جذب حدود نیم میلیون دانشجو با یک‌دهم کارایی دانشگاهی

به گزارش خبرنگار آموزشی و پژوهشی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، دیگر آن زمان گذشته که متقاضیان ورود به دانشگاه‌ها در مقاطع مختلف تحصیلی بخواهند به هر طریقی پذیرش شوند. اکنون با وجود کاهش دانشجو در همه زیرنظام‌های کشور، حق انتخاب برای داوطلبان وجود دارد. البته این فرصت برای دانشجویان دوره‌های کاردانی و کارشناسی از دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری فراهم‌تر است.

در حال حاضر 3 میلیون و 616 هزار دانشجو در کشور مشغول به تحصیل هستند که هر کدام یکی از زیرنظام‌های آموزشی شامل دانشگاه‌های دولتی، آزاد اسلامی، پیام‌نور، غیرانتفاعی، علمی-کاربردی و فنی‌‌وحرفه‌ای را انتخاب کرده‌اند.

تحصیل یک میلیون و 647 هزار نفر در دانشگاه‌های غیردولتی

آمارهای سال تحصیلی 96-97 نشان می‌دهد از این میان 378 هزار نفر در مقطع کاردانی، یک میلیون و 175 هزار نفر در مقطع کارشناسی، 25 هزار و 169 نفر در مقطع کارشناسی ارشد، 71 هزار و 600 نفر در مقطع دکتری حرفه‌ای، 86 هزار در مقطع دکتری تخصصی مشغول به تحصیل هستند؛ به عبارتی در مجموع یک‌میلیون و 900 هزار نفر در دانشگاه‌های دولتی(اعم از دانشگاه‌های دولتی، پیام‌نور، غیرانتفاعی، فنی و حرفه‌ای و جامع علمی-کاربردی) تحصیل می‌کنند. همچنین 276 هزار و 443 نفر در مقطع کاردانی، 900 هزار نفر در مقطع کارشناسی، 398 هزار و 117 نفر در مقطع کارشناسی ارشد،  16هزار و 340 نفر در مقطع دکتری حرفه‌ای، 54 هزار و 946 نفر در مقطع دکتری تخصصی  دانشگاه‌ آزاد اسلامی مشغول به تحصیل هستند؛ به عبارت دیگر یک میلیون و 647 هزار نفر در واحدهای دانشگاه‌ آزاد اسلامی در حال درس‌خواندن هستند.

پشت نقاب کیفی سازی آموزش عالی چه می‌گذرد؟

در کشور، دانشگاه‌ها به دو شکل خصوصی و دولتی اداره می‌شود و با اینکه برخی از دانشگاه‌های دولتی امروز از دانشجویان شهریه دریافت می‌کنند، ولی خصوصی نیستند و از دولت بودجه می‌گیرند اما تنها دانشگاه خصوصی واقعی در کشور دانشگاه آزاد اسلامی است. این روزها بحث رسیدگی به کیفیت دانشگاه‌ها موضوع داغی است؛ در این میان، دانشگاه‌داری برخی مسئولان آموزش عالی در دانشگاه‌های غیرانتفاعی که عده‌ کثیری هم هستند، ارزیابی کیفی در این دانشگاه را با مشکل و شائبه مواجه کرده است. ما در این گزارش یکی از شاخص‌های کیفیت سنجی مد نظر وزارت علوم یعنی نسبت اعضای هیئت علمی به تعداد دانشجویان که با استناد به آن بسیاری از رشته‌محل‌های دانشگاه آزاد اسلامی تعطیل شدند را در دانشگاه آزاد و مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی مورد بررسی قرار می‌دهیم.

نسبت استاد به دانشجو در دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه‌های غیرانتفاعی

زیرنظام‌های مؤسسات آموزشی غیرانتفاعی و دانشگاه آزاد اسلامی از لحاظ شاکله و حضوری بودن در یک دسته‌بندی قرار می‌گیرند. دانشگاه غیرانتفاعی با داشتن 385 هزار دانشجو، 3 هزار و 500 عضو هیئت علمی تمام وقت و دانشگاه آزاد اسلامی با داشتن یک میلیون و 550 هزار دانشجو 30 هزار عضو هیئت علمی تمام وقت فعال دارد که با یک حساب کتاب ساده می‌توان دریافت که به ازای یک استاد عضو هیئت علمی در موسسات آموزش عالی غیرانتفاعی 114 دانشجو و به ازای یک استاد در دانشگاه آزاد اسلامی 51 دانشجو وجود دارد.

تفکیک دانشجویان این دو دانشگاه در مقاطع مختلف حاکی از این است که 213 هزار و ۴۴۰ دانشجو در دوره کارشناسی، ۵۶ هزار و ۸۲۸ دانشجو در دوره کاردانی، ۶۶ هزار و ۸۶۷ نفر در دوره کارشناسی ارشد در مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی و غیر دولتی، ۷۸۵ هزار و ۴۸۶ دانشجوی کارشناسی و ۲۵۸ هزار و ۸۳۲ دانشجوی کاردانی و 427 هزار نفر در دوره کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد تحصیل می‌کنند.

آمارها نشان می‌دهد از تعداد ۳ هزار و ۶۶۶ دانشجوی دکتری عمومی، ۵۹ هزار و ۵۲ دانشجوی دکتری تخصصی در دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، ۲ هزار و ۱۹۰ دانشجوی دکتری تخصصی در مؤسسات آموزش عالی غیردولتی و غیرانتفاعی هستند.

دانشگاه آزاد 10 برابر مؤسسات غیرانتفاعی عضو هیئت علمی دارد

همان‌طور که مشاهده می‌شود، تنها در مقطع کارشناسی تفاوت زیادی بین تعداد دانشجویان دانشگاه آزاد و غیرانتفاعی وجود دارد در حالی که دانشگاه آزاد تقریباً 10 برابر مؤسسات غیرانتفاعی عضو هیئت علمی دارد. همچنین آمار اعلام شده مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم در خرداد 97 حاکی از این است که 545 واحد دانشگاه آزاد اسلامی و 318 مؤسسه آموزشی غیرانتفاعی در کشور وجود دارد.

برخور با دانشگاه آزاد با تعطیلی کدرشته‌ها در برابر برخورد با مؤسسات غیرانتفاعی در قالب پیشنهاد ادغام!

گرچه برخی مسئولان وزارت علوم نظیر معاون آموزشی این وزارتخانه اذعان دارند که کیفیت آموزشی در مؤسسات غیرانتفاعی مناسب نیست و باید جلوی رشد این مؤسسات را گرفت اما در عمل تنها با پیشنهاد ادغام آن‌ها مواجه هستیم!

فرزانه شمیرانی، مدیرکل دفتر آموزش‌های غیردولتی وزارت علوم در گفتگو با ایرنا نیز درباره مؤسسات غیرانتفاعی گفته است: هم اکنون 303 مؤسسه و دانشگاه غیردولتی دارای مجوز وزارت علوم در کشور فعالیت می‌کنند. در بازدیدهای دوره‌ای اداره کل دفتر آموزش‌های غیردولتی وزارت علوم از مؤسسات و دانشگاه‌های غیردولتی، کیفیت این مراکز و تطابق امکانات با مجوز رشته‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.

وی با تأکید بر ادغام مؤسسات غیرانتفاعی گفت: اگر در بازدیدهای دوره‌ای، شاخص کیفی مؤسسه‌ای پایین باشد، پیشنهاد شرکت در ادغام غیرانتفاعی‌ها به آنها داده می‌شود. البته این موضوع اجبار نیست چراکه ادغام مؤسسات با یکدیگر کاملاً داوطلبانه است.

مدیرکل دفتر آموزش‌های غیردولتی وزارت علوم، ادامه داد: اگر نخستین نمونه از تجمیع غیردولتی‌ها بدون شکست انجام شود، تعداد زیادی از مؤسسات کاملاً داوطلبانه در لیست تجمیع قرار می‌گیرند؛ چراکه علاوه بر کاهش هزینه آموزش، از امکانات یکدیگر استفاده می‌کنند و نیازی به تکرار یک اقدام در چند مؤسسه نیست؛ مانند استفاده مؤسسات ادغام شده از یک سالن ورزشی.

یک بام و دو هوای وزارت علوم/ حرف‌هایی که در عمل عکس می‌شوند

 کیفیت نامناسب مؤسسات آموزشی غیرانتفاعی، مورد انتقاد وزیر علوم نیز قرار گرفته است. باوجود اینکه غلامی در دی‌ماه امسال از تعطیلی حدود ۵۰ مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی خبر داده بود اما چندی پیش اعلام کرد: سیاست کلی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نسبت به مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی، تشویق این مؤسسات به ادغام و پرهیز از تعطیلی آنهاست.

به نظر می‌رسد وزارت علوم با وجود همه انتقاداتش از مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی نمی‌خواهد جلوی پذیرش دانشجو در این دانشگاه‌ها را بگیرد؛ چراکه همان‌طور که گفته شد این دانشگاه‌ها حدود 400 هزار دانشجو دارند اما در کنکور سال آینده ظرفیت 450 هزار نفری برای این دانشگاه در دوره‌های کارشناسی و کاردانی در نظر گرفته خواهد شد. البته  آهون‌منش رئیس اتحادیه مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی و غیردولتی نظر متفاوتی دارد و در گفتگو با خبرنگار آنا گفت: مؤسسات آموزشی غیرانتفاعی بیش از این ظرفیت پذیرش دارند اما وزارت علوم تنها این اندازه را برای مؤسسات غیرانتفاعی درنظر گرفته است.

سرانه آموزشی دانشجویان چقدر است؟

برای اینکه ابعاد این مقایسه برای مخاطبان نمایان‌تر شود، لازم است به سرانه آموزشی در دانشگاه‌ها اشاره شود. برخی آمارهای غیررسمی دانشگاه‌های زیرمجموعه وزارت علوم که غیردولتی هستند نظیر دانشگاه‌های پیام‌نور، غیرانتفاعی و علمی-کاربردی سرجمع 2.5 متر است. علی آهون‌منش، رئیس اتحادیه مؤسسات و دانشگاه‌های غیرانتفاعی، درباره سرانه آموزشی این مؤسسات به آنا گفت: سرانه آموزشی بین 3.2 تا 3.5 مترمربع است.در حالی که سرانه فضای آموزشی در دانشگاه آزاد اسلامی  به‌عنوان یک دانشگاه غیردولتی حدود 10 مترمربع است. در این زمینه اقبال شاکری، سرپرست مرکز عمرانی، املاک و مستغلات دانشگاه آزاد اسلامی به آنا گفت: هر دانشجو در دانشگاه آزاد اسلامی می‌تواند به‌اندازه 10 متر از فضای آموزشی دانشگاه نظیر کلاس، آزمایشگاه، کتابخانه و کارگاه استفاده کند.

خدمات آزمایشگاهی دانشگاه آزاد به دانشجویان در 11 هزار آزمایشگاه

دانشگاه آزاد اسلامی در قالب سامانه آزمایشگاه‌های همكار از ۱۱ هزار آزمایشگاه و کارگاه مجزا كه متعلق به واحدهای این دانشگاه‌ در سراسر كشور است، برای انجام پژوهش‌های کاربردی استفاده ‌می‌کند. در این 11 هزار آزمایشگاه 13 هزار خدمت به دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی ارائه می‌شود. بعید به‌نظر می‌رسد دانشگاهی در کشور چنین ظرفیت آزمایشگاهی داشته باشد.

از دیگر ظرفیت‌های دانشگاه آزاد اسلامی می‌توان به وجود زمین‌های کشاورزی متعدد، مراکز دامپروری و شرکت‌های اقتصادی اشاره کرد که فرصت‌های کاری مناسبی را در اختیار دانشجویان قرار می‌دهد تا با کار در دارایی‌های دانشگاه هم مهارت شغلی بیاموزند و هم شهریه را با دسترنج خود به دانشگاه پرداخت کنند.

ارائه بیشترین سرانه ورزشی به دانشجویان از سوی دانشگاه‌ آزاد اسلامی

سرانه فضای ورزشی (مسقف و غیرمسقف) نیز برای هر دانشجو در دانشگاه‌های دولتی به میزان 70 سانتی‌متر است. باوجود اینکه آماری از مؤسسات آموزش عالی غیردولتی و غیرانتفاعی در دست نیست ولی متوسط فضای وزرشی دانشجویی در کشور 68 سانتیمتر است. در حالیکه سرانه فضای ورزشی در دانشگاه آزاد اسلامی به یک‌متر و 13 سانتیمتر می‌رسد. البته این فضا در دنیا 2.5 متر‌مربع است.

دانشگاه آزاد بالاترین ظرفیت خوابگاهی در کشور را دارد

دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی برای تحصیل در این دانشگاه خصوصی می‌توانند از تسهیلات رفاهی نظیر خوابگاه هم استفاده کنند که مراکز آموزشی غیرانتفاعی این امکان را ندارند. دانشگاه آزاد اسلامی 361 خوابگاه، 293 خوابگاه ملکی، 40 خوابگاه استیجاری و 28 خوابگاه خودگران دارد که با اضافه‌شدن دانشجوسراها ظرفیت خوابگاهی این دانشگاه روبه‌فزونی است.

حال این دانشجویان هستند که براساس مشخصات هر مرکز آموزشی انتخاب می‌کنند که کجا را برای درس خواندن در نظر بگیرند. امکانات آموزشی، پژوهشی، رفاهی و ورزشی قطعاً در انتخاب دانشجویان بسیار اثرگذار است.

انتهای پیام‌/4040/خ