مرجعیت علمی حضرت زینب به حدی بود که دشمن مجبور به تبعید ایشان شد/ شریک امام حسین(ع)، در دفاع از اسلام و جهاد در راه خدا

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا - قاسم شجاع، برگ برگِ کتابِ تاریخ را که بنگریم نیکانی هستند که علاوه بر همنشینی با اولیای خدا به همراه رنج و مصیبت‌های بی‌شمار و جانکاه روزگار گذرانند. حضرت زینب (س) از جمله شخصیت‌هایی است که علاوه بر تحمل مصیبت‌ها، خلیل‌وار دِل از جان شُست تا ثابت کند؛ دانایی نیاموخته، فهمیده‌ای بی‌آموزگار و فرهیخته‌ خلاصه زهرا، شایسته این وجود است. زینبی که قدسیان و فرشتگان که پیش‌تاخته در فضل بودند را به کُرنش و زمینیان را به تعظیم و تکریم وا‌ می‌دارد.

تولد حضرت زینب و انتخاب نام از سوی پروردگار

زین اب (زینب) در زبان عربی به معنای درختِ خوشبو و افتخار پدر است و «زینب کبری» زینت پدری است که خود افتخار زمان بوده و هست.

مرحوم شیخ بهائی می نویسد: دختر حضرت علی (ع) متولد شد. حضرت صدیقه طاهره (س) دختر را در دامن علی گذاشت و گفت: نامی بر این نوزاد بگذارید. امیرمؤمنان (ع) فرمودند؛ من در نام گذاری فرزندانم بر رسول خدا (ص) پیشی نمی گیرم.

پیغمبر در سفر بودند، دو روز بعد که آمدند، حضرت زهرا نوزاد را به بابا دادند؛ آن گاه پیغمبر فرمودند: در نام‌گذاری خودت و بچه‌هایت بر خدا پیشی نگرفتم. جبرئیل وارد شد، و بعد از چندی پیغمبر گریه شدیدی نمودند و چندین بار تکبیر گفتند. حضرت فاطمه (س) می فرمایند: به پدرم گفتم: بابا چرا تکبیر می‌گویی؟ پیامبر فرمودند: به خاطر نامی که خداوند برای این دختر قرار دادند؛ و گفتند: «زین اب».

و همان جا پیامبر فرمود: علی، خودش زینت اهل دنیاست، اما این دختر به جایی می‌رسد که زینت پدر می‌شود.

حضرت زهرا سپس می‌پرسند: بابا جان، اگر این است، پس سبب گریه شما چیست؟ حضرت فرمودند: از خدا اجازه گرفتم که به او کنیه بدهم. فاطمه پرسید: کنیه‌ دخترمان چیست؟

پیغمبر در حالی که گریه می کرد، فرمود: «ام المصائب».

صبر بر مصیبت‌ها

تاریخ چون او را کم داشت؛ اگر روزگاری پیامبر عظیم‌الشان که درود خدا بر او باد؛ جدِ بزرگوار، عمویشان حمزه و خدیجه کبری را از دست دادند و آنها را به سینه تراب سپردند و یا علی علیه السلام اگر 25 سال زخم بر چشم و استخوان در گلو به‌خاطر وحدت مسلمین دم بر نیاودند، اگر حسنین در آغوش پدر و مادر تا سر حدِ مرگ رفتند و اگر چون روزی خورشیدِ بزرگترین مصیبت‌ها از دشت نینوا طلوع کرد و غروب نکرد، و سیدالشهدا در نیم روزی داغ برترین اصحاب تاریخ را دید، امروز زینبی متولد شد که از دست دادنِ جدش و تحمل صبرِ جانکاهِ پدر و دیدنِ درگذشتن مادر و برادرش حسن، فقط قطره‌ای از دریای مصیبت‌هایی بود که چندی بعد ام‌المصائب باید آن‌ها را به جان می‌خرید و صبر علی‌وار، پیشه می‌کرد؛ «مصیبت‌هایی که اگر بر روز روشن آفتابی می‌ریخت، به شب تار تبدیل می‌شد».

این چنین بود که پیغمبر اکرم فرمودند:؛ کسی که بر زینب و مصیبتش گریه کند، برابر است با ثواب گریه بر امام حسن و امام حسین.

مرجعیت فکری جامعه

زینب سلام الله علیها فرهیخته‌ای بود که مرجعیّت فکری ‌ایشان در برطرف کردن نیازهای شرعی و علمی آنقدر مورد توجّه مردم قرار گرفته بود که عمرو بن سعید (فرماندار مدینه) آن حضرت را تبعید کرد. او در نامة خود به یزید، خطر وجود حضرت را اینگونه گزارش داد: «همانا زینب میان اهل مدینه محرّک افکار است و او زنی با فصاحت، خردمند و تیزهوش است. او و همراهانش برای خونخواهی حسین تصمیم به شورش دارند».

شکوه علمی حضرت کمر دشمن را به لرزه درآورده بود و از آن احساس خطر می‌کرد. ایشان همانند مادرش حضرت فاطمه(س)، جز در ضرورت از خانه خارج نمی‌شد، امّا دورادور چشم بیدار جامعة خویش بود. تأثیر عمیق سخنان این بزرگ بانوی جهان اسلام را از رسوایی دستگاه اموی، پشیمانی مردم، حتّی یزید و حرکات شورشی علیه امویان را می‌توان دریافت.

هم او که در مدینه و کوفه مجلس خطابه و جلسات تفسیر قرآنشان ترک نمی‌شد و امیر مومنان هم برخی اوقات پای ثابت کلاس‌های تفسیرشان بود؛ مثلاً در تاریخ آمده که حضرت زینب سلام اللّه علیها قرآن را تفسیر می کردند، تا رسیدند به آیه «کهیعص». حضرت آیه مذکور را این گونه تفسیر کردند: کاف یعنی کربلا، « ها» یعنی هلاکت، «یا» یعنی یزید، «عین» یعنی عترت و «صاد» یعنی صبر.

در این جا امیرالمؤمنین علیه السلام صورت زینب را بوسیده و فرمودند: «حق آیه را ادا کردی».

القاب زینبی

حضرت که محضر هفت معصوم را درک کرده بودند و دارای القاب زیادی از جمله؛ دانای نیاموخته، فهمیده بی‌آموزگار، جانشین حضرت زهرا، بانوی بانوان خردمند، چکیدة ولایت، زادة شیوا سخنی، خردمند پرده‌نشینان رسالت، سخنور رسا، راستگوی کوچک (در مقابل صدیقه کبری سلام‌الله علیها) ، بانوی مورد اطمینان، بانوی بافضیلت، بانوی تامّ و کامل، بانوی خردمند وحی، بانوی خردمند پیامبری، پیش‌زادة فضیلت و برتری، بانوی خردمند قریش، چکیده و خلاصة حضرت زهرا و نشانی از نشانه‌های خداوند، هستند.

 اینها اندک القاب ایشان است که تاریخ به آن رسیده است و دهان به دهان به  ما رسیده است.

مقام حضرت زینب در کلام بزرگان

امام حسن، علیه‌السّلام در مورد حضرت زینب فرمود: «خواهرم! حقّا که تو از درخت نبوّت و معدن رسالتی». امام حسین اسرار امامت و نیابت ولایت معصوم را به ایشان واگذارد. حضرت سجاد ایشان را عالمه غیر معلمه و فهمه غیر مفهمه خواندند.

حضرت سجاد علیه السلام در وصف عبادات عمه بزرگوارشان فرمودند: «عمه جانم زینب در طول زندگی اش نماز شبش را ترک نکرد؛ حتی شب یازدهم مُحرّم»؛ یعنی حتی در وضعیت غم بار یازدهم محرم، که شب شام غریبان است.

شیر بن خزیم اسدی پس از عاشورا و در روزی که اهل بیت امام را به اسارت گرفته بودند در مورد سخنوری حضرت نقل می‌کند: «هنگامی که اسرا را به کوفه آوردند، به زینب دختر علی نگریستم. به خدا سوگند تا آن روز زنی چنین با حیا و بدین سخنوری ندیده بودم.

چنان سخن می‌گفت گویی کلمات از زبان امیر مؤمنان علی علیه السلام جاری می‌شود. او در بین غوغای آن روز فقط اشاره‌ای به جمیعت کرد تا مردم ساکت شوند. به خدا قسم که پس از اشاره ایشان همه خاموش شدند و حتی در آن لحظه صدای بانگ شتران نیز خاموش شد و ایشان را دیدم که چون فاتحین سخن میراند.

سوگند به خداوند که مردمان را در آن روز، جمله سرگشته و پریشان دیدم که می‌گریستند و همه دست در دهان داشتند. پیرمردی را دیدم که چندان بگریست که ریشش از اشکش تر شده بود و خطاب به حضرت زینب می‌گفت، به‌راستی پیران شما بهترین پیران و جوانان شما بهترین جوانان و زنان شما برترین زنان ونسل شما بهترین نسل‌ها هستند و هرگز در هیچ حال به ذلت و خواری نیفتید».

از پژوهشگران عصر حاضر هم محققان زیادی بودند که بیاناتشان در تاریخ ثبت شده از جمله، علاّمه أسد حیدر پژوهشگران و محققان شیعه در عراق ویژگی جهادی زینب کبری (س) را اینگونه بیان می‌کند: «زینب دختر علی (علیهماالسّلام) با ثبات قلب در میدان جهاد ظهور می‌کند... او نقش جهادی خود را قهرمانانه ایفا نمود... او برای رضای خدا و جهاد در راه او، مصایب و سختی‌ها را تحمّل کرد».

 همچنین آیت‌اللّه سیّد أبوالقاسم خوئی (ره) جهاد حضرت را اینگونه وصف می‌کند: «به درستی که او شریک برادرش، حسین(ع)، در دفاع از اسلام و جهاد در راه خداست».

رسانه‌ها و حوزه‌های علمیه در زمینه معرفی معارف اهل بیت کوتاهی می‌کنند

حجت‌الاسلام علی صدیقی پژوهشگر و استاد دانشگاه در مورد زندگی حضرت زینب می‌گوید: حضرت زینب (س) را، در فصاحت و بلاغت با حضرت علی (ع) مقایسه می‌کنند و این نشانه عظمت علمی ایشان است. ایشان در تمام سال‌های حکومت حضرت علی در کوفه و قبل از آن هم در مدینه به آموزش‌ تفسیر قرآن می‌پرداختند. این امر آموزش از سوی ایشان همیشگی بوده، مگر اینکه محدودیت‌هایی از جانب حاکمان ایجاد شده باشد. ولی می‌توانیم قطعا بگوییم که در دوران حکومت حضرت علی (ع) این امر علنی و قطعی بوده است.

این پژوهشگر؛ سبک رفتار و سیره حضرت و نحوه تعامل ایشان با مردان و زنان اطراف خودشان را الگویی کامل دانست و افزود: مثلا در مجلس عبیدالله در کوفه و تا وقتی که پای دفاع از حق هست ایشان سخن می‌گوید. اما زمانی که عبیدالله شروع به فحاشی می‌کند ایشان دیگر سکوت می‌کنند. یعنی این نوع سبک کلام در شأن ایشان نیست و حاضر نیست با او همکلام شود. این بیانگر بی‌نتیجه بودن سخن گفتن با افراد یاوه‌ گو و بی‌ادب است.

وی گفت: یا در روز عاشورا نحوه مواجه ایشان با مسائل و حتی برخوردهای سپاه دشمن در حین اسارت و عکس العمل ایشان خیلی رساست که حتی در آن شرایط هم دست از حیا و عفت بر نمی‌دارند.

آقای صدیقی در مقابل این پرسش که چرا رسانه‌های ما به نحوی تاثیرگذار به فرازهای مختلف زندگی حضرت زینب نمی‌پردازند؟ گفت: رسانه های ما مشکلات محتوایی دارند. هنرمندان باید بتوانند از دلِ تاریخ به شکلی شایسته محتوا استخراج کنند و تبدیل به فیلنامه یا محتوای رسانه‌ای کنند که متاسفانه هم رسانه‌های ما و هم حوزه‌های علمیه ما در این خصوص کم‌کاری کردند. در واقع هنوز نتوانستیم الگوگیری از معصومین را به روزرسانی کنیم و برای مخاطب امروزی قابل درک و فهم کنیم.

پژوهشگر امور دینی در انتها گفت: رسانه‌ها باید برای این منظور سرمایه‌گذاری کنند. البته نه سرمایه‌گذاری کلیشه‌ای و گزارش پُرکن، بلکه لازم است تا دغدغه‌مند و با رعایت همه جوانب شرعی و اخلاقی ازجمله عدم اتلاف بیت المال و رانت بازی در انتخاب موسسه یا افراد پژوهشگر به آن پرداخته شود.

انتهای پیام/4139/