در 15 سال آینده منتظر یک زلزله بزرگ در تهران هستم/ احداث ساختمان‌های بلندمرتبه روبروی‎هم جنایت و خیانت است

بهرام عکاشه در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آنا، درباره زلزله‌های روی داده از دیشب (سه‌شنبه) تا امروز در فیروزکوه گفت: وقوع یک زلزله 4/6 ریشتری و حدود 20 زلزله کوچک‌تر گزارش شده که در زلزله‌شناسی با عنوان «زلزله خوشه‌ای» شناخته می‌شود. این پدیده روزهای پیش در جواد آباد ورامین هم به همین شکل روی داد. علم درباره اینکه آیا این زلزله‌های خوشه‌ای نشان‌دهنده روی دادن زلزله‌ای بزرگ در آینده است یا خیر، جوابی ندارد.

وی تاکید کرد: در برخی موارد بعد از زلزله خوشه‌ای یک زلزله بزرگ تا 7/5 ریشتری هم روی داده و در بسیاری موارد زلزله بزرگی نیامده است. هنوز علم در پاسخ به این سوال ناتوان است.

پدر علم زلزله‌شناسی ایران ادامه داد: من همیشه به ستاد بحران کشور گفته‌ام که قرار داشتن در وضعیت زرد خطر زلزله در ایران و ژاپن فرق دارد. معیارهای وضعیت زرد ما با آنها متفاوت است، چون تاسیسات و ساختمان‌های مسکونی ما از نظر سازه و مقاومت با آنها متفاوت است. ما باید همیشه خود را آماده کنیم تا تهران، مشهد، قم، تبریز و دیگر شهرهای ما از بین نروند چراکه در حال حاضر وضعیت 50-50 است که در تهران زلزله بزرگی روی دهد یا خیر چون جواب قطعی وجود ندارد؛ در نتیجه ستاد بحران ما باید همیشه آمادگی کامل روبرو شدن با این پدیده را داشته باشد.

او در تحلیل زلزله‌های خوشه‌ای جوادآباد ورامین و جنوب غرب فیروزکوه گفت: این دو مورد نشان می‌دهد که منطقه بسیار تحت استرس قرار دارد. ما نمی‌توانیم پیش‌بینی انجام دهیم چنین کاری در آمریکا و ژاپن هم فعلا غیرممکن است. من ایمان دارم که در دهه‌های آینده زلزله قطعا پیش‌بینی خواهد شد، چون علم با سرعت زیادی در حال پیشرفت است اما اگر امروز بگویم زلزله بزرگی روی نخواهد داد، برایم مسئولیت دارد و اگر بگویم چنین رویدادی رخ نمی‌دهد هم برایم مسئولیت دارد.

عکاشه درباره اینکه آیا این زلزله‌ها باعث تخلیه انرژی و کم‌کردن خطر بروز زلزله‌ای بزرگ می‌شود یا خیر، نیز گفت: در این زلزله‌ها تخلیه انرژی کمی روی داده است. این زلزله‌ها بیشتر از اینکه خیال ما را راحت کند به ما هشدار می‌دهد که مواظب زلزله بزرگ‌تر باشید.

رئیس پیشین موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران درباره کاربرد سیستم شتاب‌نگار و امکان پیش‌بینی زلزله با آن گفت: من سیستم شتاب‌نگار را قبول دارم اما زیاد به آن اعتماد نکنید چون فقط در حدود 20 - 30 ثانیه پیش از بروز زلزله یا در بهترین حالت شاید یک دقیقه پیش از بروز آن هشدار می‌دهد. این سیستم به درد این می‌خورد که مثلا رآکتور هسته‌ای فعال در منطقه را خاموش کنند تا افتضاح بزرگی که باعث نابودی منطقه شود روی ندهد. به جای آن ما باید خود را آنگونه آماده کنیم که در صورت بروز زلزله بزرگ با کارهایی که از قبل انجام داده‌ایم خسارت و تلفات را کاهش دهیم.

او درباره معنی صحیح هشدار درباره زلزله گفت: این پیش‌بینی وجود دارد که در کوتاه مدت یا میان مدت زلزله‌ بزرگی روی خواهد داد، یعنی ما 10 سال وقت داشتیم و شاید همین مدت هم وقت خواهیم داشت تا به مناطقی مثل تهران که در خطر زلزله قرار دارند استحکام بدهیم. بر اساس محاسبات من درباره ارقام و زمان‌های بروز زلزله، با توجه به زلزله بزرگی که در 27 مارس 1830 میلادی در تهران روی داده بود و بروز زلزله‌های بزرگ در دوره‌های 150 تا 200 سال در این شهر، احتمال وقوع زلزله بزرگ و طبق محاسبات ریاضی در این شهر بسیار بالا است. من در طول 15 سال آینده منتظر وقوع یک زلزله بزرگ در تهران هستم اما درباره زمان وقوع آن به محاسبات خود ایمان ندارم چون زمین رفتار غیرقابل پیش‌بینی دارد.

عکاشه درباره این آمادگی گفت: ستاد بحران از سال 81 شکل گرفته است. آنها و سایر مسئولان مرتبط باید توضیح دهند که در این سال‌ها درباره این خطر، کاری کردند یا خیر. اینکه در یک خیابان 10 متری روبروی هم ساختمان‌های 7، 10 و 12 طبقه می‌سازند. این کار جنایت و خیانت است چون بعد از زلزله اگر خیابان بسته شود امکان امدارسانی هم از بین می‌رود. من در مورد تهران، تبریز، شیراز و اکثر شهرهای ایران احساس بدبینی شدیدی دارم. من خودم هم با وحشت زندگی می‌کنم. در خانه ما همه چیزهای سنگین را از بلندی پایین آوردیم و برای راهنمایی کردن امدادرسانان در همه اتاق‌ها سوت گذاشته‌ایم.

او درباره قرار گرفتن تهران از نظر امدادی در وضعیت‌های زرد و نارنجی در زمان وقوع زلزله‌های کوچک در اطراف این شهر گفت: من به هلال احمر گفته‌ام که وضعیت تهران همیشه باید در وضعیت نارنجی باشد و در صورت بروز حوادثی اینچنین در اطراف آن وارد وضعیت قرمز شود.

بهرام عکاشه درباره ارتباط محل وقوع این زلزله با گسل «مشا» که گسل خطرناک نزدیک تهران است نیز گفت: این زلزله در ضلع جنوبی گسل مشا روی داده است. من می‌توانم آن را با گسل مشا ارتباط بدهم چون منطقه وقوع، شیب دارد و سمت شیب هم می‌رسد به همان منطقه در جنوب گسل مشا-فیروزکوه. با این شرایط باید برای مدت کوتاه وضعیت زرد و قرمز شود و منتظر بمانیم ببینیم این وضعیت ادامه می‌یابد یا خیر. احتمال دارد این خوشه تمام شود و چند خوشه دیگر شروع شود.

او درباره گسل مشا گفت: مشا محلی است که فصل مشترک زلزله شمال تهران و زلزله فشم – مشا است. از آنجا یک شاخه گسل درمی‌آید که به سمت گردنه قوچک، شمیرانات و بعد کرج و در دامنه البرز به سمت قزوین کشیده می‌شود. این گسل بیش از 90 کیلومتر درازا دارد و می‌تواند زلزله‌های 7/2، 7/3 و 7/5 ریشتری را به وجود آورد.

او شیوه ضروری برخورد با زلزله در ایران را با کشورهای توسعه یافته متفاوت دانست و اضافه کرد: اعتقاد دارم که باید همیشه در وضعیت آماده‌باش باشیم. وضعیت ما قابل مقایسه با ژاپن و آمریکا نیست. ما باید ساختمان‌ها، خیابان‌ها، جمعیت و امدارسانی‌مان را به دقت مورد سنجش قرار دهیم. فرار از تهران غیرممکن است؛ پایتخت در معرض خطر است.