با اعمال ضرب و زور قانونی، استخدام معلولان و نابینایان محقق نمی‌شود/ برخی کارمندان بینایی دارند اما کارایی ندارند

علی صابری، عضو شورای شهر تهران در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آنا به مناسبت روز 23 مهرماه روز «عصای سفید» در خصوص اشتغال نابینایان در ایران اظهار کرد: در هیچ کجای دنیا هیچ محدودیتی برای گروه خاصی مانند نابینایان نداریم و این یک موضوع حقوق بشری است که شغلی را انحصارا برای گروه‌ خاصی حتی برای حمایت در نظر بگیریم مگر اینکه مشاغلی به صورت سنتی آن هم در برخی کشورها اولویت آنان باشد مانند ماساژهای ریلکسی در شرق آسیا و کره که یک دوره و ترم مهارتی برای نابینایان است ولی به این معنا نیست که مثلا در آن منطقه ماساژور غیر نابینا نداریم.

وی افزود: طبق قانون نباید برخی مشاغل به گروه‌ خاصی از افراد اختصاص یابد اما اشتغال نابینایان در برخی از مشاغل که نیازمند بینایی صد در صدی است باید ممنوعیت قانونی داشته باشد به عنوان مثال شغلی مانند رانندگی هم برای فرد نابینا و هم برای جامعه خطرزا است بنابراین استخدام نابینایان در برخی مشاغل مانند رانندگی باید ممنوعیت قانونی داشته باشد و جامعه از این موضوع جلوگیری کند.

این عضو نابینای شورای شهر تهران یادآور شد: ما نمی‌توانیم هیچ شغلی را به گروهی بدهیم و یا از گروهی بگیریم اما برخی از مسائل، مسائل فرهنگی است و مساله اشتغال نابینایان باید در فرهنگ جامعه حل شود و باور به قابلیت انسانی افراد با ذهن در جامعه ایجاد شود. مثلا اگر من به دانشگاه حقوق نرفته و وکیل دادگستری نشده بودم و از من می‌خواستند که در یک کار فنی انجام وظیفه کنم مسلما از این کار سر باز می‌زدم زیرا به دلیل نابینایی تخصص و مهارت لازم در این زمینه را نداشتم؛ البته انسان های بینایی هم وجود دارند که از انجام کوچکترین کارهای فنی ناتوانند.

صابری افزود: با اعمال ضرب و زور قانونی استخدام معلولان و نابینایان محقق نمی شود. در تمام دنیا عدم استفاده از معلولان و نابینایان در شرکت ها و مراکز دولتی و خصوصی، جریمه و مجازات قانونی در پی دارد اما در ایران چون کارفرمایان این مطلب را به صورت مستقیم مطرح نمی کنند با بیان نکردن این موضوع از زیر بار مجازات فرار می کنند اما واقعیت این است که در ته ذهنشان معلول و نابینا را یک فرد ناتوان قلمداد می کنند.

وی یادآور شد: همچنین برخی از کارفرمایان حاضرند مجازات شوند و جریمه نقدی بپردازند اما از معلولان و نابینایان در مشاغل خود استفاده نکنند زیرا احساس می کنند یک فرد نابینا توانایی لازم را برای انجام امور ندارد. البته در واقعیت نیز در برخی مواقع چنین است. همچنین برخی معتقدند حتی اگر جریمه‌ای بپردازند به نسبت ضرر مالی ناشی از استخدام معلولان و نابینایان کمتر است اما مگر همه کارمندان ادارات در کشور ما کارا هستند. مثلا در شورای شهر تهران من اختیاری ندارم اما اگر اختیارات لازم را داشتم شاید با 30 درصد نیروهای فعلی این مجموعه را مدیریت می‌کردم و اگر من به عنوان یک بخش خصوصی قرار بود حقوق این افراد را بپردازم به هفتاد درصد این افراد نیازی نداشتم.

این عضو شورای شهر تهران تصریح کرد: با وجود قوانین سختگیرانه و مجازات در تمام کشورهای دنیا نسبت به استخدام معلولین و نابینایان باز هم مواردی از سر باز زدن از قانون وجود دارد اما در کشورهای دنیا این مساله با وجود تامین اجتماعی حل شده است. ما در قانون جدید نیز به مجلس پیشنهاد دادیم تا نابینایان و معلولان حداقل دستمزد را دریافت کنند و باید با توجه به پازل های جهانی حداقل شرایط زندگی برای نابینایان و معلولان را ایجاد کنیم و امیدوار باشیم به اینکه بخشی از این افراد با خلاقیت و تغییر نگرش جامعه شرایط کار را برای خود ایجاد کنند.

این وکیل دادگستری گفت: وضعیت استخدامی به صورت کلی در کشور دچار مشکل است و همچنین قانون سه درصد استخدام معلولان و نابینایان دعواها و اختلافات بسیار زیادی را بهمراه داشت به طوری‌که حمیدرضاحاجی بابایی وزیر پیشین آموزش و پرورش به خاطر نظام استخدام معلولان و نابینایان و رفتار توهین آمیز نسبت به معلولان و نابینایان از مجلس کارت زرد دریافت کرد. حتی یکی از نمایندگان مجلس می گفت که واقعیت این است که مردم یک معلول را به عنوان معلم نمی پذیرند و من هم به خاطر اینکه جانباز هستم مردم به عنوان معلم مرا پذیرفتند در حالی‌که حرف این نماینده ناشی از بی اطلاعی و ناآگاهی وی از حوزه اشتغال معلولان و نبینایان است. اطلاعات قانونگذاران ما در مورد استخدام معلولان و نابینایان بسیار پایین است.

صابری ادامه داد: با کاری که دیوان عدالت با اصلاح دادنامه علیه آموزش و پرورش کرد نه تنها این مشکل حل نشد بلکه ابهام قانونی بیشتری ایجاد کرد. بنابراین باید اشتغال به صورت کلی و همه جانبه در جامعه حل شود. البته در بحث اشتغال معلولین برخی قوانین حمایتی و برخی مواقع فقط رفع تبعیض لازم است. ما هیچ وقت نمی‌گوییم که یک نابینا باید نماینده مجلس شود بلکه ما می‌خواهیم قوانین تبعیض آمیز برطرف شود تا یک فرد نابینا بتواند در انتخابات مجلس شرکت کند و پس از آنکه رای آورد خودش تصمیم بگیرد که در مجلس حضور یابد یا خیر.

وی در خصوص مرگ یک زن نابینا در مترو تهران گفت: با اتفاقی که در سال 89 در ایستگاه مترو رخ داد و یک خانم نابینا بر اثر برخورد با قطار مترو جان خود را از دست داد دو اتفاق مهم در جامعه افتاد. یک اینکه طرح «هما» به نام خود این فرد در ایستگاه مترو راه اندازی شد و مامورانی در مترو موظف شدند به محض ورود نابینایان و سالمندان به ایستگاه های مترو به آنان کمک کنند و حتی این طرح به صورت بخشنامه ابلاغ شد اما هنوز نمی دانم که آیا در تمام ایستگاه های مترو اجرا می‌شود یا خیر؟ اما مطمئنم این طرح به صورت کم و بیش اجرایی شد. همچنین طرح جایزه «هما بدر» نیز از دیگر اقدامات ما بود که مجموعه‌ها و ساختمان‌هایی که برای معلولان و نابینایان مناسب سازی و دسترس پذیری فیزیکی و غیر فیزیکی داشت و بهترین کار را برای دسترس پذیری برای افراد ناتوان انجام داده بود جایزه «هما بدر» به آن ‌تعلق می گرفت که البته به نظر من این طرح به صورت ناکامل پیش می رود.

این عضو شورای شهر تهران در مورد بروز حوادث برای افراد نابینا در شهر تهران گفت: من در سال مدیریت کرباسچی هنگام عبور از خیابان با سطل های زباله در پیاده رو برخورد کردم و پیشانی ام شکافته شد. همچنین محال است که شما در خیابان های یوسف آباد حرکت کنید و سر و صورت شما با شاخ و برگ درختان برخورد نکند، بنابراین پستی و بلندی خیابان را می توان با عصا تشخیص داد اما شاخ و برگ را نه. بنابراین باید توجه داشته باشیم که رفع همه مشکلات و موانع شهری نیازمند حمایت دولت نیست بلکه مردم می توانند شاخ و برگ اطراف منزل خود را کوتاه کنند. اگر آنقدر که مردم در زندگی شخصی افراد کنجکاوی و دخالت می کنند به همان اندازه برای راحت زندگی کردن همشهریانشان دقت و توجه می کردند بسیاری از مشکلات نابینایان در شهر تهران حل می شد.

وی افزود: نابینایان به تجهیزات و نرم افزارهای خاصی مانند صفحه‌خوان نیاز دارند که این تجهیزات و امکانات در خارج از کشور تحت پوشش بیمه است اما امکانات مورد نیاز نابینایان در ایران تحت پوشش بیمه قرار نمی گیرد.