توسط معاون علمی رئیس جمهور؛
گزارش آنا درباره نشانه‌ها، عوارض و راه‌های انتقال بیماری ابولا؛
چگونه خود را در مقابل ابتلا به ابولا ایمن کنیم
آگاهی عمومی از نشانه‌ها، عوارض و راه‌های انتقال بیماری ابولا ممکن است جلوی سرایت این بیماری مرگبار در هر جای دنیا را بگیرد و جان ده‌ها هزار نفر را نجات دهد.
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، در روزهای اخیر موضوع مشکوک بودن یا نبودن یک بیمار مراجعه کرده به بیمارستانی در تهران مطرح شده است. فارغ از اینکه بیمار مراجعه کرده واقعا مشکوک به ابتلا به این بیماری مرگبار بوده یا نبوده است، آگاهی عمومی در مورد این بیماری مرگبار امری لازم است که علاوه بر کاستن از نگرانی‌های بی‌جا در مورد این خطر، می‌تواند به تشخیص درست و به‌موقع در صورت بروز هر مورد مشکوکی کمک کند و چه بسا زندگی انسان‌ها را نجات دهد.
پس از آنکه در نیمه ماه اکتبر 2014 (اواخر ماه مهر) یک بیمار مبتلا به ابولا از کشور لیبریا در غرب آفریقا به ایالات متحده آمریکا پرواز کرد و سبب ابتلای چند تن از اطرافیان و کارکنان بیمارستانی در تگزاس شد، مقامات بهداشتی آن کشور به سرعت واکنش نشان دادند.
76 نفر از اطرافیان این بیمار و کادر بهداشتی در آن ایالت قرنطینه شدند و با اقدامات به موقع نظام درمانی و بهداشتی، در نهایت مبتلایان به این بیماری در خاک آن کشور به 10 نفر محدود شدند که هشت نفر از آنها بهبود پیدا کردند و دو نفر، از جمله فردی که به آن کشور سفر کرده بود، فوت کردند.
همزمان اتفاق‌های مشابهی در اسپانیا و انگلستان افتاد. پس از ابتلای یک پرستار به ابولا در خاک اسپانیا و بروز احتمال ابتلای افراد بیشتری از کارکنان بهداشتی و خانواده هایشان به این بیماری در آن کشور، هشدارهایی جدی در مورد احتمال ورود این بیماری به انگلستان و سایر کشورهای اروپایی مطرح شد.
شهردار لندن در اواخر مهرماه امسال اعلام کرد که ویروس ابولا قطعا به انگلستان و احتمالا به‌زودی به لندن سرایت خواهد کرد. گاردین روز یکشنبه 12 اکتبر (20 مهر) گزارش داد که بوریس جانسن، شهردار لندن با اذعان به اینکه کنترل‌های فرودگاهی در آن کشور «با آنکه به عنوان راه‌حلی ایده‌آل در نظر گرفته شوند، خیلی فاصله دارند» به مردم و دولت هشدار داد و از دولت انگلستان درخواست کرد که برای مقابله با شیوع بیماری ابولا در آن کشور آماده شوند.
وی در اظهارات خود از جمله به این نکته اشاره داشت که تمام مبادی ورودی مسافران قانونی و غیرقانونی به کشوری مانند انگلستان به طور کامل قابل کنترل نیست. به هر حال اروپایی‌ها نیز با هوشیاری و تشخیص درست و به موقع توانستند از سرایت این بیماری به سایر نقاط آن قاره و همچنین سرایت آن به دیگر نقاط جهان جلوگیری کنند.
این در حالی است که سه کشور فقیر لیبریا، گینه و سیرالئون در غرب آفریقا بعد از گذشت حدود یک سال از شیوع مجدد بیماری همچنان با مصیبت این بیماری مرگبار دست به گریبانند و مواردی از بیماری در مالی، نیجریه و سنگال مشاهده شده و در آن قاره تاکنون بیش از 23 هزار مورد ایتلا به ابولا تشخیص داده شده که در بیش از 9350 مورد منجر به فوت شده است.
با توجه به دوره نهفتگی 2 تا 21 روزه ویروس ابولا در بدن فرد مبتلا و با توجه به اپیدمیولوژی این ویروس، با هر نوع اعلام مشاهده این بیماری در هر منطقه لازم است تا ساکنان آن محل تمام تماس‌های خود را دست‌کم تا سه‌هفته پیش از آن به‌دقت مورد بازنگری قرار دهند. مساله نگران کننده دیگر در فصل سرما این است که ویروس ابولا در سرما و هوای مرطوب نسبت به مناطق دارای آب و هوای گرم و خشک دوام بیشتری دارد.
به این ترتیب، با وجود آنکه هنوز خبری در مورد ابتلا به این بیماری در ایران مشاهده نشده و مسئولان از یافت نشدن موردی از ابتلا به این بیماری سخن گفته‌اند، شایسته است که راه‌های انتقال این بیماری و روش‌های جلوگیری از انتقال آن به‌طور کامل و جامع به اطلاع عموم برسد تا احتمال شیوع این بیماری و صدمه ناشی از آن به حداقل برسد.
مطلب زیر ترجمه کامل مقاله‌ای است به قلم سارا بوسلی، خبرنگار بهداشتی روزنامه انگلیسی گاردین است که روز 13 اکتبر (22 مهر) و در تب و تاب شیوع احتمالی بیماری در بریتانیا منتشر شد و همزمان نیز در خبرگزاری آنا انتشار یافت.
چگونه از ابتلا به ابولا جلوگیری کنیم؟
برای پیشگیری از ابولا باید از تماس مستقیم با افراد مبتلا و همچنین کارکنان بهداشتی که مراحل درمان بیماران را به اجرا گذاشته‌اند، اجتناب کرد.
ابولا چگونه سرایت می‌کند؟
ویروس ابولا از طریق مایعات بدنی افرادی که مبتلا و به‌طور جدی بیمار شده‌اند و احتمالا دچار تهوع، خون‌ریزی یا اسهال هستند، منتقل می‌شود. خون، مدفوع و استفراغ آلوده‌ترین مایعات هستند و در مراحل نهایی بیماری حتی مقدار اندکی از آنها ممکن است حاوی مقادیر زیادی از ویروس باشد اما یک پرستار که خون بیمار روی دستش ریخته است، می‌تواند آن را با آب و صابون بشوید و مبتلا نشود. وی هنگامی ممکن است مبتلا شود که بریدگی یا خراشی روی پوست دستش وجود داشته یا آن را به دهان، چشم یا بینی خود زده باشد که به ویروس اجازه ورود به درون مایعات بدنی‌اش را داده باشد.
نشانه‌های بیماری ابولا کدامند؟
شاید 2 تا 21 روز طول بکشد تا بیماری ابولا خود را نشان بدهد اما معمولا این زمان 5 تا 7 روز است. اولین نشانه‌ها عموما تب همراه با سردرد، درد مفاصل و عضلات، زخم و درد گلو و ضعف شدید عضلات است. بسیاری از نشانه‌های بیماری شبیه به آنفلوآنزا هستند، بنابراین بلافاصله مشخص نمی‌شود که فرد به ابولا مبتلا شده است، گرچه هر فردی را که اخیرا در غرب آفریقا بوده است، با مشاهده چنین نشانه‌هایی باید مبتلا به ابولا در نظر گرفت. در مرحله بعد اسهال، تهوع، خارش و دانه‌های پوستی و درد معده بروز می‌کند. جگر و کبد نمی‌توانند درست کار کنند. ممکن است بیمار دچار خون‌ریزی داخلی و همچنین خون‌ریزی از ناحیه گوش، بینی، چشم و دهان شود.
در مورد عرق بدن چه می‌توان گفت؛ مثلاً آیا ممکن است من از طریق ابزارهای باشگاه بدنسازی مبتلا شوم؟
نه. هیچ شخصی که مبتلا به ابولا شده و نشانه‌های بیماری در او بروز کرده باشد، که ضعف شدید عضلات و تب در مراحل اولیه از جمله آن موارد است، آنقدر سر حال نمی‌تواند باشد که به باشگاه بدنسازی برود - و تا هنگامی که نشانه‌ها در فرد بروز نکرده باشند، ناقل بیماری نیست. با این حال، عرق احتمالا مقادیر زیادی از ویروس را در خود نخواهد داشت- و در واقع سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده که هرگز ویروس کاملاً زنده ابولا در عرق افراد مشاهده نشده است.
بزاق دهان چه وضعی دارد؟
طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، خطر انتقال از طریق بزاق دهان و همچنین اشک چشم در مراحل نهایی و شدت گرفتن بیماری وجود دارد اما تحقیقات کاملی در این زمینه صورت نگرفته است. ویروس ممکن است در شیر بانوان شیرده مشاهده شود. در سال 2007 (در دوره قبلی شیوع محدود ابولا) تحقیقی در ژورنال بیماری‌های عفونی (Journal of Infectious Diseases) در این مورد منتشر شده که احتمالاً به عنوان جامع‌ترین مرجع در مورد نقاط پنهان شدن ویروس ابولا از آن می‌توان استفاده کرد.
آیا ممکن است من از طریق صندلی توالت فرنگی به ابولا مبتلا شوم؟
بله؛ مدفوع فرد مبتلا به ابولا به‌شدت خطرناک است و ویروس ممکن است در ادرار نیز مشاهده شود. اما این خطر هنگامی وجود دارد که فردی به شدت بیمار از آن توالت فرنگی استفاده کرده باشد که به احتمال زیاد یا در بیمارستان است و یا در خانه فرد مبتلا. توالت‌های عمومی بطور کلی کمتر ممکن است از این لحاظ خطرناک باشند.
آیا ممکن است از طریق ارتباط جنسی منتقل شود؟
بله؛ و ویروس ممکن است تا 90 روز پس از درمان فرد در منی او باقی بماند.
آیا ممکن است سوار شدن به یک تاکسی که بیماری را به بیمارستان رسانده است، مرا مبتلا کند؟
ویروس ممکن است از طریق سطوحی که با مایعات بدنی فرد بیمار تماس داشته‌اند، منتقل شود، بنابراین اگر استفراغ یا خون روی صندلی ریخته باشد، برای شخصی که پوستش خراش یا بریدگی داشته باشد یا دست لوده را به صورتش بزند، خطرناک است. در اروپا یا آمریکا چنانچه تشخیص داده شود که فردی به ابولا مبتلا شده است، سازمان‌های بهداشتی اقدامات فوری و همه‌جانبه‌ای را برای ردیابی هرگونه تماس فرد مبتلا انجام می‌دهند و هر تاکسی که فرد در آن نشسته باشد، ضد عفونی می‌شود.
آیا ممکن است به‌خاطر دست زدن به دستگیره در که فرد مبتلا با آن تماس پیدا کرده است، بیمار شوم؟
بله؛ چنانچه دستگیره آلوده به خون، استفراغ یا مدفوع شده باشد، که بیشتر احتمال دارد در خانه‌ای که فرد مبتلا در آن بستری شده، یا در بیمارستان باشد. ما اگر افراد پوستشان زخم نداشته باشد و دست به چشم، بینی یا دهان خود نزنند و دست خود را مدام بشویند، مبتلا نخواهند شد.
در ایستگاه‌های قطار، مدارس یا مکان‌های عمومی دیگر برای جلوگیری از سرایت بیماری چه می‌توان کرد؟
سازمان بهداشت عمومی انگلستان در مورد پیشگیری از شیوع بیماری مقررات اکیدی وضع کرده است. هر ناحیه‌ای که دارای آلودگی مشهود باشد –در آن خون، استفراغ یا مدفوع وجود داشته باشد- و توالت‌ها و سطوحی که افراد بسیار با آن تماس دارند، مانند دستگیره‌های در و تلفن‌ها، باید با دستمال‌های یکبار مصرف تمیز شود تا هر مایع قابل مشاهده‌ای از آن زدوده شود و بعد با مواد شوینده یا آب و صابون پاک و خشک شود. بعد باید این سطوح را ضد عفونی کرد، مثلاً این کار را می‌توان با سفیدکننده‌های رقیق شده – با نسبت یک به چهار سفیدکننده به آب- انجام داد. افرادی که وظیفه پاکسازی سطوح را بر عهده دارند، باید دارای پوشش کامل، پیراهن آستین بلند که در دستکش‌های یکبار مصرف فرو رفته و شلواری که در جوراب و درون کفش کاملاً بسته فرو رفته است، باشند. روی هرگونه زخم یا خراش باید پوشانده شده باشد. اما نیازی به تمیز کرن راهروها و نواحی‌ای که افراد فقط از آن عبور کرده باشند، نیست.
ویروس تا چه زمانی می‌تواند به حیات خود ادامه دهد؟
ویروس ابولا بسیار آسیب‌پذیر است و اشعه فرابنفش، خشک شدن، دمای بالا (که این عامل در غرب آفریقا بسیار کمک کننده است) و مواد ضد عفونی کننده از جمله آب صابون و ژل الکل آن را به‌سادگی نابود می‌کند. طولانی‌ترین زمانی که این ویروس می‌تواند به حیات خود ادامه دهد، چند روز است و این در صورتی است که ویروس در استخر یا در مایعات بدن در مکان‌های سرد و مرطوب باقی بماند.
آیاممکن است ابولا از طریق غذا منتقل شود؟
اگر غذا خوب پخته شده باشد، خطری ندارد. ویروس ابولا در دمای پخته شدن غیر فعال می‌شود. گوشت خام موجوداتی که در بیشه زندگی می‌کنند، خطرناک است. علت شیوع قبلی ابولا در آفریقا شکار، گوشت قصابی‌ها و فرآورده‌های گوشتی فراهم آمده از جانوران بیشه‌ها بود.
آیا ویروس ابولا از طریق هوا منتقل می‌شود؟ آیا باید ماسک به صورت بزنم؟
نه. این ویروس از طریق هوا منتقل نمی‌شود. برخلاف گمانه‌زنی‌ها، گروه مأمور واکنش اضطراری ابولا در سازمان ملل متحد اعلام کرده است که در مطالعات گسترده‌ای که در مورد این ویروس انجام شده است، هیچ نشانه‌ای مبنی بر انتقال ویروس از طریق هوا مشاهده نشده است. افراد مبتلا به این بیماری زیاد عطسه یا سرفه نمی‌کنند و سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است: «داده‌های اپیدمیولوژیک مرتبط با شیوع این بیماری با الگوهای گسترشی که در ویروس‌های منتقل شونده از طریق هوا مشاهده می‌شود، مانند سرخک و آبله‌مرغان یا باکتری‌های مولد سل منتقل شوده از طریق هوا، مطابقت ندارد.»
اگر شخصی در صورت من عطسه یا سرفه کرد، چکار باید بکنم؟
به‌لحاظ نظری این احتمال وجود دارد که شخص به‌شدت آلوده به ویروس بتواند با سرفه شدید قطره‌هایی را به صورت فرد مقابل پرتاب کند. اشخاصی که بیش از بقیه در معرض چنین خطری قرار دارند، پرستاران بیمار هستند که باید حتی‌الامکان لباس‌های محافظ شامل ماسک را بر تن کنند.
آیا ویروس ابولا می‌تواند چنان جهش ژنتیکی پیدا کند که شیوه انتقال آن تغییر یابد؟
با آنکه ویروس‌ها جهش ژنتیکی پیدا می‌کنند، دانشمندان معتقدند که هیچ ویروسی شیوه‌ی انتقال خود را تغییر نمی‌دهد و هیچ شواهدی در مورد اینکه چنین اتفاقی برای ابولا افتاده باشد، وجود ندارد.
با توجه به اینکه تعدادی از کارکنان بهداشتی که از لباس‌های محافظ شبیه به لباس فضانوردان استفاده کرده‌اند، به ابولا مبتلا شده‌اند، آیا استفاده از این لباس‌ها اصلاً فایده‌ای دارد؟
این لباس‌ها تا موقعی سودمند هستند که از آنها درست استفاده شود. برای از تن بیرون آوردن آنها در هنگامی که دستکش‌ها و طرف بیرونی لباس پوشیده از ویروس است، روال خاصی وجود دارد که باید به دقت رعایت شود. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها در آمریکا دستورالعملی برای از تن بیرون آوردن این لباس منتشر کرده است تا اطمینان حاصل شود که دست برهنه با مواد آلوده تماس پیدا نمی‌کند.
آیا اسکنرها (در فرودگاه) می‌توانند اشخاص آلوده را در هنگام ورود به انگلستان شناسایی کنند؟
نه؛ این اسکنرها فقط می‌توانند بالا رفتن دمای بدن را تشخیص بدهند. این امر ممکن است ناشی از ویروس سرماخوردگی یا حتی قاعدگی باشد و ربطی به ابولا نداشته باشد. هر شخصی که این اسکنرها نشان بدهند دمای بدنش بالا رفته است، آزمایش خون می‌دهد. در این مورد دو مشکل دیگر وجود دارد: افراد ممکن است از هر مبدأ دیگری غیر از فرودگاه‌ها و پرواز مستقیم از غرب آفریقا وارد شده باشند. بنابراین منطقی است که اسکنرها در بنادر و ورودی‌هایی مانند کانال مانش نصب شوند؛ و بزرگترین مسئله این است که افراد ممکن است پیش از بروز عارضه وارد خاک کشور شده باشند، بنابراین دمای بدن آنان بالا نرفته باشد و به این ترتیب راهی برای تشخیص اینکه آنان ناقل ویروس ابولا هستند، وجود ندارد.
گزارش از: ساسان گلفر
انتهای پیام/
