گزارش وضعیت محیط زیستی کشور بعد از یک دهه وقفه تهیه شد/ شاخص عملکرد زیست محیطی در کشور دچار افت شده است

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آنا به نقل از ایرنا، مهناز مظاهری بعد از ظهر یکشنبه در جمع خبرنگاران افزود: معمولا گزارش وضعیت محیط زیست هر کشور در شرایط عادی و از دید مسائل بین‌المللی هر دو سال و نیم یک بار اعلام می‌شود.

وی با بیان اینکه در یک دهه گذشته این گزارش در کشور ما تهیه نشد اظهار کرد: اولین گزارش محیط زیستی در سال 83 و دومین گزارش در سال 84 تهیه شد که متاسفانه بعد از آن دیگر دولت‌ها به فکر مشخص شدن وضعیت محیط زیست کشور نبودند و از آن سال به بعد دیگر گزارش وضعیت محیط زیستی کشور تهیه نشد.

معاون پژوهشی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: یکی از دلایلی که وضعیت آب، خاک، هوا، جنگل و دریاها به شرایط کنونی رسیده است شاید به علت عدم وجود اطلاعات در این زمینه بوده است، زیرا اگر اطلاعات کافی بود قطعا مسئولان و مردم دغدغه محیط زیستی می‌داشتند.

مظاهری افزود: چارچوب تهیه گزارش جامع محیط زیست یک فرآیند ارزیابی زیست محیطی است که در قالب یک مدل مسکونی اطلاعات آن جمع آوری می‌شود و به پرسش‌های مطرح شده در آن پاسخ‌های علمی و اصولی داده می‌شود زیرا این یک کار کاملا پژوهشی و علمی است.

وی ادامه داد: با روی کار آمدن دولت یازدهم تهیه این گزارش در سازمان محیط زیست در دستور کار قرار گرفت و حتی رئیس سازمان معتقد است که این گزارش باید سالانه تهیه شود.

وی ادامه داد: در گزارش وضعیت محیط زیستی کشور اولین سوال این است که بر سر محیط زیست چه آمده، پرسش دوم این است که وضعیت محیط زیستی چگونه است و چه چیزی را باید بررسی کنیم و سئوال سوم این است که چرا و چگونه اتفاق افتاده است.

وی ادامه داد: به عنوان مثال در مورد جنگل‌ها که ریه‌های کشور هستند و اکنون روند نابودی در پیش گرفته‌اند، چرا دچار چنین وضعیتی شده‌اند و چگونه این اتفاق افتاده و پیامدها و عوارض ناشی از نابودی جنگل‌ها چیست.

وی تاکید کرد اگر به سمت ارزش‌گذاری درخت‌ها و جنگل پیش می‌رفتیم دیگر مسائل اقتصادی را فقط با تکیه بر نفت نگاه نمی‌کردیم و این مساله خود موجب حفظ محیط زیست می‌شد.

مظاهری افزود: یک تئوری در محیط زیست وجود دارد و آن اینکه اگر محیط زیست را در اختیار خودش بگذاریم خود را درمان می‌کند، اما چون به آن نیازمند هستیم در تلاشیم که یک قسمت را به حال خود رها کنیم و از بخش دیگر منابع به صورت بهینه استفاده کنیم.

وی گفت: به عنوان مثال منابع آب که بیش از 90 درصد آن در بخش کشاورزی استفاده می‌شود باید حفظ و در عین حال استفاده شود.

وی ادامه داد: بر اساس آخرین آمار سرشماری در سال 90 ، جمعیت کشور را 75 میلیون و 149 هزار و 669 نفر اعلام کرده‌اند که از این تعداد 71/4 درصد در شهرها و 28/5 در مناطق روستایی ساکن هستند که این تعداد جمعیت نیازمند غذا هستند که بهترین راه تامین آن خودکفایی در کشاورزی بود.

مظاهری ادامه داد: خودکفایی در کشاورزی به منابع آبی بیشتری نیاز داشت، از این رو از یک سو مصرف بی‌رویه و از سوی دیگر شرایط کلی زمین که خشکسالی را به همراه داشت باعث کاهش منابع آبی شد.

مظاهری تاکید کرد: داشتن اطلاعات محیط زیستی می‌تواند نقش به سزایی در مدیریت منابع طبیعی کشور داشته باشد از این رو سازمان محیط زست از دانشگاه‌های مختلف کشور از جمله دانشگاه تهران، شهید بهشتی، صنعتی شریف و دانشگاه محیط زیست کمک علمی خواست و در نهایت دانشگاه شهید بهشتی متولی تهیه این گزارش شد.

وی گفت: مولفه‌های منتخب در این گزارش اتمسفر، هوا، زمین، خاک، آب، تنوع زیستی و زیستگاه انسانی است که از سه بخش اصلی نمای ایران، منابع و مدیریت زیست محیطی و اقتصاد محیط زیست و معضلات اصلی زیست محیطی کشور تشکیل می‌شود.

وی به برخی از نتایج این گزارش اشاره کرد و گفت: به عنوان مثال وضعیت سازمان‌های مردم نهاد محیط زیستی از سال 76 تا 92 در این گزارش مورد بررسی قرار گرفت و نشان داد که تعداد این سمن‌ها در سال 76 حدود 44 سمن بوده که از سال 81 افزایش تعداد آنها آعاز شد و در سال 84 به بیشترین تعداد یعنی 630 سمن رسید و بعد از آن روند کاهشی در پیش گرفت.

وی ادامه داد: در سال 85 ، 484 سمن ، سال 86 ، 295 سمن و سال 87 ، 330 سمن در کشور فعال بود و در سال 88 هیچ سمنی در کشور فعالیت نمی‌کرد و بعد از آن از سال 89 تا 92 بین 421 تا 443 سمن در کشور افزایش یافت و اکنون حدود 750 سمن محیط زیستی در کشور فعال است.

وی در مورد شاخص‌های انرژی گفت: بررسی سرانه مصرف انرژی در ایران در سال‌های 83 تا 88 روند افزایشی داشت و در سال‌های 89 تا 90 با نرخ اندکی روند کاهش پیدا کرد، اما سرانه مصرف انرژی در ایران در بین سال‌های 93 تا 88 بیش از سرانه مصرف در جهان بوده است.

مظاهری در باره بهره‌وری انرژی در ایران در مقایسه با مناطق مختلف جهان در سال 69 تا 90 گفت: این گزارش نشان می‌دهد بهره‌وری انرژی در ایران در طول دو دهه گذشته کاهش یافت به طوری که از 7/1 کیلوگرم معادل نفت خام در سال 69 به 5/7 کیلوگرم معادل نفت خام در سال 90 سقوط کرد که در همان سال جایگاه ایران بعد از آمریکای لاتین و کارائیب و کشورهای خاورمیانه در جایگاه چهارم بود.

وی ادامه داد: این شاخص در سال 90 با رقم 5/7 از متوسط جهانی و کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا وضعیت کاهشی را نشان می‌دهد.

معاون پژوهشی سازمان محیط زیست در باره سهم انرژی‌های تجدید پذیر گفت: مقایسه میزان مصرف انرژی‌های تجدید پذیر طی سال‌های 83 تا 92 نشان می‌دهد نسبت به کل انرژی مصرفی در کشور تقریبا ثابت و در حد 71 صدم درصد بوده است، هر چند میزان انرژی‌های تجدید پذیر در سال 85 بالاترین میزان خود یعنی یک دهم درصد از کل مصرف اولیه انرژی در کشور رسید.

به گفته وی ایران رتبه هشتم جهان در مصرف انرژی را دارد.

مظاهری گفت: این گزارش به تمام نهادها و دستگاه‌های اجرایی که به نحوی با مسائل محیط زیستی در ارتباط هستند و همچنین نمایندگان مجلس و دانشگاه‌ها ارائه می‌شود.

وی تاکید کرد: در حال برنامه‌ریزی هستیم تا بعد از این دستگاه‌های اجرایی اطلاعات خود را به روز وارد کنند تا بعد از این اطلاعات کامل و جامعی در مورد محیط زیست کشور داشته باشیم.

وی با بیان اینکه تهیه این گزارش از فروردین 93 آغاز شد گفت: تا دو ماه آینده گزارش محیط زیستی کشور به زبان انگلیسی ترجمه و ارایه می‌شود.

مظاهری تاکید کرد: کاهش ظرفیت زیستی، افزایش رد پای اکولوژیک، کاهش بهره‌وری انرژی، سهم ناچیز درآمد کشور از اکو توریسم، سهم اندک بهره‌وری از انرژی، کاهش نرخ درآمد ناخالص ملی و افت شاخص عملکرد زیست محیطی در کشور از اهم نکاتی است که در این گزارش بر آن تاکید شده و رفع آنها نیازمند برنامه‌ریزی و مدیریت کارآمد است.