مهمترین مشکل‌ رسانه‌ها تمرکز روی دوره بحران است

اکبر نصراللهی در گفتگو با خبرنگار حوزه رسانه گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، درباره تأمین آرامش و سلامت روانی سیل‌زدگان و آماده کردن آنها برای پذیرش روحی و ذهنی این حادثه اظهار کرد: بحث مربوط به نیاز روحی و روانی آسیب‌دیدگان ناشی از بحران، بحث بسیار مهمی است که در کشور ما به آن توجه کافی نمی‌شود.

وی با بیان اینکه دوره‌های بحران وجود دارد افزود: ما سه دوره قبل از بحران، حین بحران و بعد از بحران داریم. دوره حین بحران معمولاً در دوره کوتاهی اتفاق می‌افتد و سرعتش بسیار زیاد است و کسانی که در معرض آن قرار می‌گیرند دچار شوک می‌شوند، به‌گونه‌ای که در همان ساعات و روزهای اول، خیلی نمی‌توانند متوجه شوند که چه اتفاقی افتاده و در شوک به‌سر می‌برند و هنوز نمی‌توانند عمق ماجرا و فاجعه را متوجه شوند.

رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه واحد تهران مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: بعد که یک مدتی می‌گذرد، تازه متوجه می‌شوند که چه آسیبی به آنها رسیده و آنجاست که دچار افسردگی و پرخاشگری و درگیر مشکلات خاص روانی و روحی می‌شوند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: مهم‌ترین مشکل‌ رسانه‌ها این است که فقط بر دوره بحران متمرکز هستند. بحران را عرضی و نقطه‌ای و رویدادی می‌بینند و فرآیندی و خطی و طولی نمی‌بینند. رسانه‌ها، مسئولان و مردم می‌توانند پیش‌بینی کنند ولی متأسفانه رسانه‌های ما به اندازه کافی به این ماجرا توجه نمی‌کنند و قبلاً به مردم آموزش و هشدار نمی‌دهند تا آنها آمادگی لازم را پیدا کنند و فجایع و مشکلات بحران‌هایی مثل سیل و تلفات و خسارت  آن به حداقل برسد.

وی افزود: رسانه‌ها نقش آموزشی و هشداردهی و آگاهی‌بخشی‌شان را در دوره مخاطرات یعنی قبل از بحران ایفا نمی‌کنند. تمرکز کارشان در دوره بحران است. در دوره بحران انبوهی از خبرها، گزارش‌ها و تصاویر را مخابره می‌کنند که این قابل تقدیر و قدردانی است اما بعد از اینکه مرحله امداد و اسکان تا حدی تمام شد، دیگر مصیبت‌ زلزله‌زده‌ها و سیل‌زده‌ها را تقریباً فراموش می‌کنند و به سراغ آنها نمی‌روند تا ببینند  چه نیازهای روحی و روانی دارند و یا مسئولان چه وعده‌هایی داده‌ و چقدر از این وعده‌ها محقق شده است.

نصراللهی با بیان اینکه رسانه‌ها زبان و همراه و همدل مصیبت‌زده‌ها نیستند، گفت: این مشکلی بسیار جدی است که در رسانه‌های‌مان می‌بینیم. بنابراین رسانه‌هایی که در دوره بحران به مناطق مصیبت‌زده، سیل‌زده، زلزله‌زده و بحران‌زده هجوم می‌آورند باید در دوره بعد از بحران هم مردم را رها نکنند و وعده‌هایی که مسئولان داده‌اند را پیگیری  و به نیازهای روحی و روانی مردم توجه کنند.

وی ادامه داد: رسانه‌ها حتماً باید از مسئولان مطالبه‌گری کنند، ببینند کدام وعده‌ها را محقق و کدام را محقق نکرده‌اند. باید قول مسئولانی که برای بهره‌برداری سیاسی قول‌هایی داده و آنها  را چه به‌لحاظ روحی، روانی،  و چه نیارهای اساسی مثل مسکن انجام ندادند، حتماً پیگیری کنند؛ وگرنه یک مشکل دیگر به مردمی که دچار آن شوک و مصیبت شده‌اند، اضافه می‌شود و آن بی‌اعتمادی به مسئولان است و دیگر امیدی برای‌شان نمی‌ماند و همین باعث می‌شود که ناراحتی روحی و روانی آنها تشدید شود.

نصراللهی بیان کرد: دولت در مراحل مختلف بحران وظایف متفاوتی دارد. در دوره قبل از بحران، دولت و مسئولان باید به‌موقع متوجه مخاطرات شوند و در مقابل آن مخاطرات، به مردم هشدار و آموزش‌های لازم را بدهند و توانمندی و تاب‌آوری مردم را در قبال بحران احتمالی آینده بالا ببرند. اگر دولت‌ها به کمک ابزارهای رسانه‌ای و غیررسانه‌ای، این هدف را تعمیم دهند، یعنی به مردم آگاهی، هشدار و آموزش بدهند و توانمندی‌شان را بالا ببرند ممکن است آن مخاطرات اصلاً تبدیل به بحران نشود و بحرانی اتفاق نیفتد چون با آموزش‌هایی که دیده‌اند و توانمندی که در آنها ایجاد شده، کمترین اثر را در مردم  خواهد داشت.

وی ادامه داد: سازمان هواشناسی و خیلی از مراکز مهم کشور در اختیار دولت است، بنابراین یکی از وظایف دولت‌ها این است که با دادن تجهیزات مدرن،  موضوعاتی مثل آب و هوا را پیش‌بینی کنند و به مردم آگاهی و هشدار بدهند و نظارت کنند تا بحران اتفاق نیفتد و اگر اتفاق افتاد هم تبعاتش کم باشد.

نصراللهی بیان کرد: در دوره بحران هم، رسیدگی فوری و تأمین نیازهای اولیه مردم یکی از وظایف اصلی دولتمردان است که کم و بیش انجام می‌شود؛ اما حجم مشکلات بسیار زیاد است و متأسفانه ما الان سخنگوی بحران نداریم. بنابراین دولت در مراحل مختلف بحران  نیاز به سخنگو دارد تا مردم اطلاعات رسمی را از منابع رسمی بگیرند اما چون دولت کار خودش را انجام نمی‌دهد و سخنگو ندارد و برخی مواقع موانعی بر سر راه رسانه‌ها ایجاد می‌کند، مردم خبرهای رسمی را از منابع غیررسمی به‌ویژه کانال‌ها و فضای مجازی می‌گیرند و این مسئله به کشور آسیب جدی می‌رساند.

وی ادامه داد: در دوره بعد از بحران یکی از مهم‌ترین وظایف دولت این است که برآورد دقیقی از میزان آسیب‌ها داشته باشد؛ آسیب‌های جانی، مالی، تأسیساتی و آسیب‌هایی که به کشاورزی وارد شده  است؛ دولت باید به‌سرعت بتواند به مردم کمک کند تا آنها به زندگی عادی‌شان برگردند. آن وعده‌هایی را که در زمان بحران داده را محقق کند. اگر به هر دلیلی این وعده‌ها اجرا نشده، دلایل منطقی را به مردم بگوید تا مردم بی‌اعتماد نشوند. بنابراین دولتمردان باید این تجربیات را ثبت و ضبط کنند و اگر نیاز به تصویب قوانین قوی‌تری است، اقدام کنند و دیگر اجازه ندهند از همان محل و همان موضوع دچار مشکل مشابه بحرانی شویم.

انتهای پیام/4046/ن