افزایش عملکرد پارلمان در سایه کاهش قدرت رئیس مجلس/ ناخدایی که نباید از قدرت کشتی بکاهد

به گزارش خبرنگار حوزه مجلس گروه سیاسی خبرگزاری آنا، رئیس مجلس شورای اسلامی عضو دائم هیئت‌رئیسه مجلس و عالی‌ترین مقام قوه مقننه است و به همین دلیل از وظایف و اختیارات وسیعی برخوردار است. همچنین رئیس مجلس علاوه بر اختیارات مرتبط با مجلس شورای اسلامی، وظایف و اختیاراتی در رابطه با سایر قوا و نهادهای حکومتی و نهادهای فراقوه‌ای (ملی) دارد.

آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی در ماده ۲۰ خود به وظایف و اختیارات رئیس مجلس را این‌گونه تعریف می‌کند: «اداره جلسات مجلس به شرح مواد این آیین‌نامه»، «اداره تمامی امور اداری، مالی، استخدامی و سازمانی»، «امضای تمامی احکام استخدامی بر اساس آیین‌نامه استخدامی کارکنان مجلس و سایر قوانین و مقررات»،‌ «امضای تمامی نامه‌های مربوط به امور قانون‌گذاری و پارلمانی مجلس»، «حضور در نهادهای قانونی که رئیس مجلس عضو آن‌ها است»،‌«ارائه گزارش کامل از تصمیم‌ها و اقدام‌های هیئت‌رئیسه در رابطه با مسائل مختلف مربوط به مجلس و واحدهای تابعه آن هر سه ماه یک‌بار به نمایندگان» و «سایر موارد مذکور در قانون اساسی و دیگر مقررات».

حدود اختیارات رئیس مجلس اما این روزها موردبحث بسیاری از نمایندگان مجلس است و جمعی از وکلای مردم معتقدند اختیارات آیین‌نامه‌ای رئیس مجلس گاه مانع پیشرفت کارها و سبب سلیقه‌ای شدن امور مجلس می‌شود.

پارلمان محل مشورت است و نباید نظام ریاستی در آن حاکم باشد. در مجلس یک نفر نماینده‌تر از دیگران نیست.

حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی دراین‌باره به آنا گفت: پارلمان محل مشورت است و نباید نظام ریاستی در آن حاکم باشد. این‌گونه نیست که در مجلس یکی حاکم باشد و دیگران محکوم و به‌عبارت‌دیگر یک نفر نماینده‌تر از دیگران نیست.

وی تصریح کرد: قانون اساسی تفاوتی میان هیچ‌کدام از نمایندگان قائل نیست و همه آنان را مساوی می‌داند و رأی رئیس هم با رأی دیگر نمایندگان برابر است. متأسفانه آیین‌نامه مجلس به‌مرور دستخوش تغییرات شده، به‌نحوی‌که اختیارات فراوانی را به رئیس داده است.

نماینده مردم محلات در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: این با روح مجلس شورای اسلامی که محل مشورت، همفکری و کار جمعی است در تناقض است. مجلس جایی نیست که یک نفر در همه امور تصمیم بگیرد و بقیه تابع او باشند. اختیاراتی که امروز به رئیس مجلس داده شده باید بازگردد و به همه نمایندگان تفویض شود.

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه اکنون آیین‌نامه مجلس به‌گونه‌ای تنظیم شده که رئیس معاون اجرایی، رئیس کتابخانه، رئیس مرکز پژوهش‌ها، رئیس روابط عمومی را انتخاب می‌کند، بیان کرد: حتی امور استخدامی کارمندان مجلس هم در اختیار رئیس مجلس است که این‌ها با روح مجلس سازگاری ندارد.

سلیمی خاطرنشان کرد: معتقدم آیین‌نامه مجلس باید تغییر کند؛ این درست نیست که رئیس مجلس افراد دلخواه خود را در جایگاه‌های مختلف به کار بگیرد. مجلس باید برای امور تصمیم‌گیرنده باشد و متأسفانه الآن در بسیاری از مسائل مجلس تصمیم‌گیرنده نیست.

تحول ساختار در مجلس ضروری است. یکی از مشکلات آن است که مسائل با رئیس محوری بررسی می‌شود.

حجت‌الاسلام نصرالله پژمانفر هم تحول ساختاری در مجلس را ضروری می‌داند و می‌گوید: مجلس به شرطی می‌تواند در رأس امور باشد که نمایندگان بتوانند مشکلات مردم را به‌صورت کاملاً دقیق بررسی و حل‌وفصل کنند. این مسئله مستلزم آن است که ارتباطات بین نمایندگان و مردم سازمان‌یافته‌تر شود که در این صورت نمایندگان با ظرفیت‌هایی که دارند می‌توانند مشکلات مردم را حل کنند و این مسئله قطعاً در ارتقای جایگاه مجلس مؤثر خواهد بود.

وی تأکید می‌کند: یکی از مشکلات مجلس آن است که مسائل و مشکلات با رئیس محوری و صرفاً با حضور هیئت‌رئیسه مجلس بررسی می‌شود و برخی نمایندگان، خودشان را نماینده‌تر می‌دانند درحالی‌که جایگاه همه نمایندگان یکسان است.
پژمانفر بیان می‌کند: برخی نمایندگان استیضاح و یا سؤال برخی از وزرا را پیگیری می‌کنند تا از این طریق مشکلات حل شود اما این وزرا با هیئت‌رئیسه مجلس لابی کردند و هیئت‌رئیسه هم از نمایندگان می‌خواستند که از طرح سؤال و یا استیضاح وزیر انصراف دهند.

به اعتقاد نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی رئیس مجلس صرفاً باید سخنگوی مجلس باشد و نباید بیشتر از نمایندگان دیگر، قدرت داشته باشد به جای آن کمیسیون‌های تخصصی مجلس باید تقویت شوند که این مستلزم اصلاح آیین‌نامه‌ای است.

نمایندگان هیئت‌رئیسه را انتخاب می‌کنند تا راه خدمت به مردم را برایشان هموار کند. رئیس مجلس نیز اداره‌کننده جلسات صحن و خادم مجموع نمایندگان است.

سید مصطفی میرسلیم هم در گفتگویی با بیان اینکه مجلس از برترین جایگاه در کشور برخوردار است، می‌گوید: نمایندگان هیئت‌رئیسه را انتخاب می‌کنند تا راه خدمت به مردم را برایشان هموار کنند. رئیس مجلس نیز هماهنگ‌کننده هیئت‌رئیسه و اداره‌کننده جلسات صحن مجلس و خادم مجموع نمایندگان است. طبیعی است نمایندگان کسانی را انتخاب می‌کنند که بهتر بتوانند این خدمات را ارائه دهند، نه اینکه به‌ویژه برای اشخاص نماینده خاصه‌خرجی کنند.

به اعتقاد وی انتخاب شایسته‌سالارانه هیئت‌رئیسه کمک اساسی به مدیریت درست مجلس و درنتیجه ارائه خدمت دقیق نمایندگان به مردم می‌کند. اگر عملکرد مجلس درست باشد، کشور پیشرفت می‌کند و اگر در روند فعالیت‌های مجلس تباهی رخ دهد، به بروز فساد در کشور می‌انجامد.

رویدادهای مجلس شورای اسلامی در چند سال اخیر سبب شد دغدغه کاهش اختیارات رئیس مجلس رنگ و بوی بیشتری به خود بگیرد؛ به‌طوری‌که طرح ارتقای نظام عملکردی مجلس شورای اسلامی (مجلس و مردم) در هفت فصل تدوین شد.

فروردین‌ماه سال جاری سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی از پیگیری طرحی با هدف تقویت عملکرد مجلس خبر داد و گفت: طرح مذکور در حوزه قانون‌گذاری دنبال ایجاد نظام پیش‌نویس طرح‌ها و لوایح، ارتقای عملکرد کمیسیون‌های تخصصی مجلس به‌عنوان مهم‌ترین رکن قانون‌گذاری، کارآمدسازی صحن علنی مجلس، تعیین زمان رسیدگی به مصوبات مجلس در مجمع تشخیص مصلحت نظام، محدودکردن مراجع قانون‌گذار است.

این طرح؛ ذیل راهکارهای مهمی برای کارآمدسازی نظارت مجلس از طریق اعمال مقررات دقیق‌تر و جدی‌تر در سؤال از وزرا، فرآیند سؤال از رئیس‌جمهور، استیضاح وزرا و نظارت بر رفتار نمایندگان دارد. طرح مذکور همچنین به دنبال تفویض و تقلیل برخی اختیارات رئیس مجلس است.

اکنون باید منتظر باشیم و ببینیم مجلس یازدهم برای بازگشت قوه مقننه به جایگاه اصلی خود چه تدابیری را خواهد اندیشید.

انتهای پیام/4034/پ