گاز در ایران چقدر مصرف می‌شود؟
مصرف داخلی گاز سال‌به‌سال افزایش می‌یابد، درحالی‌که صادرات گاز طبیعی از چنین رشدی برخوردار نیست.
به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری آنا از شرکت گاز ایران، در بهار امسال ۶۰۳.۷ میلیون مترمکعب در روز تولید گاز سبک صورت گرفته که ۱۱۴.۱ میلیون مترمکعب در روز مربوط به بخش خانگی، ۱۶.۹ میلیون مترمکعب در روز مربوط به بخش تجاری و عمومی، ۶.۳ میلیون مترمکعب در روز مربوط به بخش کشاورزی، بخش پتروشیمی ۵۶.۰ میلیون مترمکعب در روز، بخش صنعت و نیروگاه ۲۹۹.۰ میلیون مترمکعب در روز و بخش حمل‌ونقل ۱۹.۴ میلیون مترمکعب در روز مصرف داخلی بوده است.
این در حالی است که طبق آمار اعلامی وزارت نفت، تولید گاز سبک نسبت به دوره مشابه سال قبل، صفر درصد، در بخش خانگی ۲۳ درصد، در بخش تجاری و عمومی ۱۳.۴ درصد، در بخش کشاورزی ۲۸.۶ درصد و در بخش پتروشیمی ۲۱.۷ درصد افزایش داشته و در دو بخش صنعت، نیروگاه و حمل‌ونقل به ترتیب ۶.۱ درصد و ۶.۳ درصد کاهش داشته است.
علاوه بر این بر اساس ترازنامه هیدروکربوری کشور، جمع مصارف داخلی گاز طبیعی در کشور در دوره ۱۳۹۵-۱۳۸۵ از ۱۰۳ هزار و ۳۷۶ میلیون مترمکعب در سال ۱۳۸۵ به ۱۸۳ هزار و ۸۹۷ میلیون مترمکعب در سال ۱۳۹۵ افزایش‌یافته است. بدین ترتیب رشد بالای مصرف گاز به میزان میانگین سالانه ۵.۹۳ درصد برای دوره مذکور اتفاق افتاده است.
توجه به بررسی شاخص‌های توسعه گاز در بخش‌های مختلف، نشان می‌دهد که در این سال‌ها سرعت توسعه شبکه‌های اصلی و فرعی گاز به نحوی بوده که در دوره زمانی ۹۵-۱۳۹۰ تعداد انشعابات گاز از ۸.۷۳ میلیون انشعاب تا پایان سال ۱۳۹۰ با متوسط رشد سالیانه ۴.۱۹ درصد به حدود ۱۰.۷۲ میلیون انشعاب در سال ۱۳۹۵ افزایش‌یافته و همچنین تعداد مصرف‌کنندگان گاز طبیعی در بخش‌های خانگی/تجاری و صنعتی تا پایان سال ۱۳۹۰ بالغ‌بر ۱۴.۶۸ میلیون مصرف‌کننده بوده که با متوسط رشد سالیانه ۷.۵۴ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۲۱.۱۱ میلیون مصرف‌کننده رسیده که از رشد مصرف در دوره زمانی یادشده بیشتر است.
درعین‌حال، متوسط رشد تولید گاز سبک در دوره زمانی ۱۳۹۵-۱۳۹۰ برابر با ۴.۴۶ درصد بوده که نشان‌دهنده هماهنگی روند گسترش گازرسانی در کشور در مقایسه با توسعه طرح‌های تولید گاز در سال‌های اخیر است. همچنین میزان مصرف در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال قبل ۷.۰۶ درصد افزایش‌یافته است که می‌توان آن را به افزایش رشدها قابل‌توجه ۲۰.۱۲ در بخش کشاورزی، ۱۰.۲۱ در صنایع عمده و کوچک، ۵.۳ درصدی مصرف گاز در نیروگاه‌ها، رشد ۶.۶۲ درصدی خوراک پتروشیمی و رشدهای ۸.۱۹ درصدی بخش‌های خانگی و تجاری نسبت داد.
همچنین بر اساس گزارش عملکرد سالانه شرکت ملی گاز ایران که بر اساس تحویل گاز به شرکت‌های توزیع و مصرف‌کنندگان عمده تنظیم می‌شود، مصارف گاز طبیعی کشور در سال ۱۳۹۵ مجموعاً به میزان ۱۹۳ هزار و ۵۰۸ میلیارد مترمکعب بوده است که مصارف خانگی، تجاری و صنایع غیر عمده با مصرف ۹۷ هزار و ۸۸۱ میلیارد مترمکعب، گاز مصرفی نیروگاه‌ها (به‌جز نیروگاه‌های صنایع عمده) با مصرف ۶۰ هزار و ۹۴۰ میلیارد مترمکعب و گاز مصرفی صنایع عمده با ۳۴ هزار و ۶۸۸ میلیارد مترمکعب به ترتیب با سهم ۵۰.۶ درصد، ۳۱.۵ درصد و ۱۷.۹ درصد اجزای اصلی مصرف گاز طبیعی در کشور را تشکیل می‌دهند.
این در حالی است که گزارش تجزیه فروش گاز طبیعی به زیر بخش‌های مختلف که بر اساس اندازه‌گیری فروش گاز به مشترکین مختلف خانگی، تجاری، صنایع، نیروگاه‌ها و غیره تنظیم می‌شود، درمجموع ۱۸۱.۳۱۳ میلیارد مترمکعب مصارف گاز طبیعی در کشور را گزارش می‌کند. این اختلاف آماری در میزان تحویل گاز به مراکز توزیع و میزان فروش نهایی گاز، در اصطلاح به «گاز قرائت نشده» یا Unaccounted-for Gas مشهور است و در اکثر سیستم‌های گازرسانی در دنیا وجود دارد.
دلایل این اختلاف معمولاً در دو گروه از عوامل مشکلات سیستم‌های اندازه‌گیری و وجود نشتی و تخلیه گاز در برخی از سیستم‌های توزیع گاز بررسی می‌شود. در این میان، یافتن میزان دقیق گاز قرائت نشده ناشی از اختلافات در سیستم‌های اندازه‌گیری که سهم عمده‌ای در گازهای قرائت نشده دارد، بسیار زمان‌بر و دشوار است، چراکه معمولاً اندازه‌گیری در مبدأ و مقصد در شرایط متفاوتی از دما و فشار صورت می‌گیرد که خود این عوامل نیز مرتباً در حال نوسان و تغییر هستند، به‌علاوه کنتورهای اندازه‌گیری متفاوتی با طول عمر، فناوری و دقت‌های مختلف در سیستم‌های توزیع وجود دارد.
از سوی دیگر، در سال ۱۳۹۵ سهم مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی در کشور ۲۶ درصد از کل مصرف گاز بود که مصرف آن از ۴۶۵۷۴ میلیون مترمکعب در سال ۱۳۹۴ با حدود ۸.۰۸ درصد رشد به ۵۰ هزار و ۳۳۹ میلیون مترمکعب در سال ۱۳۹۵ افزایش‌یافته است. در دوره ۱۱ ساله ۱۳۹۵-۱۳۸۴ تعداد مصرف‌کنندگان خانگی تحت پوشش از ۹.۲ میلیون مصرف‌کننده در سال ۱۳۸۵ با متوسط رشد سالانه ۸.۶ درصدی به بیش از ۲۱.۱۱ میلیون مصرف‌کننده تا پایان سال ۱۳۹۵ افزایش‌یافته است که بیش از رشد متوسط سالیانه مصرف گاز در دوره زمانی مذکور است.
این ناهماهنگی نمایانگر این است که گاز در این دوره به بخش خانگی بدون محدودیت عرضه‌شده است. چنان‌که ملاحظه می‌شود با اجرای تعرفه‌های بالای پلکانی گاز برای دهک‌های هشتم تا دهم که دارای مصرف نسبتاً زیادی هستند و همچنین اعمال قانون هدفمندی یارانه‌ها در سال ۱۳۹۳، مصرف در بخش خانگی رشد افزایشی ۳.۱۶ درصدی را در این بخش تجربه کرد.
مصرف گاز طبیعی در بخش تجاری شامل مصرف بخش‌های عمومی، ادارات، مدارس، هتل‌ها، رستوران‌ها، ساختمان‌های دولتی، بیمارستان‌ها و اماکن مشابه است. مصرف گاز طبیعی کشور در بخش تجاری در سال ۱۳۸۵ بالغ‌بر ۴۹۵۰ میلیون مترمکعب بوده که در دوره زمانی ۱۳۹۵-۱۳۸۵ با متوسط رشد سالانه ۳.۱۶ درصد، در سال ۱۳۹۵ با سهم ۳.۹ درصد از کل مصرف گاز، به ۷۶۲۲ میلیون مترمکعب رسیده که در این دوره ۱۰ ساله تقریباً هماهنگ با رشد مصرف گاز در بخش خانگی بوده است.
این امر نمایانگر عرضه بدون محدودیت گاز همانند بخش خانگی به این بخش در این دوره زمانی است. مصرف گاز در این بخش نیز در سال ۱۳۹۵ به علت عدم اعمال محدودیت در عرضه گاز به این بخش و دلایلی که در مورد بخش خانگی پیشتر ذکر شد، نسبت به سال قبل با افزایش ۸.۸۸ درصدی مواجه شده است.
گاز طبیعی به‌عنوان سوخت و خوراک در بخش صنعت استفاده می‌شود؛ گاز طبیعی خوراک که تحت عنوان مصارف غیر انرژی‌زا تلقی می‌شود، در بخش مصرف نهایی در جدول ترازنامه انرژی در ردیف جداگانه‌ای گزارش می‌شود. مصرف گاز طبیعی بخش صنعت شامل مصرف گاز پالایشگاه‌های نفت و گاز، تلمبه‌خانه‌ها و خوراک گاز واحدهای هیدروژن و خوراک پتروشیمی در سال ۱۳۹۵ افزایش‌یافته است.
این بخش از مصرف که در سال ۱۳۹۴ با سهم ۲۷.۸۲ درصد، از مصرف کل گاز در آن سال معادل ۵۱.۱۷۲ میلیون مترمکعب بوده با افزایش ۸.۳ درصدی نسبت به سال قبل و با سهم حدود ۲۸.۱ درصد از کل مصرف گاز به ۵۴۳۷۳ میلیون مترمکعب در سال ۱۳۹۵ رسیده است. بدین ترتیب رشد مصرف صنعت به‌تنهایی (بدون در نظر گرفتن مصرف سوخت گاز و خوراک کارخانه‌های هیدروژن‌سازی پالایشگاه‌های نفت و گاز خوراک پتروشیمی و سوخت پالایشگاه‌های گاز و ایستگاه‌های تقویت فشار) با رشدی معادل ۶.۲۵ درصدی مواجه بوده است.
گاز طبیعی در بخش کشاورزی اغلب در کارخانه‌های بزرگ کشت و صنعت و سایر صنایع وابسته، مرغداری‌ها، کشت‌های گلخانه‌ای و … در نقاط مختلف کشور به‌عنوان سوخت مصرف می‌شود. مصرف گاز طبیعی در این بخش در سال ۱۳۹۵ با سهم یک درصد از مصرف کل گاز در آن سال معادل ۱۹۷۰ میلیون مترمکعب بوده که به علت کنترل شدید عرضه عمده‌ترین سوخت مایع این بخش (نفت گاز) و قیمت نه‌چندان بالای عرضه گاز نسبت به سایر بخش‌ها و گازرسانی بهتر به صنایع این بخش، با رشد ۲۰.۱۲ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۴ افزایش‌یافته است.
مصرف گاز طبیعی فشرده (CNG) در بخش حمل‌ونقل عمومی از سال ۱۳۸۰ آغاز شد و به‌تدریج با گازسوز کردن خودروهای سواری عمومی و اتوبوس‌های شهری مقدار آن از حدود ۷ میلیون مترمکعب در سال ۱۳۸۲، به حدود ۷۶۴۹ میلیون مترمکعب در سال ۱۳۹۵ افزایش‌یافته است.
با شروع اعمال سهمیه‌بندی در عرضه بنزین موتور در سال ۱۳۸۶، از گازسوز کردن خودروها استقبال بسیار زیادی به‌عمل‌آمده به‌طوری‌که در دوره زمانی ۹۵-۱۳۸۵ مصرف گاز طبیعی فشرده از رشد متوسط افزایشی ۳۰.۸۰ درصد برخوردار بوده لیکن در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ با اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و افزایش قابل‌ملاحظه قیمت CNG و کاهش استقبال مصرف‌کنندگان در مورد عملکرد مصرف CNG در خودروها و مسائل کمبود جایگاه‌های سوخت‌گیری و به‌خصوص پراکندگی آن‌ها، روند افزایشی مصرف به‌شدت کاهش یافت.
این در حالی بود که رشد مصرف گاز برخلاف سال‌های گذشته در این بخش که با حدود ۶۱ تا ۹۹ درصد افزایش نسبت به سال‌های قبل مربوطه در نوسان بوده، به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای به ترتیب با رشدهای افزایشی ۱۲.۶۸ و ۱۰.۷۴ در سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ نسبت به سال‌های قبل مربوطه رو به افزایش گذاشت و در سال ۱۳۹۲ عمدتاً به دلیل قطع گاز جایگاه‌ها، رشد کاهشی ۳.۶ درصد داشت. در سال‌های ۹۵-۱۳۹۴، با بهبود مدیریت عرضه گاز و توسعه تدریجی جایگاه‌ها تقاضای گاز طبیعی در بخش حمل‌ونقل به ترتیب رشد افزایشی سالانه ۴.۱۹ و ۳.۹ درصدی را نشان داد.
همچنین با بهره‌برداری از واحدهای جدید نیروگاه‌های گازی و سیکل ترکیبی در کشور و جایگزینی سوخت‌های مایع با گاز طبیعی، خصوصاً با اعمال سیاست تخصیص حداکثری گاز به بخش نیروگاهی توسط وزارت نفت از سال ۱۳۹۲ به بعد، مصرف گاز در این بخش نیز رو به رشد بوده، به‌طوری‌که علی‌رغم اعمال محدودیت در دوره ۹۵-۱۳۸۵، مصرف در سال ۱۳۸۵ از ۳۴۷۰۱ میلیون مترمکعب با متوسط رشد سالانه ۵.۷۶ درصد در سال ۱۳۹۵، به ۶۰۹۴۰ میلیون مترمکعب افزایش‌یافته است.
انتهای پیام/4087/
انتهای پیام/
