غفلت ایرانی، از بازار جهانی «نوشیدنی سنتی بیابان»
سقوط صنعت شترداری ایران و استقبال دنیا از اعراب
در شرایطی که ایران در صنعت شترداری دارای مزیت‌های رقابتی بسیاری است، استقبال گردشگران اروپایی از شیر شتر، کشورهای عربی را به تکاپوی تجارت تازه‌ای در جهان انداخته است.
به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، روزنامه شرق نوشت: تغذیه دام شتر از غنی‌ترین گونه‌های گیاهان دارویی موجب شده است که شیر آن دارای ویژگی‌های منحصربهفرد تغذیه‌ای و درمانی شود. خواص ضد دیابتی شیر شتر، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این نوشیدنی مفید است که توسط منابع معتبر به اثبات رسیده است. علاوه بر این منابع علمی مختلف به تاثیر شیر شتر در درمان بیماری‌هایی چون کم‌خونی، بیماری‌های کبدی، سل، آسم، هپاتیت ب، تب، آنفلوآنزا، نرمی استخوان و بیماری‌های گوارشی اشاره دارند تا بر اهمیت این صنعت افزوده شود.
براساس پژوهش‌های انجام شده، شیر شتر ٧٠ تا ٨٠درصد پروتیین مورد نیاز بدن انسان را تامین می‌کند و به دلیل خاصیت ضد میکروبی بالا، مقاومت بدن را در مقابل ابتلا به انواع بیماری افزایش می‌دهد. شیر شتر حدود ٣ برابر شیر گاو ویتامین «ث» دارد و به دلیل ارزش غذایی بسیار بالا تنها شیری است که می‌تواند جایگزین شیر مادر برای نوزادان شود.
این ویژگی‌های منحصربهفرد، حالا جایگاه تجاری ویژه‌ای برای «نوشیدنی سنتی بیابان‌نشین‌ها» تعریف کرده است. جایگاهی که پیش از همه، اماراتی‌ها را به فکر پول‌سازی و ارزآوری از شیر شتر انداخته است. به‌طوری که براساس گزارش «یورو نیوز» ٢ شرکت دولتی در امارات به نام «کامولیشس» و «النسمه» به‌تازگی پیشقدم شده و شیرخشک شتر و شکلات‌هایی که از شیر شتر تهیه شده است، به بازار جهانی عرضه کرده‌اند.
علاوه بر این، آنها نخستین تولیدکنندگان تجاری شیر شتر طعم‌دار به‌شمار می‌روند و توانسته‌اند شیر شتر با طعم شکلات و خرما را به بازار عرضه کنند. این درحالی است که منابع خبری از رایزنی شرکت‌های عربی برای تاسیس فروشگاه‌های زنجیره‌ای عرضه فرآورده‌های شیر شتر در سایر کشورهای جهان خبر می‌دهند.
براساس گزارش فائو (سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی) شیر شتر تنها در ١٥ کشور جهان تولید می‌شود که از این میان عربستان‌سعودی و سومالی بزرگترین تولیدکنندگان این محصول شناخته می‌شوند. این درحالی است که ایران به‌عنوان یکی از کشورهای دارای ذخایر شتر نه‌تنها نتوانسته است از این پتانسیل بهره‌برداری تجاری قابل توجهی داشته باشد بلکه براساس اعلام فائو ذخایر شتر ایران از سال ٥٣ تاکنون به نصف رسیده است و درحال حاضر تنها ١٥٠هزار نفر شتر در ایران موجود است.
گسترش گاوداری غیراقتصادی و نابودی شترداری اقتصادی!
مجتبی سرکبیری، عضو شورای سیاستگذاری صنعت شترداری ایران به «شهروند» توضیح می‌دهد: در شرایطی که سازمان‌های بین‌المللی کشاورزی معتقدند با توجه به افزایش جمعیت جهان و گسترش فقر مراتع، دام آینده جهان شتر است، در ایران شترداری با مرگ ساربانان سالخورده و بی‌رغبتی جوانان به این شغل رو به نابودی کامل می‌رود و هیچ‌گونه برنامه‌ریزی هدفمندی برای احیای این صنعت و اشتغالزایی در آن وجود ندارد.
او ادامه می‌دهد: این موضوع درحالی رخ می‌دهد که ایران به دلیل خشکسالی و فقر مراتع و همچنین توجیه اقتصادی بسیار بالا در صنعت شترداری صاحب مزیت است، اما متاسفانه در کشاورزی و دامپروری ما نگاه کلان اقتصادی به تولید وجود ندارد و صنعت دامپروری بی‌توجه به ظرفیت‌ها و مزیت‌ها، پرورش گرانقیمت گاو شیری و گوشتی را در مقیاس بالا در دستور کار قرار داده است و علوفه مورد نیاز خود را وارد می‌کند. در مقابل یک صنعت صاحب مزیت (شترداری) را آن‌قدر مورد بی‌توجهی قرار داده است که رو به نابودی کامل است. عضو شورای سیاستگذاری صنعت شترداری اضافه می‌کند: یک رأس گاو صنعتی در ازای مصرف ١٢ کیلو علوفه وارداتی روزانه ١٢ کیلوگرم شیر تولید می‌کند، این درحالی است که یک نفر شتر در ازای مصرف ٨ کیلوگرم علوفه شورپسند یا علوفه بیابانی که هیچ حیوانی از آن تغذیه نمی‌کند، حداقل ٧ کیلوگرم شیر تولید می‌کند. علاوه بر این مصرف آب توسط شتر بسیار ناچیز است و هر دو روز یک‌بار و به صورت میانگین ٤٠ لیتر آب می‌نوشد. او می‌گوید: البته اگر به این نکته توجه کنیم که راندمان ٧ کیلوگرمی تولید شیر شتر به صورت سنتی و غیرعلمی به دست آمده است، به‌راحتی متوجه می‌شویم که با نگاه صنعتی و حرفه‌ای به صنعت شترداری و اصلاح نژاد قادریم تولید روزانه شیر از هر نفر شتر را تا ٢٠ کیلوگرم نیز ارتقا دهیم که با احتساب قیمت خرید هر کیلوگرم شیر شتر از شترداران که درحال حاضر به حدود ٥ تا ٨هزار تومان رسیده است، می‌توان این صنعت را به صنعتی صاحب مزیت و توجیه اقتصادی نسبت به گاوداری تبدیل کرد. ضمن این‌که با توجه به تعداد محدود کشورهای صاحب پتانسیل شترداری، این صنعت به راحتی می‌تواند ارزآوری کند و در بازارهای جهانی درآمدزا باشد.
بیمه برای شتر ٦٥میلیون تومانی ٨٠٠هزار تومان خسارت می‌دهد
در شرایطی که حسن رکنی، معاون بهبود تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید که شترداران می‌توانند از تسهیلات بانکی و حمایت بیمه‌ای صندوق کشاورزی برخوردار شوند و چند ایستگاه تحقیقاتی در زمینه صنعت شتر در کشور ایجاد شده است، فعالان این صنعت به چالش‌هایشان برای برخورداری از حداقل حمایت‌ها اشاره می‌کنند.
سرکبیری با بیان این‌که انجمن علمی شتر پیشنهاد تولید شیرخشک شتر و تهیه کپسول ارگانیک دیابت از شیر شتر را ارایه کرده است، تاکید می‌کند: به دلیل نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی و برنامه‌ریزی‌های کلان برای این صنعت، ایده‌های درآمدزایی از صنعت شترداری به کندی تمام به مرحله اجرا می‌رسد و در شرایطی که کشورهای عربی در تکاپوی تسخیر بازارهای جهانی هستند در ایران تمام سهم این صنعت به چند مقاله و پژوهش خلاصه شده است و در صورتی که بخش خصوصی بخواهد در این زمینه فعال شود نه اطلاع‌رسانی کافی برای سرمایه‌گذاری در این بخش وجود دارد نه تسهیلات و وام بانکی قابل دسترسی وجود دارد و تولیدکننده همواره با گره تامین منابع اعتباری مواجه است. این فعال صنعت شترداری با اشاره به این‌که تولیدکنندگان این عرصه از کوچکترین حمایتی برخوردار نیستند، توضیح می‌دهد: صندوق بیمه محصولات کشاورزی بدون توجه به ارزش ریالی دام شتر، در مراجعه فعالان این حرفه اعلام می‌کند که در صورت بروز خسارت تنها ٨٠٠هزار تومان به ازای هر نفر شتر تلف شده می‌پردازد. این درحالی است که هم اکنون قیمت یک بچه‌شتر لوکر که جزو نژادهای ارزان قیمت است بین ٢ تا ٣میلیون تومان است و قیمت شتر بالغ در سایر نژادها تا ٦٥میلیون تومان نیز می‌رسد. بنابراین شترداران نه‌تنها با مقاومت بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات مواجه هستند بلکه صندوق بیمه محصولات کشاورزی نیز از حمایت کافی فعالان این صنعت شانه خالی می‌کند.
بازار داخلی به دست نیامده از دست رفت!
اما ماجرا به همین جا خلاصه نمی‌شود و در شرایطی که شیر شتر در ایران هنوز تولید تجاری قابل توجهی را تجربه نمی‌کند، به سرنوشت تقلبی‌ها و ضد تبلیغ دچار شده است. حالا که مصرف‌کنندگان ایرانی نیز پس از گوشت شتر از آوازه خواص منحصربهفرد شیر شتر بی‌نصیب نمانده‌اند، بازار داخلی شیر شتر در غیاب نظارت‌های کافی، به دست نیامده از دست می‌رود. این روزها در سراسر محلات تهران با اطلاعیه‌هایی مبنی بر عرضه شیر و دوغ شتر مواجه می‌شوید. هر لیتر شیر شتر بین ١٥ تا ٢٠هزار تومان قیمت دارد و دوغ شتر با نرخ ٨ تا ١٢هزار تومان عرضه می‌شود، اما ناصر استاد احمدی، مدیرعامل شرکت تعاونی گاوداران مهاد (مرکز ه‍م‍ک‍اری‌های ام‍ور دام) در این‌باره به «راه دانا» گفته است که بیشتر شیر و دوغ شتر عرضه شده در تهران تقلبی است و عرضه‌کنندگان معمولا شیر گاو را با قیمت چند برابر و به اسم شیر شتر به مشتریان عرضه می‌کنند. او با اشاره به تعداد اندک گله‌های شتر موجود در ایران توضیح داده است: تنها ١٥٠هزار نفر شتر در سراسر ایران وجود دارد که شیر و دوغ تولید شده از آن معمولا به مصرف محلی می‌رسد و به اندازه صادرات به سایر استانها نیست. این درحالی است که در عرصه تجارت جهانی نیز صادرات فرآورده‌های شتر یک نوع تجارت نوپا و بسیار محدود است. بنابراین احتمال قاچاق یا واردات دور از ذهن است و شیر و دوغ عرضه شده با عنوان شیر و دوغ شتر بیشتر تهیه شده از شیر ارزان قیمت گاو است. تقاضای به بن‌بست خورده مشتریان ایرانی برای شیر شتر در شرایطی اتفاق می‌افتد که موضوع نابودی کامل صنعت مزیت‌دار شترداری در ایران و با مرگ ساربانان سالخورده بارها هشدار داده شده است.
براساس گزارش فائو (سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی) حدود ٥/ ١٩ میلیون نفر شتر در سراسر جهان وجود دارد که عمده جمعیت آن در گستره آفریقا تا هند زندگی می‌کنند. براساس این گزارش، سومالی و سودان با برخورداری از ۵۰درصد جمعیت شترهای جهان بزرگترین ذخایر این گونه به‌شمار می‌روند و پس از آن کشورهای عربی و خاورمیانه در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند. از این میان ایران با برخورداری از جمعیت ۱۵۰هزار نفری شتر، رتبه هفتم آسیا و رتبه بیستم جهان را از نظر شمار این گونه در اختیار دارد. این در شرایطی است که نبود حمایت و برنامه‌ریزی برای حفظ و ارتقای این صنعت، موجب شده است که جمعیت شترهای کشور از سال ۵۳ تاکنون به حدود نصف کاهش پیدا کند.
انتهای پیام/
