«روضة الشهدا» چگونه منبع روضه‌های محرم شد؟

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، یکی از مهم‌ترین مقاتل عاشورا، کتاب «روضة الشهدا» نوشته ملاحسین واعظ کاشفی است که به گمان برخی نخستین مقتل نگاشته شده به زبان فارسی است.

حالا با گذشت نزدیک به ۵۰۰ سال از نگارش این کتاب، «محمد حقی» با رجوع به منابع دست اول تلاش کرده فرازهای تاریخی صحیح این کتاب را مستندسازی کرده است.

حقی مصحح کتاب روضه و پژوهشگر کتاب در هشتمین قسمت از برنامه شب روایت از شبکه چهار سیما بوددر خصوص ماجرای واژه روضه بیان کرد: بعد از تالیف کتاب روضة الشهدا از ملاحسین واعظ کاشفی آنقدر این کتاب در جلسات یاد اهل بیت گسترش پیدا می کند که آرام آرام همه می گفتند به جلسات روضه‌خوانی می رویم، یعنی جلساتی که محور جلسه بر اساس کتاب روضة الشهدا بوده است و از آنجایی که متن کتاب ویژگی‌هایی هم داشته آرام آرام تبدیل می‌شود به یک واژه پر تکرار و معروف می شود به جلسات روضه‌خوانی در حالی که خود واژه روضه به معنای بهشت است.

حقی در خصوص اهمیت و دیده شدن کتاب روضة الشهدا افزود: یکی از دلایل اصلی این اهمیت این است که اولین مقتل فارسی است که تا پیش از آن مقاتل ، همه عربی است یا اگر هم فارسی بوده به دست ما نرسیده است. از طرف دیگر خود ملا حسین یک واعظ درجه یک بوده است و از طرفی متن طوری بوده است که آرایه های ادبی مثل سجع ،تشبیه و .. را به خوبی جای داده است و بنابراین کتاب تبدیل می شود به یک کتاب درجه یک .

وی در مورد سیر ورود به مقتل فارسی اذعان داشت: یک جریانی بر اساس فتوحات یعنی لشکر کشی های پادشاهان و مغازی یعنی جنگ‌ها شکل می گیرد که برخی این وقایع و جنگ‌ها را ثبت می کردند اما آرام آرام به سمت مقتل نویسی یک شخص رفت مثل مقتل امام علی (ع) و مقتل حجربن عدی و مقتل امام حسین(ع) . اولین مقتل نوشته شده مقتل قاسم ابن اسبق ابن نبات هست که متأسفانه به دست ما نرسیده است که در دوره امام باقر و امام صادق (ع) نوشته شده است .

حقی عنوان کرد: «ابی مخنف» جز اصحاب امام صادق (ع)  است.«مقتل الحسین» ابی مخنف جز اولین مقتل‌هاست و از دسته کتاب‌هایی است که به دست ما نرسیده است و معروف است که در دوره قاجار نوشته شده است. ما تا دویست سال بعد از واقعه کربلا با مجموعه تک‌نگاری‌ها روبرو هستیم که به یک موضوع خاص اشاره کرده است.مثلاً مرحوم شیخ مفید کتابی در مورد جنگ جمل داشته است که در واقع یک برش خاصی از تاریخ را روایت کرده‌اند. در واقع ما بعد از تک نگاری ها وارد تاریخ عمومی می‌شویم که این تاریخ نگاری‌ها به دوره تیموری که هم از لحاظ تاریخی و هم از لحاظ ادبی دارای اهمیت است می‌رسد.

وی افزود: در دوره تیموری به دلیل مدارا کردن و آسان گرفتن امرا، مذاهب دیگر امکان بروز و ظهور پیدا کردند و اینکه در دوره تیموری با دربارهای مختلفی روبرو هستیم و رقابتی که بین این دربارها وجود داشته است باعث می‌شود کهشاهد تولیدات ادبی جدی باشیم.

مصحح کتاب روضه اظهار کرد: این رقابت ها در دوره تیموری اثر خودش را در شعرها و نثرهای آیینی می گذارد. ما قبل از نثر آیینی شعر آیینی را داریم مانند اهلی شیرازی و کاتبی را داریم که شعر آیینی مدح و منقبت می‌کنند. یعنی در واقع ما ابتدا مقتل منظوم داریم که بعدها بر اساس تقاضای یکی از امرای هرات به ملاحسین واعظ، یک مقتل فارسی از حضرت آدم تا ماجرای کربلا و عقوبت کسانی که در کربلا بودند نوشته می‌شود که همان کتاب روضة الشهداست.

این پژوهشگر ادبی همچنین در مورد کتاب توضیح داد و گفت: ما در چهل یا پنجاه سال پیش در خصوص شعر آیینی خیز بلندی داشته‌ایم، ولی در حوزه متن آیینی به اتفاق خوبی مواجه نبوده‌ایم و بیشتر متن ها در حوزه تاریخ است و متن ادبی تاریخی کم داریم و کتاب فتح خون شهید آوینی یکی از این نمونه‌هاست که قدم خوبی در حوزه متن تاریخی ادبی برداشت .

انتهای پیام/4104/