سیاست خارجی ایران بر نفی سلطه بنا شده است

به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، علی‌اکبر ولایتی که شب گذشته به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در برنامه «به‌علاوه 40» شبکه یک سیمای جمهوری اسلامی ایران حضور یافته بود، با تبریک سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی گفت: در آغاز استقرار جمهوری اسلامی و دوران مسئولیت بنده در وزارت امور خارجه، در کل دنیا از بیش از 80 سفارتخانه و کنسولگری، تنها 9 سفیر داشتیم و برخی از افراد حاضر در سفارتخانه‌ها نیز مجری اوامر پهلوی بوده و همراه سیاست‌های استقلال‌طلبانه نظام تازه تأسیس نبودند. گاهی نیز برخی با فرار و پناهندگی مشکلاتی را برای سیاست خارجی کشورمان ایجاد می‌کردند. به‌طور مثال وضعیت ما در ابتدای کار به حدی نامناسب بود که سفارت ایران در چین تنها با یک تایپیست اداره می‌شد.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی سیاست «نه شرقی و نه غربی» به‌صورت عملی اجرایی شد

وزیر امور خارجه اسبق ایران در ادامه افزود: سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی، سیاستی سلطه‌گرایانه به معنی سرسپردگی محض به آمریکا بود ولی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، سیاست «نه شرقی؛ نه غربی» به‌صورت عملی اجرایی شد. سیاست عدم‌‌تعهد که بعد از کنفرانس «یالتا» اعلام شده بود را عملاً می‌توان ادامه راهی دانست که جمهوری اسلامی ایران پرچم آن را برافراشت و ایران تنها کشوری است که علم عدم‌‌‌تعهد را در جهان برپا نگه داشته است.

استکبار، چپ یا راست یا در پناه شرق و غرب بودن را نمی‌شناسد

دکتر ولایتی ادامه داد: زمانی به ما گفته می‌شد که با اتحاد جماهیر شوروی همراهی کنید و به‌طور مثال به مجاهدان افغان کمک ارسال نکنید؛ ولی ما در جواب گفتیم استکبار، چپ یا راست یا در پناه شرق و غرب بودن نمی‌شناسد. ما به دنبال سیاست واقعی عدم‌‌تعهد و استقلال بودیم.

وی تصریح کرد: سیاست «نه شرقی؛ نه غربی» به معنای عدم رابطه با دنیا نبود بلکه نفی سلطه بود و از همین روست که اولین سفر خارجی بنده به سوریه انجام شد. بسیاری در ایران منتقد سفر به سوریه و الجزایر بودند ولی یادآوری کردیم که سوریه کشوری است که در مقابل رژیم صهیونیستی ایستادگی می‌کند. همچنین الجزایر کشوری انقلابی بود که مبارزه‌اش برای عدم‌‌سلطه با یک‌میلیون شهید به پیروزی رسیده بود. ما با مذاکره با دوستانمان اهمیت چنین تصمیم‌هایی را یادآوری کرده و آن را در راستای پیشبرد سیاست خارجی موفق جمهوری اسلامی لازم دانستیم.

رئیس هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی اضافه کرد: ما ادامه راه پیروزی در عرصه سیاست خارجی و پیاده کردن تصمیمات جمهوری اسلامی ایران را در تربیت نیروی متخصص دانستیم. از این رو، دانشگاه وزارت امور خارجه را برای آموزش دیپلمات‌ها تأسیس کردیم. در این دانشگاه آموزش‌هایی به دانشجویان از قبیل یادگیری حداقل دو زبان ارائه شد تا نیروهایی کاملاً متخصص و همسو با سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی تربیت شوند. به همین دلیل، دیپلمات‌های خوب و برجسته‌ای به وزارت امور خارجه راه یافتند.

سیاست خارجی در ایران از بدو تأسیس در دوران قاجار تا انتهای دوره پهلوی مبتنی بر وابستگی بود

دکتر ولایتی تأکید کرد: سیاست خارجی در ایران از بدو تأسیس در دوران قاجار تا انتهای دوره پهلوی، مبتنی بر وابستگی بود و ما بعد از انقلاب مذاکرات پیچیده‌ای با سران قوا و به‌ویژه حضرت امام(ره) داشتیم تا چارچوبی در راستای سیاست عدم‌‌‌تعهد  تنظیم کنیم.
وی تصریح کرد: هیچ کشوری در جهان مانند ما سیاست عدم‌تعهد را پیاده نکرده است. زمانی که قرار بود به هندوستان سفر کنم (نشستی که منجر به لغو میزبانی نشست عدم‌‌تعهد در عراق شد) خدمت امام خمینی(ره) رسیدم و ایشان به شوخی فرمودند که مگر کشوری هم در جهان وجود دارد که در چارچوب عدم‌‌تعهد بگنجد؟ ما در جهان از این منظر هیچ بدیلی نداریم.

تلاش آمریکایی‌ها علیه ایران، دیگر بخش سخنان دکتر ولایتی در برنامه «به‌علاوه 40» بود. وی در این خصوص اظهار کرد: آمریکا در زمانی که ما برای میزبانی کنفرانس سران کشورهای اسلامی در تهران مذاکره می‌کردیم، دائماً علیه کشورمان لابی می‌کرد و برگزاری این نشست را در راستای رادیکالیزه شدن آن می‌دانست ولی با تلاش صورت گرفته، اقدامات آنها خنثی شد.

مشاور امور بین‌الملل رهبر معظم انقلاب با اشاره به دوران جنگ تحمیلی گفت: در دوران جنگ، موشک بالستیک نداشتیم و این در حالی بود که عراق از آن بهره‌مند بود. موشک‌هایی که در اختیار ما بود از نوع پرتابی که مانند گلوله توپ عمل می‌کرد، بودند. عراقی‌ها بارها از طریق موشک‌های هدایت‌شونده خود، شهرهای ما را مورد هدف قرار می‌دادند. در همین راستا، به چین سفر کرده و با برخی از مقام‌های این کشور دیدارهای خصوصی داشتم و در آن دیدارها موضوع خرید تسلیحات را مطرح کردم. آنان نیز شرکتی را به ما معرفی کردند که با آغاز مذاکرات توانستیم به توافقاتی دست پیدا کنیم که در جنگ برای ما راهگشا شد. همین موضوع باعث گسترش روابط رو به رشد ما با چین شد. آمریکایی‌ها از پیشبرد سیاست تحریم تسلیحاتی ایران، بازگرداندن کشورمان به مدار فرمان‌برداری از خود را در ذهن می‌پروراندند ولی با تلاش نیروهای شایسته ایرانی ناکام ماندند.

دکتر ولایتی ادامه داد: در ادامه تلاش ما در وزارت امور خارجه برای تأمین تسلیحات، توانستیم از لیبی موشک بالستیک بخریم و حتی افرادی را برای نحوه استفاده از آن به کشور دعوت کردیم. جالب اینجاست که اولین موشکی که به سمت عراق شلیک شد، به محل برگزاری نشست سران عدم تعهد اصابت کرد که این موضوع بازتاب وسیعی در جهان داشت. حمله موشکی ایران سبب اختلاف عراق و لیبی شد و از همین دوران با توان داخلی توانستیم به جایی برسیم که امروز در زمره کشورهایی در جهان هستیم که به فناوری موشک‌های بالستیک نقطه‌‌زن دست یافته‌ایم.

وی تصریح کرد: عراقی‌ها از طریق اطلاعاتی که آمریکایی‌ها در اختیار آنان قرار می‌دادند، محل تجمع سربازان ما را به کمک تسلیحات شیمیایی که از هلند و آلمان دریافت می‌کردند، مورد هدف قرار می‌دادند. مذاکراتی را برای اعزام مصدومان شیمیایی به کشورهای غربی برای درمان آغاز کردیم و از این کار، دو هدف عمده داشتیم؛ یکی درمان جانبازان عزیز و در کنار آن، برملا کردن دست رژیم بعث صدام و همکاری کشورهای غربی با آن توسط خبرگزاری‌ها بود. بعد از اعزام اولین گروه رزمندگان برای درمان به بلژیک و مخابره اخبار و عکس‌های این جنایات، توانستیم اسناد متقنی را علیه رژیم بعث و همکاری غرب با آن را برملا کنیم.

دکتر ولایتی افزود: من به‌شخصه 11 بار در نشست کمیته خلع سلاح شیمیایی ژنو شرکت کردم که خروجی آن توصیه این نهاد به دو طرف برای عدم استفاده از سلاح شیمیایی بود و این در حالی بود که ایران از اساس سلاح شیمیایی در اختیار نداشت. برخی از دیپلمات‌های سازمان ملل متحد در کتاب‌های خاطرات خود که بعدها به چاپ رسید، از اینکه می‌دانستند عراق از سلاح شیمیایی استفاده می‌کند و آنها اجازه اعلام آن را نداشتند، ابراز شرمساری کردند.

عملیات شهید عباس دوران در کنار توان دیپلماسی، میزبانی سران عدم تعهد را از عراق گرفت

این دیپلمات ارشد که 16 سال سکان‌دار دستگاه سیاست خارجی کشورمان بود تصریح کرد: در سال 1358 ششمین اجلاس سران عدم تعهد که در کوبا تشکیل شده بود،  تصویب کرد که میزبانی نشست بعدی به عراق سپرده شود. در سال 1360 که به وزارت امور خارجه رفتم، سیاست مخالفت با میزبانی عراق را کلید زدم چراکه میزبانی این نهاد نباید در دست متجاوزی به نام عراق می‌افتاد. ما در آن زمان، نامه ریاست جمهوری کشورمان را برای تک‌تک کشورهای عدم‌‌تعهد ارسال کرده و مخالفتمان را ابراز کردیم. در آن مقطع، میزبانی عراق برای نشست سران عدم تعهد را جایزه‌ای به متجاوز می‌دانستیم و این نکته را در دیدارهایمان بارها گوشزد کردیم. در کنار این موضوع بحث عدم وجود امنیت در عراق را نیز مطرح می‌کردیم. در همان زمان نامه‌ای خدمت مقام فرماندهی کل قوا ارسال کردیم که بتوانیم تهدید عدم وجود امنیت در عراق را عملیاتی کنیم که خروجی آن عملیات غرورآفرین شهید عباس دوران بود. تلاش دیپلماتیک در کنار عملیات نیروی هوایی ارتش، باعث شد میزبانی این نشست از عراق گرفته شود. البته آنها در محاسباتشان اشتباهاتی کردند چراکه تصمیم داشتند میزبانی نشست بعدی را در ازای لغو این نشست مجدداً به عراق واگذار کنند. ما یک روز قبل از پایان اجلاس هفتم، تلاش‌های دیپلماتیک فزاینده‌ای را آغاز کردیم تا اعطای میزبانی به عراق را ناکام بگذاریم. با اکبر خلیلی سفیر هندوستان در ایران که اصالتاً شیرازی بود، جلسه‌ای برگزار کردم و به وی خطاب کردم پیام من را به خانم گاندی نخست‌وزیر این کشور ابلاغ کند. به خلیلی گفتم که اگر عراق میزبان نشست هشتم سران عدم تعهد باشد، همان لحظه جلسه را ترک کرده و در گفتگوی مطبوعاتی، خروج ایران را از کشورهای عدم‌‌تعهد اعلام می‌کنم.

دکتر ولایتی افزود: تهدید ما کارساز شد و افرادی چون خانم گاندی، یاسر عرفات و فیدل کاسترو از نشست بیرون آمده و تشکیل جلسه دادند و نتیجه آن را به طارق عزیز اعلام کردند. خروجی آن جلسه، تعویق اعلام میزبانی نشست سران به مدت دو سال بود که این موضوع پیروزی بزرگ دیپلماتیکی برای کشورمان به شمار می‌آمد.

ایشان با اشاره به صدور قطعنامه توسط سازمان ملل متحد درباره جنگ تحمیلی اظهار کرد: تنها چند هفته بعد از شروع جنگ، قطعنامه 479 در شورای امنیت صادر شد که در آن بدون اشاره به عقب‌نشینی به مرزهای بین‌المللی، تنها آتش‌بس را توصیه کرده بود. این موضوع به دلیل اینکه در آن، بحث عقب‌نشینی از مرزها مطرح نبود، مورد پذیرش ما واقع نشد، چراکه تجربه تلخ آتش‌بس میان رژیم صهیونیستی و فلسطین را دیده بودیم که هر بار بعد از برقراری صلح، بخشی از اراضی متعلق به فلسطینیان به اشغال درمی‌آمد. اگر آن زمان قطعنامه‌ها را می‌پذیرفتیم، بازگشت به دوران قاجار و پهلوی اتفاق می‌افتاد که بخش‌های عمده‌ای از کشورمان با امضای معاهداتی از سرزمین مادری جدا شد. تمامی قطعنامه‌های صادرشده در شورای امنیت تا تصویب قطعنامه 598 موضوع بازگشت به مرزهای بین‌المللی را نداشتند و از این رو ما با آنها مخالفت می‌کردیم. بعد از تصویب قطعنامه 598 آیین‌نامه آن را پذیرفتیم ولی عراق آن را رد کرد. عراقی‌ها به دنبال خرید زمان بودند و می‌خواستند با چانه‌زنی امتیاز بگیرند ولی با هوشمندی امام راحل(ره) که معتقد بودند اگر میدان‌های جنگ را سرد کنیم سرنوشت قاجار، دیگربار برای جمهوری اسلامی تکرار می‌شود، در کنار غیرت دینی فرزندان کشور، توفیق نظام اسلامی رقم خورد.

علی‌اکبر ولایتی گفت: ما در دوران جنگ تحمیلی، همزمان در دو جبهه  می‌جنگیدیم. در یک جبهه با دشمن خارجی و در جبهه دیگر با افرادی چون اعضای نهضت آزادی که دائماً حمله می‌کردند، روبه‌رو بودیم ولی غیرت دینی در مقابل ادعای ملی‌گرایی، باعث پیروزی ما در جنگ شد.

ایشان درباره برگزاری نشست سران کشورهای اسلامی در ایران افزود: عربستان سعودی که خود را زعیم کشورهای اسلامی می‌دانست، همیشه مخالف میزبانی ایران برای چنین نشست‌هایی بود. اشغال کویت از سوی عراق باعث ترس سعودی‌ها و به‌طور کلی اعضای شورای همکاری خلیج فارس شد. آنان که روزی از اعطای هرگونه کمکی به عراق فروگذار نمی‌کردند، حالا متوجه شده بودند که غولی که آزاد کرده‌اند، دامن آنها را خواهد گرفت. در کنار این موضوع، سیاست کشورمان در محکومیت تجاوز به کویت و همچنین گشودن مرزها برای کمک‌رسانی به مردم این کشور باعث شد تا کشورهایی مانند عربستان با ما وارد مذاکراتی شوند و ما از این فرصت استفاده کرده و تلاش کردیم از آنها امتیاز بگیریم. یکی از همین امتیازها، اعطای میزبانی نشست هشتم سران کشورهای اسلامی در تهران بود.

ایران بسیار قوی‌تر شده و نفوذ خود را در منطقه گسترش داده است

دکتر ولایتی درباره چشم‌انداز سیاست خارجی کشورمان در 10 سال آینده و پیش‌بینی‌شان از جایگاه جمهوری اسلامی ایران اظهار کرد: وضعیت سیاسی دنیا در شرایطی بی‌سابقه قرار دارد. روزی جرج بوش پدر اعلام کرد که آمریکا تنها ابرقدرت جهان است و از همین رو مک لوهان نظریه «دهکده جهانی»، فرانسیس فوکویاما نظریه «پایان تاریخ» و ساموئل هانتینگتون دکترین «برخورد تمدن‌ها» را مطرح کردند ولی به‌رغم این آرزوها چین، اتحادیه اروپا، هند، کشورهای آ.س.آن و کشورهای اسلامی پیشرفت خوبی کردند.

وی افزود: ما متحدانی در منطقه داریم. در زمان نیاز عراق، به این کشور کمک کردیم. الزرقاوی رهبر معنوی داعش در عراق در بیانیه‌ای در بدو تأسیس آن هدف نهایی خود را ایران دانست و آمریکا نیز از این گروه تروریستی حمایت و حتی رژیم صهیونیستی مجروحان این گروه را در خاک خود درمان می‌کرد. آیا ما باید سکوت می‌کردیم تا بعد از اشغال عراق، آن‌ها به سراغ ما می‌آمدند؟ خیر! ایران بسیار قوی‌تر شده و نفوذ خود را در منطقه گسترش داده است. نفوذ جمهوری اسلامی ایران امروز منحصر به منطقه نبوده و حرف آن در جهان موردتوجه است. متحدان ایران نیز قوی‌تر از دیروز هستند. حسنین الهیکل سردبیر «الاهرام» زمانی گفته بود ایرانیان از زمان هخامنشیان می‌خواستند به دریای مدیترانه برسند که باید بگویم امروز ما توانسته‌ایم به کمک متحدان خود به این هدف دست پیدا کنیم. این موضوعات در سایه قدرت روزافزون جمهوری اسلامی ایران است و باید دانست که اکنون خط مقاومت، در برابر خط تسلیم قرار گرفته است.

انتهای پیام/4106/4093/خ