دغدغه‌های حافظ، دغدغه‌های بشریت

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا،‌ «شب شعر» در بیست و یکمین نشست خود، شامگاه دوشنبه با موضوع «تأثیر شعر حافظ بر شعر و ادبیات معاصر» روی آنتن شبکه چهار سیما رفت. محمود اکرامی‌فر در این برنامه میزبان محمدجعفر محمدزاده، پژوهشگر و مدیر رادیو ایران و عبدالمهدی مستکین، پژوهشگر و استاد دانشگاه بود.

محمدزاده در مورد راز ماندگاری حافظ گفت: دیوان حافظ مجموعه‌ای است که هر چه بیشتر به آن خیره می‌شویم زوایای تازه‌تری از آن را کشف می‌کنیم و هر کس به اندازه درک و فهم خود می‌تواند از شعر حافظ برداشت کند. در واقع شعر حافظ درهای اسرارآمیز ذهن بشر را به روی خودش باز می‌کند. از ویژگی‌های دیوان حافظ ایجاز آن است. در واقع دیوان حافظ محصول اندیشیده‌ها و حتی نیاندیشیده‌های حافظ است. «من»ی که حافظ در شعرش معرفی می‌کند، «من»ی است که مخاطب، خودش را لحظه به لحظه در آن جایگاه قرار می‌دهد. نکته بعدی ساحت معنایی شعر حافظ است. ما در شعر حافظ با لغات سختی سر و کار نداریم بلکه با لایه‌های معنایی سروکار داریم.

مستکین گفت: خواجه شیراز انسان‌شناس قهاری است. حافظ اوقات آدمی را غنی‌سازی می‌کند و انسان را به آسمان پیوند می‌دهد. حافظ غفلت‌ستیز است و می‌گوید انسانی که کرامت خود را نشناسد به مقام مگسی می‌رسد. حافظ یکسره مندرج در لیلای عالم است و روحیه اخلاق در شعر حافظ عمیقاً جلوه می‌کند.

محمدزاده ادامه داد: از دلایل ماندگاری حافظ این است که همه می‌توانند درباره او حرف بزنند. نکته بعدی تأویل‌پذیری و تحمیل‌ناپذیری شعر حافظ است. دغدغه‌های حافظ همان دغدغه‌های بشریت در طول تاریخ است و هر کس خودش را در آینه حافظ می‌بیند.

وی در مورد چینش یا مهندسی کلمات در شعر حافظ گفت: مهندسی کلمات یعنی استفاده از بهترین کلمه در جای جای شعر به نحوی که اگر آن کلمه را برداریم هیچ کلمه دیگری را نتوان جایگزین کرد. حافظ دقت و ظرافت زیادی در این امر به کار برده است.

این پژوهشگر در مورد استفاده حافظ از صنعت تضاد عنوان کرد: حافظ متوجه این نکته هست که فطرت انسان از روی تضادها بهتر به درک می‌رسد، بنابراین بنای کلام حافظ بر تضاد است.

وی ادامه داد: حافظ از تمام گذشتگان خود استفاده کرد، اما حافظ مثل هیچ کدام از آنها نیست. ما در شعر شهریار رگه‌هایی از تقلید از حافظ را می‌بینیم که بسیار زیباست اما اول باید اندیشه حافظ را شناخت و بعد از او تقلید کرد.

مجله ادبی «شب شعر» به تهیه‌کنندگی کوروش انصاری و با محوریت بررسی شعر فارسی، هر دوشنبه شب در حوزه ادبیات، ساعت 23 روی آنتن شبکه چهار سیما می‌رود.

انتهای پیام/4072/ن