تاریخچه و نقشه جامع شهر سنندج در ویکی آنا
نقشه جامع شهر سنندج را میتوانید در این گزارش مشاهده کنید.
به گزارش خبرنگار حوزه سفر و گرشگری گروه اجتماعی خبرگزاری آنا, سَنَندَج (به کردی: سِنَه، کورسان)، بیست و یکمین شهر بزرگ ایران، مرکز استان کردستان در غرب ایران است. نام سنندج دگرگون شدهٔ سنه‌دژ است و سنه دژ نیز دگرگون شده نام سینه دژ است و به این علت این نام را انتخاب کردند زیرا در وسط و مرکز یا سینه دژ (کوه)های آبیدر و رشته کوه زاگرس است. شهر سنندج به شهر هزارتپه معروف است و همچنین به سنندج شهر مساجد نیز می‌گویند. زبان مردم، کردی مرکزی با گویش اردلانی است که پس از گذشت زمان تغییراتی در سخن گفتن و لهجه ساکنان آن منطقه ایجاد شده‌است. سنندج در ارتفاع ۱٬۴۵۰ تا ۱٬۵۳۸ متری از سطح دریا و در منطقهٔ کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوای سرد و نیمه‌خشک دارد. این شهر از سمت غرب به کوه آبیدر، از سمت شمال به کوه شیخ معروف، از سمت جنوب به کوه سراج الدین، محدود شده‌است و در منطقه‌ای به وسعت ۶/۳۶۸۸ هکتار گسترده شده‌است. جمعیت این شهر بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال۱۳۹۵، برابر با ۴۱۲٫۷۶۷ نفر است. سنندج در روز چهارشنبه ۸ آبان ماه ۱۳۹۸ توسط سازمان یونسکو به عنوان "شهر خلاق موسیقی" اعلام شد و در جمع ۲۴۶ شهر شبکه شهرهای خلاق جهانی یونسکو و همچنین ۴۸ شهر خلاق موسیقی جهان ثبت شد.
سنندج به لحاظ موقعیت جغرافیایی و فعالیت‌های شهرسازی عصر صفوی و قاجار، از بافت شهری سنتی با ارزشی برخوردار است که بناهای مسکونی و عام‌المنفعه متعددی مانند حمام، مساجد و بازار در آن باقی مانده‌است؛ و دارای محدودهٔ بافت تاریخی فرهنگی با وسعتی معادل ۱۱۲ هکتار است.این شهر یکی از قطب‌های گردشگری سالم در ایران شناخته می‌شود.
به استناد گفته مورخین، قلعه سنه دژ (سنندج ) را سلیمان خان اردلان والی كردستان در زمان شاه صفی ـ 1052 هـ .ق )آباد ساخت و كلمه غم ها را كه به حساب ابجد 1046 می شود ماده تاریخ آن قرار داد. هیچیك از جغرافی نویسان اسلامی این شهر را به این اسم در آثار خود ذكر نكرده اند در برخی از كتب می خوانیم سنه دژ د...ر سالهای 488 قبل از میلاد مسیح موجودیت و رسمیت داشته است و در آن سالها آرتوباران پسر داریوش هخامنشی استاندار آذر بایجان، طغیان كرده و چون شكست خورد به سنه دژ در كردستان گریخت و در قلعه آن مكان رفته و تحصن كرد سین دژ در زبان پهلوی هخامنشی یكی از اسامی آفتاب بود آریان مورخ معروف راجع به سین دژ می گوید قلعه ای بود واقع در یك دشت محاط از كوه و ایرانیان عقیده داشتند كه آن قلعه را (دا-آه-وه) ساخته استدا آه وه كلمه ای است كه در زبان فارسی امروزی به دیو تبدیل شده است و این بدان معنی بود كه معتقد بودن دیواره های قلعه چنان محكمند كه انگار آنرا بشر نساخته است البته آریان به این روایت خرافی اعتقاد نداشته و اعلام كرده است كه سین دژ بدست ((اشتو ویگو)) پادشاه معروف قوم ماد ساخته شده است كه در ساخت آن از اسیران آشوری استفاده كرده است سینه دژ را سینه كوه و سانان دژ یعنی قله امیران و قلعه عقاب نیز معنی كرده اند بیشتر مورخان نام سنندج را سینه دژ می دانند كه نشان از حصاری محكم بر قلعه ایكه در محل سنه دارد همچنین احتمال دارد كه سنندج از تركیبسنان دچ بوجود آمده باشد كه به معنای دژ سخت چون سنان یا سندان آهنگری است و یا به تعبیر دیگر،سانا دژ یعنی دژ سلاطین دلایل تاریخی روشن می سازد كه هر زمان حكومت مركزی تضعیف شده است با شجاعت و دلاوری بیش از حدی به حفظ حدود و ثغور خود پرداخته و هیچگاه ننگ اسارت را نپذیرفته اند در گذشته بجای شهر فعلی شهری بنام ((سیر)) وجود داشت كه این كلمه در فارسی به معنای ((سی سر)) استمجاور سی سر،محلی بود به نام صد خانیه(صد خانه) كه احتمالاً به مرور زمان این نام به سنه تغییر یافته است سنندج مدت چهار قرن تحت حكومت موروثی خاندان اردلان بود كه نسبت خود را به ساسانیان می رساندند كریم خان زند در سال 1146هـ ق سنندج را ویران كرد و پس از یك دوره هرج و مرج،خسرو خان اردلان در سنندج مستقر شد آقا محمد خان نیز به پاس خدمات وی سنقر را نیز ضمیمه قلمرو او كرداز سال 1214تا 1240 هـ ق امان الله خان پسر خسرو خان در سنندج حكومت كرد كه در این مدت اصلاحات زیادی برای آبادانی و عمران شهر سنندج بعمل آمددر حكومت رضا قلی خان اردلان بین اعضای این خانواده اختلافاتی بوجود آمد و پس از یك سلسله كشمكشها،سرانجام امان الله خان برادر رضا قلی خان به حكومت رسید و در حقیقت این شخص آخرین والی موروثی سنندج بود كه از سال 1265 تا 1284 هـ ق حكومت كرد درسال 1284 هجری قمری دولت مركزی،حاج میرزا معتمد الدوله عموی ناصر الدین شاه را به حكومت كردستان منصوب كرد كه تا سال 1291 هـ ق در آنجا حكمرانی كرد در حال حاضر سنندج مركز استان است و یكی از شهرهای زیبای استان كردستان و غرب كشور محسوب می شود.
سنندج مركز این شهرستان و استان كردستان است كه در فاصله 520 كیلومتری جنوبی غربی تهران در مسیر آسفالته میاندوآب ـ كرمانشاه و زنجان ـ كرمانشاه قرار دارد. به دلیل كوهستانی بودن منطقه كردستان، شهر سنندج كه دارای دشت، قشلاق و رودخانه است، همشه عامل جذب عشایر كوچ‌روی كرد بوده است.
این شهرستان دارای شهر دیگری به نام «شویشه» است و جمعیت آن طبق برآورد سال 1379، 388138 نفلر بوده است.
وجه تسمیه شهر سنندج (سنه یا سنه دژ) كه از شهرهای كهن و مقدس است به آیین مهر و زردشت د این بخش ایران باز می‌گردد. ارتباط این شهر و نواحی مجاور آن با اساطیر پهلوانی آریایی از اهمیت و قدمت این شهر حكایت می‌كند. این شهر در قدیم روی تپه بزرگی در كنار رودخانه قشلاق به نام «پیالكه توش نوذر» قرار داشته. قلعه حسن‌آباد كه دژی ساسانی بود، نزدیك این شهر واقع بود و هماره به عنوان پادگانی برای حمایت از این شعر عمل می‌كرد.
شهر كهن «سنه‌دژ» احتمالاً در اثر زلزله و هجوم مغول ویران شد و تا زمان صفوی به صورت دهكده‌ای به حیات خود ادامه داد. مركز حكومتی این شهر پس از ویرانی، به قلعه حسن‌آباد منتقل شد. شهر جدید سنندج در دوره صفوی و در روزگار شاه‌صفی در سال 1046 ه . ق توسط «سلیمان‌خان اردلان» پایه گذاری شد.
سلیمان خان مركز حكومت را از قلعه‌های حسن آباد و پلنگان به شهر سنه منتقل و اقدام به آباد ساختن آن نمود. وی قلعه حكومتی را با استحكام تمام در بالای تپه‌ای بنا نهاد و عمارات، حمام، مسجد و بازار را در خارج و اطراف قلعه ساخت. او با احداث یك رشته قنات در دشت «سرنووی» در فاصله هزار قدیمی شهر كه در سال 1309 ه . ق در اثر توسعه شهر داخل محدوده شهر شده بود آب را به داخل شهر و میان قلعه هدایت كرد.
گسترش شهر مربوط به زمان «امان‌الله خان اردلان» است. او قلعه حكومتی را توسعه دادو چندین تالار و عمارت در آنجا ساخ و در فاصله سالهای 30ـ1220 ه . ق با احداث عمارت‌های، بازار، كاروان‌سرا و مسجد از جمله مسجد معروف به «دالاحسان» در میان شهر به توسعه شهر پرداخت. همچنین در سال 1222 ه . ق باغ و عمارت خسروآباد را توسعه بخشید.
گفتنی است سنندج به لحاظ موقعیت جغرافییایی و ف7عالیت‌های شهرسازی عصر صفوی و قاجار، از بافت شهری سنتی با ارزشی برخوردار است كه بناهای مسكونی و عام‌المنفعه متعددی مانند حمام، مساجد، بازار و تكیه در آن باقی مانده است
انتهای پیام/
انتهای پیام/
