش بی‌بدیل و بدون جایگزینی است، به عنوان مثال اگر مجلس در دوره‌ای وظیفه خود در مورد پرسش و پاسخ از دولتمردان را از یاد ببرد گاهی می‌توان به خبرنگاران و رسانه‌ها دل بست و امیدوار بود که حتی بتوانند با روحیه مطالبه‌گری و پرسش عرصه را بر نمایندگان و دولتمردان غیرپاسخگو تنگ کنند تا پرسش‌های مردم و مطالبات آنان بدون پاسخ نماند.

باید توجه داشت نشست خبری یک مسئول با جمعی از خبرنگاران موضوعی متفاوت از گفتگوی یک مسئول با خبرنگار رسانه‌ای خاص است زیرا این شائبه همیشه وجود دارد تنها رسانه‌های خاصی در گفتگوهای  محدود و یک‌نفره خبری مورد ارتباط قرار می‌گیرند و اساساً موضوعی دیگر به‌جز دغدغه مردم و مخاطبان رسانه‌ها علت این ارتباط خبری است.

قبل از شیوع کرونا روال بر این بود که حداقل در دو وزارتخانه از سه نهاد مورد بررسی این یادداشت یعنی وزارتخانه‌های آموزش‌وپرورش و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نشست‌های نسبتاً منظمی برگزار شود و در این نشست‌ها خبرنگارانی هم بودند که ادعاهای معاونان و مسئولان امور مختلف را به چالش کشیده و دغدغه‌های مخاطبان خود که جامعه هدف رفتاری این وزارتخانه‌ها بودند را طرح و پاسخ پرسش‌های متعدد و متفاوتی را دریافت کنند.

در مورد معاونت زنان نهاد ریاست جمهوری هم با اینکه این معاونت با توجه به مسئولیتش در حوزه رسیدگی به امور زنان نقش عمده‌ای در تدوین سیاست‌های رسیدگی به این قشر پرشمار از جامعه دارد اما به همین میزان از پاسخگویی رویگردان است به‌نحوی‌که هیچ خبری از برگزاری نشست‌های معمول خبری در این معاونت نیست و تحلیلی رفتار این مجموعه در ایام کرونا خالی از لطف نیست.

در ضمن آنچه در این یادداشت مورد بررسی قرار گرفته در مورد بسیاری از مجموعه‌های دولتی قابل تعمیم است و به جز وزارت بهداشت که ناچار از برگزاری نشست‌های روزانه متعدد بوده و در این مورد نسبتاً خوب عمل کرده است، روند رفتاری دیگر مجموعه‌های دولتی به جد باید مورد بررسی قرار گیرد.

در مورد نخست یعنی وزارت آموزش‌وپرورش به‌قاعده دارا بودن مخاطبانی با حجم چند ده‌میلیونی اعم از اولیا، دانش‌آموزان، معلمین و کارکنان این وزارتخانه انتظار می‌رفت پاسخ به چندین و چند پرسش اساسی در اولین فرصت ممکن ارائه‌شده و انتقادات موجود در مورد نحوه عملکرد این مجموعه به‌سرعت بررسی و پاسخ داده شود اما چنین نشد و حتی به تعبیر یکی از خبرنگاران، کرونا به‌نوعی به داد این وزارتخانه رسید و مانع به چالش کشیده شدن وزیر این وزارتخانه به‌ویژه در مورد نحوه اجرای افزایش میزان احکام معلمان در روزهای پایانی سال شد.

رویکرد رسانه‌ای وزارتخانه آموزش‌وپرورش نشان داد کرونا فرصتی شده است تا این وزارتخانه به بهانه بروز بیماری و برای پیشگیری از شیوع کرونا از گفت‌وشنود رسانه‌ای و مورد مطالبه قرار گرفتن بگریزد و به حضور متعدد و البته بیشتر یک‌طرفه و یا قرار گرفتن در مقابل مجریان تلویزیونی که علیرغم دارا بودن توانمندی مجری گری، خبرنگار تخصصی حوزه مربوطه نیستند، پناه آورد. درحالی‌که این وزارتخانه در موضوعات بسیار جدی‌ای درست قبل از شیوع کرونا مورد سؤال باید قرار می‌گرفت که موضوعاتی مثل «نحوه بسیار پر ایراد اجرای رتبه‌بندی معلمان»، «شرایط نابسامان معیشتی آنان حتی در مقایسه با دیگر کارکنان دولت»، «اوضاع نامعلوم و مبهم اجرای نظام پرداخت هماهنگ حقوق کارکنان دولت در آموزش‌وپرورش» و .... بسیاری پرسش‌های ازاین‌دست از آن جمله است.

رویکرد رسانه‌ای وزارت آموزش و پرورش نشان داد کرونا فرصتی شده است تا آموزش‌وپرورش به بهانه بروز بیماری و برای پیشگیری از شیوع کرونا از گفت‌وشنود رسانه‌ای و مورد مطالبه قرار گرفتن بگریزد و به حضور متعدد و البته بیشتر یک‌طرفه و یا قرار گرفتن در مقابل مجریان تلویزیونی که علیرغم دارا بودن توانمندی مجری گری، خبرنگار تخصصی حوزه مربوطه نیستند، پناه آورد.

هرچند دو مجموعه دیگر موردبررسی در این یادداشت هم در مورد علت عدم برگزاری نشست‌های مجازی خبری مورد سؤال هستند اما هیچ‌کدام به‌اندازه آموزش‌وپرورش زیر سؤال نبوده‌اند چراکه این وزارتخانه در ادعایی متهورانه اپلیکیشن شاد خود را بستر ارتباط بیش از 12 میلیون دانش‌آموز و معلمان آن‌ها معرفی کرده ولی نشان داد از برقراری نشست خبری با حضور تعداد محدودی خبرنگار عاجز است و یا به‌عبارتی‌دیگر علاقه‌ای به این ارتباط رسانه‌ای و شاید پاسخی برای سؤال خبرنگاران ندارد.

وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی البته کاملاً کاریکاتوروار در حوزه رسانه عمل کرد. درحالی‌که معاونت گردشگری این وزارتخانه در مورد ارتباط‌گیری و پاسخ‌گویی فعال بود به همین میزان معاونت صنایع‌دستی که بخش عظیمی از مخاطبان آن به دلیل تعطیلی سفر و گردشگری و آماده نبودن زیرساخت‌های جایگزین فروش سنتی و حضوری محصولات و کاهش فروش به خاک سیاه نشسته بودند، نه‌تنها سراغ نشست خبری نرفت بلکه از پاسخگویی به سؤالات ارسالی خبرنگاران هم امتناع کرد و معاونت میراث فرهنگی هم کمابیش به پاسخگویی موردی به گزارش‌های اسفبار ازجمله با موضوع  شدت گرفتن حفاری‌های غیرمجاز در ایام شیوع کرونا در نقاط مختلف کشور، بسنده کرد.

معاونت صنایع‌دستی وزارت میراث فرهنگی که بخش عظیمی از مخاطبان آن به دلیل تعطیلی سفر و گردشگری و آماده نبودن زیرساخت‌های جایگزین فروش سنتی و حضوری محصولات و کاهش فروش، به خاک سیاه نشسته بودند، نه‌تنها سراغ نشست خبری نرفت بلکه از پاسخگویی به سؤالات ارسالی خبرنگاران هم امتناع کرد.

البته این وزارتخانه هم باوجوداینکه با برگزاری وبینارها و نشست‌های مجازی با مدیران استانی خود نشان داد توانایی برگزاری این‌گونه نشست‌ها را دارد، اما از برگزاری حتی یک نشست خبری مجازی با خبرنگاران دریغ کرد و نشست خبری حضوری‌ که توسط این وزارتخانه تازه‌نفس برگزار شد به دلیل هم‌زمانی با اوج‌گیری شیوع کرونا در تهران و لزوم فاصله‌گذاری اجتماعی  مورد استقبال واقع نشد. وقتی می‌شد با استفاده از همان امکاناتی که تمام مدیران کل استان‌ها را برای ارتباط با وزیر گرد هم می‌آورد، حداکثر سی تا چهل خبرنگار را دور یک میز پرسش و پاسخ جمع کرد، برگزاری نشست حضوری و به خطر انداختن سلامت مسئول و خبرنگار نشانه بی‌تدبیری به‌حساب می‌آید.

اگر هر چه زودتر با مشارکت رسانه‌ها و ادارات روابط عمومی نهادها، ارگان‌ها، مجموعه‌ها و وزارتخانه‌ها سازوکار مشخصی برای ارتباط رسانه‌ای در بحران‌ها تهیه نشده و مجموعه‌های دولتی همچنان به دوری گزینی و فرار از پاسخگویی به رسانه‌ها ادامه دهند، معلوم نیست این سؤالات انباشته که کم‌کم تبدیل به یک بشکه باروت می‌شود چه زمانی مشتعل و منفجر خواهد شد.

معاونت زنان ریاست جمهوری اما اقدام عجیب و قابل‌تأملی انجام داده و رسانه تصویری خود را راه‌اندازی کرد. درحالی‌که این معاونت تابه‌حال هیچ نشست خبری که نگارنده به‌عنوان خبرنگار آنا در آن حضورداشته یا دعوت‌شده باشد را برگزار نکرده است، ناگهان در اقدامی محیرالعقول در صفحه اینستاگرام معصومه ابتکار دست به تأسیس برنامه‌ای با عنوان «سرخط هفتگی خبرها» راه‌اندازی کرد! این اقدام این معاونت نشان داد نه‌تنها نیاز به ارتباط با خبرنگاران منتقد در فکر مدیران این معاونت جایگاهی ندارد، بلکه خود-رسانه‌پنداری شدیدی بر ذهن روابط عمومی این مجموعه حکم‌فرماست و واقعاً باید پرسید باوجوداین همه رسانه فعال و پیگیر، چرا روابط عمومی ساده‌ترین راه و البته ناکارآمدترین راه را برای ارائه گزارش‌ها آن‌هم به‌صورت یک‌طرفه برگزیده است.

در دوران شیوع کرونا یکی از مهم‌ترین قشرهایی که باید موردحمایت و توجه قرار می‌گرفتند زنان سرپرست خانوار بودند که این معاونت مرجع رسمی رسیدگی و گزارش‌دهی در مورد این قشر بود که تابه‌حال هیچ علامت حیاتی رسانه‌ای به‌جز اخبار کلیشه‌ای و تکراری از این معاونت دیده نشده است و سرخط هفتگی خبرها هم به ارائه گزارش جلسات ویدئوکنفرانسی‌ای پرداخت که نشان می‌داد علیرغم وجود ظرفیت برگزاری نشست‌های مجازی در این معاونت خبرنگاران از این موهبت بی‌بهره مانده و معاونت مثل همیشه با رویکرد بی‌توجهی کامل به خبرنگاران رفتار نموده است.

اقدام معاونت امور زنان ریاست جمهوری در راه اندازی «برنامه سرخط هفتگی خبرها» نشان داد نه‌تنها نیاز به ارتباط با خبرنگاران منتقد در فکر مدیران این معاونت جایگاهی ندارد، بلکه «خود‌رسانه‌پنداری» شدیدی بر ذهن روابط عمومی این مجموعه حکم‌فرماست و واقعاً باید پرسید باوجوداین همه رسانه فعال و پیگیر، چرا روابط عمومی ساده‌ترین راه و البته ناکارآمدترین راه را برای ارائه گزارش‌ها آن‌هم به‌صورت یک‌طرفه برگزیده است.

کرونا هم نشان داد مجموعه‌های دولتی ما هیچ برنامه و سناریوی جامع و مشخصی برای ارتباط رسانه‌ای در شرایط بحران ندارند و همان‌طور که قبلاً در مواردی مثل سیل و زلزله شاهد بودیم این موضوع می‌تواند ضریب تهدید را در حوادث غیرمترقبه به‌شدت افزایش دهد.

اگر هر چه زودتر با مشارکت رسانه‌ها و ادارات روابط عمومی نهادها، ارگان‌ها، مجموعه‌ها و وزارتخانه‌ها سازوکار مشخصی برای ارتباط رسانه‌ای در بحران‌ها تهیه نشده و مجموعه‌های دولتی همچنان به دوری گزینی و فرار از پاسخگویی به رسانه‌ها ادامه دهند، معلوم نیست این سؤالات انباشته که کم‌کم تبدیل به یک بشکه باروت می‌شود چه زمانی مشتعل خواهد شد.

انتهای پیام/4145/پ