آسیب‌های اجتماعی ورای سیاه‌نمایی و سطحی‌نگری است

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری آنا 11 آبان ماه نشست هم‌اندیشی نخبگان و فعالین حوزه  آسیب‌های اجتماعی با ریاست قوه قضائیه بود. نشستی که شاید مهم‌ترین ویژگی آن را بتوان امید به تغییر رویکردها و رویه‌ها به‌واسطه تغییر و تحولات اساسی دانست که در مدت مسئولیت حجت‌السلام‌و‌المسلمین رئیسی در سطح قوه قضائیه رخ داده است.

از نظر بنده به‌عنوان یکی از شرکت کنندگان در این نشست این وجه از نشست از برجستگی بالایی برخوردار بود چرا که مادامی که ساختارها و نهادهای موجود در کشور حتی آن مواردی که درگیر مسئله آسیب‌های اجتماعی  هستند در خمودگی و روزمرگی گزینش شده و انتخابی قرار دارند و اساساً با مفهومی به نام تغییر و احیاناً حرکت منطقی و اصولی بیگانه هستند  برگزاری جلسه و قرار گرفتن در فضایی که در حال شکستن برخی کلیشه‌های  درونی خویش است می‌تواند نوید بخش باشد حتی در شنیدن‌ها و گفتن‌ها.

داستان آسیب‌های اجتماعی چندسالی است که تنها روایت کننده دو رویکرد بیشتر نیست؛ رویکردی که به قول خانم سهیلا صادقی فسایی، جامعه شناس دانشگاه تهران "برآمده از دل سطحی‌نگری" کج فهمانه است که معتقد است هرآن‌چه با نام آسیب‌های اجتماعی عنوان می‌گردد غیرواقعی است و یا در نقطه مقابل، رویکردی که باز به قول ایشان «برآمده از سیاه‌نمایی و بر‌ساخت‌گرایی» است.

اما باید قائل بود که رویکرد سومی نیز وجود دارد که به جهت عدم اتصال به منابع قدرت و رانت اجتماعی مدت‌هاست شنیده نمی‌شود. و شاید جلسه هم‌اندیشی با رئیس محترم قوه قضائیه فضایی بود برای طرح این رویکرد که در مواجهه با آسیب‌های اجتماعی باید واقع بینانه عمل کرد و از سطحی‌نگری و برساخت‌گرایی به یک میزان پرهیز نمود.

به نظر بنده تبیین این رویکرد توسط برخی از اعضای محترم جلسه و خود رئیس قوه، برجسته‌ترین ویژگی این جلسه بود که امکان شنیدن این مهم را فراهم کرد چرا که در عرصه اجتماعی نیز می‌توان مافیاهایی را شناسایی نمود که ذهنیت‌سازی‌های اجتماعی را از طرق مختلف مانند رانت‌های پژوهشی و امکان‌های رسانه‌ای مصادره نموده‌اند و هر قرائتی را که بخواهند به نام تحلیل و پژوهش بر ذهنیت‌های اجتماعی تحمیل می‌نمایند. برای خروج از وضعیت فعلی در مسئله آسیب‌های اجتماعی دیدن واقعیت با پرهیز از دو ابتلای نام برده شده ضروری است.

اما نکته دیگری که می‌توانم در ارزیابی خود از این جلسه داشته باشم توجه صاحب‌نظران و اساتید به دو مؤلفه علت‌یابی و نگاه بومی به مسئله آسیب‌های اجتماعی بود که اتفاقاً هر دو این موارد نیز جزو نقاط ضعف و خلاء در مواجهه و مدیریت مسئله آسیب‌های اجتماعی محسوب می‌گردد. ما اساساً در حوزه آسیب‌های اجتماعی تمرکز بر علت یابی و برنامه ریزی بر علل شکل‌گیری آسیب‌ها نداریم و نپرداختن به علت‌ها و عدم تمرکز بر ریشه‌ها در حل مسئله راه به جایی نخواهد برد. از سوی دیگر نیز نگاه بومی منطبق با اقتضائات جامعه ایرانی-اسلامی از دیگر موارد مهم است باید نسبت به آن اندیشه ورزی کرد و به راهبرد و راهکاری رسید که در این راستا می‌توان اشاره رئیس قوه قضائیه به تحقق عدالت اجتماعی در مدیریت کلان کشور را از این دست نگاه بومی دانست که منطبق با ارزش‌های اساسی ما باید مبنا و ملاک عمل مسئولین و متولیان قرار گیرد.

در کل آن‌چه که به‌عنوان  ثمره جلسه هم‌اندیشی در موضوع آسیب‌های اجتماعی محسوب می‌شود شنیدن نظرات جامعه نخبگانی کشور با رویکرد واقع بینانه و ناظر بر حل مسئله و کمک به قوه قضائیه در  شکل گیری نگاه منطقی و اصولی در مواجهه با مسئله آسیب‌های اجتماعی با رویکرد پیشگیرانه این قوه بود که این امید می‌رود تداوم این ارتباط و بهرمندی عملیاتی و راهبردی از آراء صاحب‌نظران این حوزه بتواند فصل جدیدی در مدیریت و پرداخت به مسئله آسیب‌های اجتماعی رقم بزند.
*دکتری سیاست‌گذاری فرهنگی

انتهای پیام/4127/