عرضه فرآورده نفتی در بورس، یک تیر و دو نشان/ بورس انرژی، چگونه به کاهش کسری بودجه کمک می‌کند؟

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری آنا،‌ خروج ترامپ از توافق برجام در سال ۹۷ و آغاز دور جدید تحریم‌ها، موجب شد صادرات نفت ایران سیر نزولی به خود بگیرد. تا جایی که طبق آخرین آمار سایت اوپک فروش نفت ایران به ۳۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است.

در سال ۹۷ در حالی که صادرات نفت ایران رو به کاهش بود؛ دولت میزان صادرات نفت را در لایحه بودجه سال ۹۸، 1.5 میلیون بشکه در روز در نظر گرفت. این اشتباه دولت در عدم توجه به کاهش صادرات نفت در سال ۹۸ موجب شد کشور با کسری بودجه هنگفت روبرو شود و دولت در اواسط سال ۹۸ مجبور به تشکیل جلسه با سران قوا برای اصلاح رقم صادراتی نفت در بودجه شود.

امسال هم دولت در حال تکرار اشتباه سال گذشته است و علی‌رغم کاهش فروش نفت به ۳۰۰ هزار بشکه، میزان صادرات نفت را در بودجه 99 یک میلیون بشکه در نظر گرفته است. مژگان خانلو، سخنگوی ستاد بودجه سازمان برنامه و بودجه در رابطه با رقم غیر واقعی صادرات نفت در بودجه گفته است: اینکه بخواهیم در بودجه بگوییم در مقابل تحریم‌­ها تسلیم شدیم و پذیرفتیم که بیشتر از 300 هزار بشکه نمی­‌توانیم به صورت رسمی صادرات داشته باشیم، در راستای امیدآفرینی به مردم نیست.

دولت درآمد حاصل از فروش میعانات گازی، نفت خام و گاز را در بودجه، ۲۲ میلیارد دلار در نظر گرفته است که 14.5 درصد آن سهم شرکت ملی نفت و ۳۶ درصد آن هم سهم صندوق توسعه ملی است. با کسر این مبالغ بودجه دولت تقریبا 47هزار میلیارد تومان می شود.

محمد باقر نوبخت در رابطه با مقدار بودجه نفتی کشور گفت: «منابع سال آینده وابستگی چندانی به فروش نفت ندارد و حدود 48 هزار میلیارد تومان منابع به فروش نفت وابسته است در حالی که این رقم، در سال جاری 153 هزار میلیارد تومان بود». رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در حالی از 47 هزار میلیارد تومان بودجه نفتی سخن می‌گوید که با توجه به مجوزهای اخذشده، دولت قصد دارد مبلغ ۳۰ هزار میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی برداشت کند و در نهایت بودجه نفتی دولت 78هزار میلیارد تومان خواهد شد. حال با توجه به اینکه رقم واقعی صادرات نفت کشور یک‌سوم رقم در نظر گرفته شده در بودجه است؛ فقط از محل صادرات نفت در سال 99 دولت با کسری بودجه 50 هزار میلیارد تومانی روبرو می‌شود. مجموع کسری بودجه هم طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس برابر با ۱۳۱ هزار میلیارد تومان خواهد بود.

راهکارهای احتمالی دولت برای جبران کسری بودجه

با توجه به کسری بودجه در سال آینده احتمالاً دولت یکی از راهکارهای زیر را انجام خواهد داد.

 الف) خلق پول و افزایش نقدینگی: خلق پول و افزایش نقدینگی ساده‌ترین راهکار پیش روی دولت است که در سال گذشته هم اتفاق افتاده است. اجرای دوباره این سیاست در سال آینده تورمی دیگر را بر مردم تحمیل خواهد کرد.

ب) افزایش قیمت حامل‌های انرژی مانند گازوئیل: هر چند این کار مقداری بعید به نظر می‌رسد؛ اما صحبت‌های وزیر نفت در رابطه با علت قاچاق گازوئیل گمانه‌زنی‌ها در رابطه با این موضوع را تقویت می‌کند. زنگنه در رابطه با قاچاق گازوئیل گفته است: تا زمانی که یک کالا در داخل ۳۰۰ تومان و آن طرف مرز ۵ هزار تومان قیمت داشته باشد به‌طور طبیعی امکان بروز اتفاقات ناگوار زیر سایه این اختلاف قیمت بسیار بالا می‌رود.

فروش نفت و فرآورده در بورس راهکاری برای جبران کسری بودجه

عرضه منظم فرآورده‌های نفتی در رینگ صادراتی بورس انرژی، یکی از راهکارهایی است که در جهت بی‌اثر کردن تحریم‌های نفتی از ابتدای شهریور 1398 تاکنون اجرا شد. عرضه نفت و فرآورده نفتی در بورس، موجب ورود بخش خصوصی به تجارت نفت ایران شده است. نتیجه اتخاذ این راهبرد، صادرات بیش از 3 میلیارد و 400 میلیون لیتر فرآورده‌های نفتی بنزین، گازوئیل، گاز مایع و نفت سفید بوده است که جمعاً به ارزش بیش از 1 میلیارد و 300 میلیون دلار در مدت‌زمان 4 ماه بوده است. این راهبرد در شرایط تحریم و کاهش صادرات نفت خام، می‌تواند بسیار راهگشا باشد و موجب ارزآوری برای کشور شود. در نمودار زیر، آمار صادرات 4 فرآورده نفتی مذکور از طریق بورس، از ابتدای شهریور تا ابتدای دی ماه، قابل مشاهده است.

پژمان‌فر، عضو کمیسیون تلفیق مجلس در رابطه با نقش مجلس در الزام قانونی عرضه نفت و فرآورده  نفتی در بورس در بودجه 99 اظهار داشت: سال گذشته مجلس در لایحه بودجه وزارت نفت را مکلف کرد تا نفت و فرآورده را در بورس عرضه کند. هرچند در حوزه فروش نفت از این طریق، کارنامه چشمگیر نبود زیرا این موضوع نیازمند بازه زمانی 3 الی 4 ساله است؛ ولی آثار مثبت آن در حوزه فرآورده مشاهده شد. بنابراین برای اینکه این راهکار به حالت ایده ­آل خود برسد نیازمند زمان هستیم. در این راستا نمایندگان مجلس می­‌توانند در لایحه بودجه سال 99 باز هم وزارت نفت را در عرضه نفت و فرآورده در بورس مکلف کنند.

در رابطه با فروش نفت و فرآورده نفتی در بودجه، دولت باید با قیمت‌گذاری مناسب می‌تواند این راهکار ضدتحریمی را رونق دهد. این موضوع موجب می‌شود تا بخش خصوصی برای خرید نفت و فرآورده در بورس، رغبت بیشتری نشان دهد و همچنین دولت نیز می‌تواند درآمد بیشتری از این مسیر کسب کند.

انتهای پیام/4129/پ