رؤسای جمهور و نخستوزیران عراق؛ از سقوط صدام تا انصراف علاوی

به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری آنا، پس از حمله آمریکا و متحدانش به عراق و سرنگونی حکومت صدام در سال ۲۰۰۳ میلادی، حکومت ائتلاف موقت یا دولت انتقالی تشکیل شد. این حکومت با اتکا به قطعنامه ۱۴۸۳ شورای امنیت سازمان ملل متحد و قانون جنگ، مسئولیتهای اجرایی، تقنینی و قضایی دولت عراق را از اردیبهشت ۱۳۸۲ تا تیر ۱۳۸۳ برعهده گرفت.
بیشتر بخوانید:
نخستوزیر عراق تابعیت انگلیسی خود را لغو کرد
این حکومت بهوسیله وزارت دفاع آمریکا تشکیل و تأمین مالی میشد. «پل برمر» در مقام ریاست این حکومت بهطور مستقیم به وزیر دفاع آمریکا گزارش میداد. ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام) نهاد اصلی نظامی در عراق بود که از حکومت ائتلاف موقت پشتیبانی نظامی میکرد تا این حکومت توانایی اعمال قدرت داشته باشد.
هر چند بسیاری از کاخهای مجلل صدام در حمله آمریکا و متحدانش غارت شده بود، اما ساختار فیزیکی آنها نسبتاً سالم و دستنخورده باقیمانده بود. در همین کاخها بود که حکومت ائتلاف موقت به تشکیل دفاتری برای اداره کشور اقدام کرد. مرکز این حکومت در منطقه سبز بغداد قرار داشت؛ منطقهای که به ناحیهای بهشدت محافظتشده و مرکز نهادهای دیپلماتیک عراق تبدیل شده است.
حکومت ائتلاف موقت در ۳۱ تیر ۱۳۸۲ شورای حکومتی عراق را تشکیل داد و اعضای آن را منصوب کرد. اعضای این شورا بیشتر از میان عراقیهای خارج از وطن تشکیل شده بود که در زمان صدام از کشور فرار کرده بودند و برخی دیگر از اعضا از افرادی بودند که در رژیم پیشین محاکمه شدند.
محمد بحرالعلوم: سیاستمدار عراقی و فارغالتحصیل دانشگاه نجف در علوم دینی که بیش از ۵۰ تألیف در زمینه تاریخ، فقه و سیاست دارد. وی پدر ابراهیم محمد بحرالعلوم، وزیر نفت عراق و پدر محمدحسین محمد بحرالعلوم، سفیر عراق در کویت (از سال ۲۰۱۰) است.
محمد بحرالعلوم
این سیاستمدار عراقی از مخالفان رژیم صدام بود که در سال ۱۹۶۹ میلادی به سبب فعالیتهایش به اعدام محکوم شد. وی با سرنگونی رژیم صدام در سال ۲۰۰۳ بهعنوان عضو شورای حکومت انتقالی موقت انتخاب شد و نخستین رئیس موقت عراق پس از خلع صدام از حکومت بود.
ابراهیم جعفری: این سیاستمدار شیعه و چشمپزشک عراقی پیشتر وزیر امور خارجه عراق بود و سابقه دبیرکلی حزب الدعوه، نخستوزیری دولت موقت و معاونت رئیسجمهوری را پس از سقوط صدام برعهده داشت.
جعفری در سال ۱۹۶۸ به حزب الدعوه پیوست و در سال ۱۹۸۰ در جریان سرکوب این حزب و دستور اعدام همه اعضای آن به ایران آمد. وی با حمله آمریکا و متحدانش به عراق در سال ۲۰۰۳ میلادی مخالفت کرد، ولی بلافاصله پس از شکست عراق به کشورش بازگشت و عضو حکومت انتقالی و نخستوزیر دولت موقت شد.
ابراهیم جعفری
وی در سال ۲۰۰۸ از حزب الدعوه خارج شد و حزبی به نام «جریان اصلاح میهنی» را پایهگذاری کرد. این جریان در انتخابات مجلس نمایندگان عراق در سال ۲۰۱۰ میلادی همپیمان مجلس اعلای اسلامی عراق و جریان صدر بود.
احمد چلبی: سیاستمدار عراقی که بارها از حمله آمریکا و متحدانش به عراق در سال ۲۰۰۳ میلادی انتقاد کرده بود و در غرب یکی از شناختهشدهترین چهرههای مخالف صدام بهشمار میرفت.
چلبی در سال ۱۹۵۶ عراق را به همراه خانوادهاش ترک کرد و بیشتر زندگی خود را در آمریکا و انگلستان گذراند. چلبی در میانه دهه ۱۹۶۰ با «ویتفیلد دیفی»، در مؤسسه فناوری ماساچوست همکاری کرد و لیسانس ریاضیات خود را از آنجا گرفت. وی در سال ۱۹۶۹, دکترای ریاضیات خود را از دانشگاه شیکاگو به سرپرستی «جرج گلاوبرمن» دریافت کرد و پس از آن استاد دانشگاه آمریکایی بیروت شد.
وی پس از ترک عراق تا سقوط رژیم صدام و آزادی عراق به کشور بازنگشت. چلبی با سازمانهای امنیتی آمریکا همکاری میکرد. از راه این سازمان بود که به نمایندگان دو مجلس آمریکا معرفی شد تا از سوی آنها پشتیبانی شود. چلبی در سن ۷۱ سالگی در بغداد درگذشت.
ایاد علاوی: سیاستمدار شیعه عراقی که از سال ۲۰۱۴ یکی از معاونان رئیسجمهور عراق است. وی از سال ۲۰۰۴ تا سال ۲۰۰۵ نخستوزیر این کشور بود. وی در انتخابات ۲۰۰۵ و ۲۰۱۰ در رأس ائتلاف «العراقیه» و در انتخابات ۲۰۱۴ در رأس ائتلاف «الوطنیه» در انتخابات مجلس عراق حضور داشت.
ایاد علاوی
علاوی پس از سرنگونی حکومت صدام بهعنوان یکی از اعضای ۲۵ نفره شورای حکومت انتقالی عراق انتخاب شد و قدرت را از پل برمر حاکم آمریکایی عراق تحویل گرفت و تا هنگام پیروزی ائتلاف عراق یکپارچه در انتخابات پارلمانی و معرفی «ابراهیم جعفری» بهعنوان نخستوزیر جدید عراق این سمت را برعهده داشت.
شیعه و بعثی بودن وی موجب شد تا نماد اتحاد شیعه و سنی در عراق باشد. علاوی در پایان جنگ از معدود افرادی بود که با اقدام نیروهای ائتلاف در انحلال حزب بعث و ارتش عراق مخالف بود و آن را باعث افزایش هرج و مرج میدانست. اعتراض شدید وی به حمله نظامی گسترده ارتش آمریکا به فلوجه نیز موجب افزایش محبوبیتش در میان مردم عراق شد.
در ۲۸ ژوئن ۲۰۰۴ (هشتم تیر ۱۳۸۳) دولت موقت عراق را بعد از شورای حکومتی و حاکمیت پل برمر آمریکایی در عراق تشکیل داد. در ۹ آگوست ۲۰۱۵ (۱۸ مرداد ۱۳۹۴) حیدر عبادی، نخستوزیر وقت عراق مجموعهای از مصوبات و اصلاحات را اعلام کرد که مهمترین آنها لغو منصب معاونان ریاست جمهوری (نوری مالکی، اسامه نجیفی و ایاد علاوی) و معاونان نخستوزیر (بهاء الأعرجی، صالح مطلک و روژ نوری شاویس) در پاسخ به اعتراضات وسیع مردمی اخیر بود. مجلس عراق این تصمیمات دولت را تصویب کرد.
در ۲۰۱۷ میلادی علاوی در سخنانی به قرار گرفتن نیروهای حشدالشعبی در کنار ارتش عراق اعتراض کرد و گفت: نمیتوان برای عراق دو ارتش متصور شد؛ یکی رسمی و دیگری با عنوان حشد الشعبی. میان این دو ارتش، برخورد به وجود خواهد آمد.
جلال طالبانی: رئیسجمهور عراق در فاصله سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ میلادی و رهبر حزب اتحادیه میهنی کردستان و از رهبران جنبش ملیگرایی کُرد بود. طبق آنچه که طالبانی در کتاب زندگی و خاطرات خود بیان کرده، اصالتاً از کُردهای ایران بود که خاندان آنها از ایران به عراق مهاجرت کردهاند.
جلال طالبانی
طالبانی بهعنوان رئیسجمهور عراق دو بار برای دیدار با مقامهای ایران رهسپار تهران شد. وی نخستین رئیسجمهور عراق پس از عبدالرحمان عارف در سال ۱۹۶۶ بود که از ایران دیدار کرد. پایگاههای اطلاعرسانی عراق ۱۸ دسامبر ۲۰۱۲ (۲۸ آذر ۱۳۹۱) خبر از سکته مغزی و وخیم بودن حال وی دادند.
جلال طالبانی در سال ۲۰۱۲ برای درمان به آلمان رفت و در دسامبر ۲۰۱۳ عکسهای تازهای از جلال طالبانی منتشر شد که نشاندهنده بهبود وضعیت جسمانی وی بود. طالبانی در ۲۰۱۴ میلادی از فرودگاه برلین به فرودگاه سلیمانیه برگشت. وی سرانجام پس از پنج سال تحمل بیماری در سوم اکتبر ۲۰۱۷ (۱۱ مهر ۱۳۹۶) پس از ۸۳ سال زندگی در بیمارستانی در برلین آلمان درگذشت.
عبدالعزیز حکیم: ریاست مجلس اعلای اسلامی عراق را پس از مرگ برادرش محمدباقر حکیم در سال ۲۰۰۳ برعهده گرفت و تا پایان عمر در اختیار داشت. وی یکی از اعضای حکومت انتقالی عراق پس از سقوط صدام بود و مدتی ریاست آن را در سال ۲۰۰۳ برعهده داشت. وی در سال ۲۰۰۹ میلادی در مرکز سرطان دانشگاه تگزاس مورد تشخیص قرار گرفت و سرانجام پس از سه سال ابتلا به بیماری سرطان در یکی از بیمارستانهای تهران درگذشت.
مسعود بارزانی: رئیس سابق اقلیم کردستان عراق و رئیس حزب دموکرات کردستان عراق است. در سال ۱۹۷۹ در وین، سوءقصد ناموفقی به جان مسعود بارزانی رخ داد که در آن یکی از دستیارانش مجروح شد. ادریس، برادر بزرگتر مسعود در سال ۱۹۷۹ از سوی اعضا و طرفداران حزب دموکرات کردستان عراق به ریاست حزب برگزیده شد.
مسعود بارزانی
پس از مرگ ادریس بارزانی، مسعود به ریاست حزب رسید و پس از نبرد با دولت مرکزی، کنترل کردستان عراق را به دست گرفت و با همکاری سازمان ملل متحد و به همراهی اتحادیه میهنی کردستان، حکومت اقلیم کردستان عراق را تشکیل داد. در ژانویه ۲۰۰۷ شورای ریاست جمهوری که شامل معاون رئیسجمهور، رئیس و معاون رئیس مجلس ملی کردستان، نخستوزیر و معاون نخستوزیر و رئیس ستاد ریاست منطقه کردستان بود را تأسیس کرد.
در ۲۰۱۱ میلادی موفق به کسب جایزه صلح آتلانتیک از کمیته آتلانتیک ایتالیا به جهت نقش خود در ترویج صلح، ثبات و مدارا مذهبی در منطقه شد. جایزه صلح آتلانتیک به صورت سالانه و هر سال به چهرههای برجسته بینالمللی که در جهت ترویج صلح و ثبات و رعایت حقوق اقلیتهای دینی و مذهبی تلاش میکنند، اهدا میشود.
ظهور داعش و درگیر شدن اقلیم کردستان عراق با این گروه، موجب شد که توجه جامعه جهانی دوباره به وی معطوف شود و در ۲۰۱۴ میلادی وی یکی از هشت نامزد نهایی شخص سال مجله تایمز به دلیل مبارزه با داعش و تلاش برای تشکیل کشور کردستان شد.
غازی مشعل عجیل الیاور: یکی از شخصیتهای سیاسی عراق که بعد از سقوط صدام از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۵ میلادی پست ریاست جمهوری عراق را تصدی کرد. همچنین از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۶ میلادی معاون رئیس دولت موقت عراق بود.
نوری مالکی: سیاستمدار شیعه و نخستوزیر سابق عراق که در آوریل ۲۰۰۶ (فروردین ۱۳۸۵) جای ابراهیم جعفری را گرفت و نخستوزیر عراق شد. وی تا سپتامبر ۲۰۱۴ (شهریور ۱۳۹۳) در مقام نخستوزیری باقی ماند.
وی در سال ۱۹۷۰ به حزب الدعوه پیوست و در سال ۱۹۷۹ وقتی دولت وقت عراق دستور اعدام اعضای این حزب را صادر کرد، مالکی به همراه شمار زیادی از افراد این حزب از عراق گریختند. نوری مالکی در زمان حکومت صدام به کردستان عراق پناهنده شد و مدت زیادی را در آنجا و بهویژه شهر اربیل سپری کرد و مدرک فوق لیسانس ادبیات عرب خود را از دانشگاه صلاحالدین اربیل در شمال عراق گرفته است.
حیدر العبادی: سیاستمدار شیعه عراقی پس از سقوط حکومت بعث بهعنوان وزیر ارتباطات انتخاب و در سال ۲۰۰۵ مشاور نخستوزیر عراق شد. وی در دوره نخست مجلس عراق، ریاست کمیسیون اقتصاد و سرمایهگذاری را بر عهده گرفت.
العبادی در سال ۱۹۸۰ مسئول دفتر حزب الدعوة الاسلامیه در غرب آسیا و در بیروت بود. پس از آن سخنگوی حزب الدعوة الاسلامیة در انگلیس شد.
برهم احمد صالح: از سیاستمداران کرد و هشتمین رئیسجمهور عراق است. او از سال ۱۹۷۶ میلادی تا سپتامبر ۲۰۱۷ میلادی، یکی از اعضای حزب اتحاد میهنی کردستان به رهبری جلال طالبانی بود. او نخستوزیر پیشین کردستان عراق بود و پیشتر معاون نخستوزیر عراق نوری مالکی بوده است.
برهم صالح
صالح در سال ۱۹۸۷ میلادی موفق به دریافت درجه پیاچدی در رشته آمار و کاربردهای کامپیوتر در مهندسی از دانشگاه لیورپول شد. وی در سپتامبر ۲۰۱۷ میلادی، از تمامی پستهای حزبی در اتحادیه میهنی کناره گرفت. سپس به ایجاد ائتلافی به نام «ائتلاف به خاطر دموکراسی و عدالت» دست زد. او به زبانهای عربی و کردی تسلط دارد.
عادل عبدالمهدی: سیاستمدار و اقتصاددان شیعه عراقی و از مقامات مجلس اعلای اسلامی عراق و معاون دبیرکل کنونی این سازمان است. عبدالمهدی از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۱ یکی از دو معاون رئیسجمهور عراق بود و در دولت موقت عراق پس از سقوط صدام وزیر دارایی بود.
عادل عبدالمهدی
وی در سال ۱۹۶۹ به فرانسه رفت و با گروههای فکر این کشور و نشریات عربی و فرانسوی همکاری داشت. عبدالمهدی در دهه ۱۹۸۰ دیدگاههای اسلامگرایانه خود را ترویج داد و از طرفداران انقلاب اسلامی ایران شد و به گروه نوبنیاد مجلس اعلای اسلامی پیوست.
در ۲۰۱۸ میلادی عادل عبدالمهدی نخستوزیر عراق شد و در سال ۲۰۱۹ بهدنبال اعتراضات مردم عراق از سمتش استعفا کرد.
محمد توفیق علاوی: سیاستمدار عراقی که چندی پیش از سمت خود بهعنوان نخستوزیر عراق انصراف داد. وی دو دوره از ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۷ و نیز از ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ وزیر ارتباطات نوری مالکی، نخستوزیر وقت عراق و عضو حزب الدعوه بود که هر دو بار استعفا کرد.
انتهای پیام/۴۱۰۶/۴۰۳۳/پ