دیده بان پیشرفت علم، فناوری و نوآوری
09 دی 1397 - 13:55

مصیبتی به نام غلط‌نویسی!

بررسی غلط نویسی و غلط خوانی در شبکه های اجتماعی کتاب های درسی، رادیو و تلویزیون
کد خبر : 348230

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، هر روز هزاران غلط در زبان فارسی با ابزارهای نو و سنتی منتشر می‌شود درحالی‌که عده‌ای حیات زبان فارسی را در این شرایط در معرض خطر می‌بینند، عده‌ای هم معتقدند زبان برای پویایی خود به چنین شرایطی نیاز دارد و خود را به مرور، بی‌آن‌که آسیبی ببیند اصلاح خواهد کرد. ایسنا برای بررسی موضوع غلط نویسی به سراغ برخی از اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی، استادان دانشگاه، نویسندگان و مترجمان رفته و پرسیده است که چرا بعضی کلمات به راحتی و عمداً غلط نوشته می‌شوند و هیچ‌کس هم به آن‌ها توجهی نمی‌کند. در این مسیر با وجود مشابهت‌هایی که در پاسخ‌ها وجود دارد، نمی توان نظرات همه را همسو دانست. برخی آن‌قدر نگران این وضعیت هستند که انگار یکی از عزیزانشان در معرض خطری جدی است، اما برخی دیگر خیال آسوده‌تری دارند و می‌گویند «نگران نباشید! درست می‌شود.»


فضای مجازی، سلبریتی‌ها و دیگران 


دنیای مجازی آن‌قدر با دنیای واقعی هم‌پوشانی پیدا کرده که در هرجا و برای هر مشکلی به متهم ردیف اول تبدیل می‌شود. مجازی‌ها این‌روزها، «که» را «ک» و «به» را «ب» می‌نویسند. با کلمات هر طور که بخواهند بازی می‌کنند. اصلا می‌شود گفت اگر مجازی نباشی، زبانشان را متوجه نمی‌شوی. هرچند که جمعیت زیادی از فارسی‌زبانان حالا مجازی هستند. 


مجازی‌ها برای برقراری ارتباط حتی کمتر هم به رسم‌الخط فارسی رجوع می‌کنند، چون خیلی حرف‌ها را شکلک‌های صفحه کلید گوشی یا استیکرها می‌زنند. کلماتی هم که می‌نویسند، غلط یا درستش برای‌شان اهمیتی ندارد. مهم این است که سریع ارسال شود. انگار کسی برای زبان فارسی وقت ندارد. 


تا چند سال دیگر نمی توان متون قدیمی را خواند


بهادر باقری، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی می‌گوید: این بیم می‌رود که تا چند سال دیگر کسی نتواند متون قدیمی را بخواند و با آن‌ها ارتباط برقرار کند، چون تیراژ آن‌چه در فضای مجازی گسترش پیدا می‌کند به میلیون‌ها بازدید می‌رسد و وجود غلط در یک متن با تیراژ میلیونی مثل این است که یک ویروس خطرناک در یک محیط جمعی گسترش پیدا کند که جبران آن کار ساده‌ای نیست.


اما به گفته‌ عده‌ای دیگر، زبان فارسی قوامش بیش از آن است که بخواهد با فضای مجازی و شوخی‌های نوجوانان در این فضا آسیب ببیند. 


ویراستاری زبان را از آفت‌ها و کژتابی‌ها حفظ  می کند


 حسن انوشه، سرپرست گروه نویسندگان دانشنامه «ادب فارسی» معتقد است غلط‌نویسی از قدیم در زبان فارسی بوده و می‌گوید: غلط‌نویسی‌هایی هم که این روزها در زبان فارسی از طریق فضای مجازی یا دیگر روش‌ها رایج شده‌، رفته رفته درست می‌شوند و به اصل زبان فارسی آسیبی نمی‌زنند.


این در حالی است که محمدجعفر یاحقی، پژوهشگر و  استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان این‌که ویراستاری می‌تواند زبان را از آفت‌ها و کژتابی‌ها حفظ کند، به شرطی که سامان‌یافته و نظارت‌شده باشد، اظهار می‌کند: یک وجه در غلط‌نویسی‌ها این است که به طور طبیعی در زبان فارسی عناصر و عواملی مطرح می‌شود که ممکن است لازمه تکامل و تحول زبان باشد؛ شاید نشود اسم این‌ها را غلط گذاشت چون مصطلح و مورد استفاده عموم است.


می‌توان از فضای مجازی برای حفظ زبان کمک گرفت


محمدکاظم کاظمی، شاعر و عضو گروه علمی برون‌مرزی فرهنگستان زبان و ادب فارسی درباره چگونگی استفاده از فضای مجازی به‌عنوان راهی برای کمک به حفظ زبان فارسی و پیشگیری از غلط‌نویسی‌ها می‌گوید: در صورتی که زمینه‌های آموزشی خوبی در این فضا تعبیه شود و نهادهای رسمی متولی رسم‌الخط و زبان فارسی، فضای مجازی را برای استفاده آموزشی آن به رسمیت بشناسند و آن را شایسته ورود بدانند، می‌توان از فضای مجازی برای حفظ زبان فارسی کمک گرفت.


زخم تیغ دودم رسانه‌ها بر تن زبان فارسی


شاید اصلا نباید از فضای مجازی توقعی داشت یا این‌که آن را معیاری قرار داد برای سنجش میزان غلط‌نویسی‌های مردم. این رادیو و تلویزیون است که در دسترس همه است و چندین ناظر و متولی آن را تحت نظر دارند. امیدمان بر آن بود که اگر رادیو را روشن یا یکی از کانال‌های تلویزیون را تماشا می‌کنیم، فارغ از غلط‌ها بتوانیم زبان فارسی را در سلامت کامل نظاره کنیم. 


اما انگار ویروس فضای مجازی وارد جعبه جادویی و همراه همیشگی‌اش رادیو هم شده است. رادیو که تنها راه ارتباطی‌اش با مردم صدایی است که با زبان فارسی به گوش می‌رسد، از همان آغاز صبح برای این‌که بگوید از جنس مردم است و عصا قورت نداده، گاهی شبیه مردم و دنیای مجازی‌شان غلط می‌گوید. این غلط‌ها به اقتضای ندیدن شکل کلمات و این‌که املایی نیستند، با ساختارهای صرفی و نحوی زبان، تلفظ کلمات و درست به کار نبردن هر یک از آن‌ها، بازی خطرناکی را شروع کرده‌اند. 


میرجلال‌الدین کزازی، استاد زبان و ادبیات فارسی با بیان این‌که بی‌گمان رسانه‌های نو در این زمینه بسیار می‌توانند هم سودرسان باشند و هم زیان‌بخش، اظهار می‌کند: رسانه‌ها از جمله رادیو، تلویزیون، روزنامه یا دیگر رسانه‌های آگاهی‌رسان، به تیغ دودم می‌مانند؛ بسته به این‌که از آن‌ها چگونه بهره ببریم می‌توانند به زبان آسیب برسانند. در زمانی کوتاه، لغزشی زبانی می‌تواند در دامنه‌ای بسیار گسترده پخش شود. حتی روستایی که در دهی، پشت کوهی است می‌تواند این لغزش را به کار گیرد. از سوی دیگر می‌تواند به زبان یاری برساند و آن را توان بخشد. این دوگانگی به چگونگی کاربرد زبان در رسانه‌ها برمی‌گردد.


وقتی کتاب هم به زبان فارسی آسیب می‌زند!


 هیچ‌کس فکرش را هم نمی‌کرد کتاب که خود مروج درست‌نوشتن و درست‌ها بود، حالا در ردیف آن‌هایی قرار گرفته که برچسب آسیب‌رساندن به زبان فارسی می‌خورند. هرچند که تقصیر خودش هم نیست. ناشران، کتاب چاپ می‌کنند تا پروانه نشرشان باطل نشود؛ گاهی بدون ویراستار، گاهی هم با ویراستارهایی که تخصص لازم را ندارند. چه کسی دلش به حال فارسیِ کتاب‌ها می‌سوزد؟!


اسدالله امرایی، مترجم با اشاره به‌ این‌که هم ویراستار خوب داریم و هم ویراستار بد، درباره میزان توجه به درست‌نویسی در کتاب‌هایی که منتشر می‌شوند، اظهار می‌کند: برخی از ویراستارها در حد تغییر و تبدیل واژگان عمل می‌کنند اما ویراستارانی هم داریم که متن را با متن اصلی مقایسه می‌کنند و به زیبایی متن اهمیت می‌دهند؛ همان‌گونه که نویسنده خوب و بد داریم و قطعا کتاب‌هایی که ویراستاری خوبی نداشته باشند و کمتر به درست‌نویسی‌ و دیگر موارد توجه کنند، مخاطبان کمتری نیز دارند. 


موسی بیدج، مترجم و شاعر در این‌باره اظهار می‌کند: در روزگار امروز به واسطه شبکه‌های اجتماعی، اشکالی ندارد که کلمات مختصر و تلگرافی نوشته شوند تا با حداقل هزینه و حداکثر سرعت، اصل معنای پیام منتقل شود؛ اما به شرطی که در همه زوایای کتابت رایج نشود. در روزگاری که تلگراف ارسال می‌کردند برای کم کردن هزینه‌ها از مختصر کردن کلمات تا جایی که فقط معنا انتقال یابد، استفاده می‌کردند. امروز هم ما در شبکه‌های اجتماعی تلگرافی صحبت می‌کنیم. ارسال پیام در شبکه‌های اجتماعی مربوط به کوچه، خیابان و راه است اما کتاب این‌گونه نیست. کتاب اولین اتفاقی که باید برایش بیفتد این است که در آرامش جسم و روح خوانده شود؛ وگرنه کتابی که می‌خوانیم اگر متوجه آن نشویم و ذهن‌مان جای دیگری باشد و اصلاً متن آن تلگرافی نوشته شده‌ باشد و برای خواندن آن به حل معما نیاز داشته باشیم دیگر اصل موضوع از بین می‌رود. خلاصه این‌که این روزها انگار حتی توقع چاپ کتاب‌های بدون غلط از سوی ناشران زیاد است. هرچند که برخی علاوه بر ناشر و ویراستار در این زمینه، از نوع نظارت‌ها و در واقع بی‌نظارتی‌ها گله دارند. 


عباسعلی وفایی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی می‌گوید: یکی از ضعف‌های حوزه نشر این است که هیچ متولی برای صیانت از رسم‌الخط و نوع نوشتار فارسی وجود ندارد؛ یعنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ممکن است از نظر محتوایی به آثار گیر بدهد اما از نظر رسم‌الخط و نوع نوشتار هیچ توجهی ندارد.


منبع: روزنامه خراسان


انتهای پیام/4028/


انتهای پیام/

ارسال نظر
قالیشویی ادیب