بنا نیست هنرپیشه تئاتر ثروتمند باشد/ تلویزیون بازیگر را آلوده می کند

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، علی رفیعی در نشست خبری نمایش «خاطرات و کابوس‌های یک جامه‌دار»گفت: «این اثر نمایشنامه‌ای قدیمی‌ است و اجرای اول آن به سال 1356 و زمانی که تصدی مدیریت تئاترشهر را برعهده داشتم، بازمی‌گردد. این اثر چند سال پیش از مدیریت در تئاترشهر به نگارش درآمد.»

وی در سخنانش یادآور شد که این اثر در اجرای نخستین با حضور 12 بازیگر ثابت به اجرا در آمد و توانست سر و صدای زیادی برپا کند. رفیعی همچنین در ادامه سخنانش به بازدید فرح دیبا از این اثر اشاره کرد و افزود: «زمانی که فرح برای تماشای «خاطرات و کابوس‌های یک جامه‌دار» آمده بود در کنار وی امرای لشگری و کشوری حضور داشتند. فرح دیبا با بیان این که شما تئاتر ایران را به لحاظ کارگردانی، اجرا و برخورد با بازیگر 50 سال به جلو برده‌‌اید، سؤالی را نیز مطرح کرد و از من پرسید که فکر می‌کنم شما بیشتر عصر حاضر را زیر سوال برده‌اید تا دوره امیر کبیر آیا اینگونه نیست؟ که من در پاسخ به این سؤال گفتم همه چیز بستگی به نگاه تماشاگر دارد و مخاطب هر گونه که دلش بخواهد با یک اثر هنری روبه‌رو می‌شود.»

رفیعی ادامه داد: «فردای آن روز 2 افسر مرا به ساختمانی با آجرهای قرمز (سلطنت‌آباد آن زمان) بردند و 9 ساعت‌ من را سین‌جیم کردند و در آخر هم سرلشگر رحیمی‌ مرا وادار به استعفا از مدیریت تئاترشهر کرد. من نیز در مقابل این حرکت با خونسردی هرچه تمام‌تر گفتم استعفای خود را به کسی تقدیم می‌کنم که ریاست را به من واگذار کرده است.»

وی یادآور شد: «در زمان ارائه استعفا به قطبی که ریاست تئاترشهر را به من محول کرده بود، وی گفت که بر اساس آبونمان، تماشاگران بلیت چند نمایش را خریداری کرده‌اند که دو نمایش از آنها را قرار بوده شما روی صحنه ببرید بنابراین با استعفا تکلیف این نمایش‌ها چه خواهد بود؟ همین امر منجر به این شد که استعفایم پس از اجرای دو نمایش («شیون و استغاثه پای دیوار بزرگ شهر» و «جنایت و مکافات»)، در 29 اسفند ماه سال 1356 پذیرفته شد.»

این کارگردان پیشکسوت تئاتر با اشاره به پیشنهاد اجرای نمایش از سوی تلویزیونی‌ها در دوره پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌گفت: «این پیشنهاد را نپذیرفتم چون آنها به ارزش‌های اجتماعی درون کار من توجهی نداشتند بلکه تنها به این دلیل که شاه را به‌عنوان عامل یا وسیله و ابزار وزیرمختارهای روس و انگلیس مورد تمسخر قرار می‌داد، تمایل به اجرای این اثر روی صحنه داشتند، بنابراین من هم که علاقه‌ای نداشتم تا کارم وسیله قرار گیرد، این درخواست‌ها را رد کردم.»

برپایی دوره آموزشی

وی در ادامه سخنانش به پیشنهاد اجرا در زمانی که حسین پارسایی مدیریت مرکز هنرهای نمایشی را بر عهده داشته ،اشاره کرد و افزود: «با وجود اینکه تمام امکانات لازم مهیا شده و بودجه به تصویب رسیده بود من با مشکل و فاجعه تازه‌ای روبه‌رو شدم که از درون حرفه نشأت می‌گرفت و آن هم مشغله بازیگران و حضورشان در چند کار به‌صورت همزمان بود. از سویی هم برخی از هنرمندان حرفه‌ای قدیمی‌ به‌دلیل حضور در کارهای تاریخی و استفاده از هاش‌اف قادر به حرف زدن نبودند و من با یک مشت بازیگر که قبلاً بازیگران طراز اول بودند ولی به تفاله خودشان و پسمانده‌های خودشان تبدیل شده بودند و تمام عشقشان را نثار تلویزیون کرده بودند روبه‌رو بودم و در نتیجه با ضعف تیم بازیگر مواجه شدم به طوری‌که هرچه بازیگران نقش‌های بزرگ‌تری داشتند به همان نسبت ضعیف‌تر بودند. همین عوامل باعث شد تا در بیست‌وهشتمین روز تمرین از پارسایی درخواست کنم که بجای اجرا به من اجازه دهد که کارگاه آموزشی برگزار کنم و بازیگرانی را تربیت کنم.»

وی ادامه داد: «با آزمون از 800 داوطلب 40 نفر برای حضور در کارگاه پذیرفته شدند و طی 2 سال هفته‌ای 6 روز آموزش دیدند که حاصل آن همکاری در نمایش «یرما» بود.»

تالار وحدت تنها سالن معتبر این مملکت است

رفیعی درباره تالار وحدت گفت: «این تنها سالن معتبر این مملکت است. متأسفانه هزینه‌هایی که مدیریت‌های مختلف برای نو کردن برخی امکانات فنی نیاز دارند در اختیارشان قرار نمی‌گیرد و چون تئاتر برای بزرگان ارزش آنچنانی ندارد این سالن تنها مکانی است که موسیقی و تئاتر با هم‌زیستی مسالمت آمیز می‌توانند در کنارهم پیش روند.»

وی در خصوص واکنش بهرام جمالی مدیر بنیاد رودکی نسبت به اجرای این اثر گفت: «تصور جمالی از این اجرا این بود که امیرکبیر اجرای اعصاب‌قورت‌داده عظیم و کبیر است. وی از من پرسید به نظر شما اجرای این نمایش در این عصر آیا مورد توجه نسل جوان قرار می‌گیرد؟ من در پاسخ به این پرسش گفتم که نمی‌دانم این موضوع مورد توجه جوان امروز هست یا نیست اما اجرای من قطعاً مورد توجه و استقبال خواهد بود.»

مضمون نمایش داستان کرم و سیب است

وی در سخنانش اظهار کرد: «برای این‌که جمالی بفهمد که چه می‌گویم به وی گفتم که از منتقدان امیرکبیر هستم و وی در مقابل پرسید که نمایش درباره چیست؟ به او در جواب گفتم که مضمون نمایش داستان کرم و سیب است.»

رفیعی اعلام کرد: «با وجود این‌که این نمایش را در 77 سالگی روی صحنه می‌برم اما به قدری انرژی برای کار کردن دارم که گویا چهل سالم است. »

بازیگر درخشان کسی است که دربست در اختیار کار باشد

وی در سخنانش با تاکید بر این‌که افرادی که آلودگی نسبت به حضور در تلویزیون ندارند بازیگران درخشانی هستند گفت: «بازیگرانی چون مهدی سلطانی و مریم سعادت هم در این نمایش خواهند درخشید اما در چنین شرایطی این من هستم که باید خود را با شرایط افراد وقف دهم. از نظر من بازیگر درخشان کسی است که دربست در اختیار کار باشد. بنا نیست که هنرپیشه ثروتمند باشد.»

رقابت بر سر سیلندرهای ماشین در میان بازیگران

رفیعی انتقاد کرد: «چشم و هم‌چشمی‌ به‌حدی رسیده که دیگر بازیگران برای داشتن ویلا، خانه یا ماشین با هم رقابت نمی‌کنند بلکه امروزه مسابقه بر سر سیلندرهای ماشین است. اینجا زیاده‌خواهی و زیاده طلبی آدم‌ها را خفه می‌کند و با توجه به تمرکز افراد برای بازی در سریال‌ها، تئاتر در حاشیه قرار می‌گیرد.»

این کارگردان پیشکسوت تئاتر درباره زمان اجرای این نمایش عنوان کرد: «در حال حاضر مشغول کار بر روی ریتم نمایش هستیم و من سعی دارم با ایجاد تغییر در ریتم مدت زمان اجرا از 2 ساعت یا 2 ساعت و ده دقیقه تجاوز نکند.»

وی درباره طراحی صحنه نمایش «خاطرات و کابوس‌های یک جامه‌دار»تشریح کرد: «بزرگترین عشق زندگی من طراحی صحنه است که مجزا از سایر عناصر صحنه نیست. از نظر من میزانسن، اجرا و طراحی صحنه دو روی سکه هستند. صحنه این نمایش فضای حمام است ولی گاه و بی‌گاه درگاهی در صحنه دیده می‌شود که از نظر ما منتهی به فضای کاخ سلطنتی است.»

رفیعی با بیان این‌که قرار است در این اثر اسطوره‌زدایی داشته باشد بیان کرد: «اگر امیرکبیر واقعاً بزرگ است چرا متحمل این همه شکست می‌شود آن هم از سوی زنی در خانواده سلطنتی؟ اینها مسائلی است که در این نمایش به چالش می‌کشم. در نمایش «خاطرات و کابوس‌های یک جامه‌دار» سیامک صفری در نقش جامه‌دار و مهدی سلطانی در نقش امیرکبیر روی صحنه حاضر خواهند شد.»

تخفیف در مبلغ تخصیص سالن

گیاهچی درباره چگونگی اختصاص سالن تالار وحدت و چگونگی قرارداد نمایش «خاطرات و کابوس‌های یک جامه‌دار» تصریح کرد: «متأسفانه امروزه بابت اجرا و تمرین از کارگردانان پول گرفته می‌شود اما این بدین مفهوم نیست که حمایت یا توجه تصمیم‌گیران در بنیاد رودکی نسبت به علی رفیعی معطوف نبوده است. قرارد مبنای ما گیشه است و هیچ حمایت خارج از گیشه به این نمایش اختصاص داده نشده، تنها بنیاد رودکی بخشی از آنچه را که توسط گیشه به‌دست می‌آید پیش‌تر برای ایجاد مقدمات اجرا در اختیار ما قرار داده است و در تخصیص سالن تخفیف‌هایی را قائل شده است. ما از حامیان فرهنگی که تمایل به حمایت از این پروژه ملی دارند استقبال می‌کنیم.»

دراین نشست اعلام شد که نمایش «خاطرات و کابوس‌های یک جامه‌دار» از 14 آبان تا پایان آذرماه در تالار وحدت روی صحنه می‌رود و در صورت استقبال اجرای نمایش تمدید خواهد شد.

اجرای نمایش با برنامه‌های موسیقی تداخل نخواهد داشت

سعید‌پور در پاسخ به سوال خبرنگار آنا مبنی بر این‌که آیا در صورت تمدید اجرای نمایش رویکرد جدید مدیریت بنیاد رودکی مبنی بر توجه بیشتر بر اجرای موسیقی در تالار وحدت دچار تغییر خواهد شد گفت: «ما هیچ قراردادی با گروه های نمایشی برای مدت زمان بعد از اجرای نمایش «خاطرات و کابوس‌های یک جامه‌دار» نبسته‌ایم و اگر هم قرار باشد پس از محرم و صفر کنسرت موسیقی برگزار شود برنامه‌ریزی‌ها به گونه‌ای خواهد بود که نمایش در زمان خود روی صحنه رود بنابراین به هیچ‌عنوان برنامه‌های موسیقی با تئاتر تداخل نخواهد داشت.»

این نشست خبری در حالی برگزار شد که بر خلاف آنچه در دعوت‌نامه این نشست اعلام شده بود بهرام جمالی مدیر بنیاد رودکی در جمع خبرنگار حاضر نشد.

گزارش از ناهید منصوری